A'dan Z'ye WEB Dönemleri
İçindekiler
1- İnternetin Tarihçesi
2- World Wide Web
3- Web Dönemleri
3.a- WEB 1.0
3.b- WEB 2.0
3.c- WEB 3.0
3.d- WEB 4.0
1- İnternetin Tarihçesi
İnternet 1950'li yıllarda hayatımıza girdiğinden itibaren bir sürü süreçten geçti. Fakat bu süreçlere giriş yapmadan önce biraz internetin tarihçesini inceleyelim.
İnternet iki mücit tarafından icat edildi. Bu mucitler ise Tim Berners Lee ve Vinton Cerf'dir. 1950'li yıllarda bilgisayarların kullanmılmaya başlamasıyla beraber bir veri aktarım ihtiyacı doğdu. Bu sebeble ise bu yıllarda internetin temeli atılmaya başlandı. Bu veri ağı Fransa ve İngiltere'de kullanılmaya başlandı. İnternet ile ilgili ilk somut veri ağı ise Amerika Birleşik Devletleri'nde ARPANET sistemidir. Tarihte internet kullanılarak ilk mesaj gönderme işlemi bu sistem ile yapıldı. İnternet üzerinden ilk mesaj bu sistem üzerinden Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan Kaliforniya Üniversitesi'nin profesörün bilgisayarına gönderilmiştir.
1960'lı yıllara gelindiğinde ise ARPANET sisteminin daha hızlı olması için geliştirilmesine karar verildi. Ve bu karar ile birlikte ARPANET sistemi daha hızlı ve güvenilir bir veri ağına dönüştürüldü. Ağ paylaşımı ile iki bilgisayar arasında veri alış-verişi sağlandı.
1989 yılında İsviçre'de bulunan Cern şehrinde kampüsteki kişilerin ortak olarak kullanabilmesi için bir alışveriş ağı kurulmak istendi. Fakat oluşturulan bu alış-veriş ağına Dünya'dan farklı kullanıcıların da bağlandığı görüldü. İnternetin halka açılma ve icat edilme hikayesi işte böyledir. Daha sonra bu ağlar sistem üzerinden hızlı bir veri aktarımı yapılan sistem haline getirildi. Bu süreçlerle beraber 1989 yılında günümüzdeki internet ortaya çıkmış oldu.
2- World Wide Web
World Wide Web daha çok bilinen kısaltılmış hali ile WWW 12 Mart 1989 yılında hayatımıza girdi. Peki nedir bu www adresleme sistemi? World Wide Web kısaca HTML formatındaki içeriklere HTTP yoluyla ulaşılmasıdır. Fakat World Wide Web ile internet çoğu kişi tarafından karıştırılmaktadır. İnternet bilgisayarların birbirne bağlanmasına olanak sağlayan uluslararası bir ağ sistemidir. İnternet bulut yapısına sahip değildir ve belirli bir merkezi de bulunmaz. Bağlanılmak istenen adrese bağlanmak için birden çok yol vardır. World Wide Web ise internet üzerinden veri paylaşımı yapılmasıdır. HTTP ise yine internet aracılığıyla veri alış-verişi yapmak için kullanılan bir dildir.
Yukarıda kendisinden bahsettiğimiz Tim Berners Lee Cern'de çalışan bir bilgisayar programcısıydı. Tim, HTML olarak tanımladığı bilgisayar dilini geliştirerek www'yi oluşturmuş oldu. Cern'de çalışan fizikçilerin çalışmalarını daha kolay bir şekilde paylaşabilmesi için 13 Mart 1989 tarihinde kullanılmaya başlandı. İlk web yazılımını ise 1990 yılında yazan Tim, internetin popüler ve kullanıcı dostu bir yapıya bürünmesini sağladı.
İlk WEB site, Cern'ün ihtiyaçları sebebiyle 1991 yılında yayına girdi. Ve World Wide Web sadece Cern'ün içinde çalışan bir sistem olmaktan çıktı. Tim ise adını tarihin akışını değiştiren insanlar listesine yazdı. İlk başlarda oldukça karmaşık bir yapıya sahip olan İnternet, kullanımı zor bir ağ idi. Berners-Lee’nin çalışmaları tam olarak burada devreye girdi ve “www” adresleme sistemi geliştirildiğinde, internete hem erişim sağlamak hem de kullanmak kolaylaştı. Arama motorlarının 1993’te gelmesiyle, herşey daha basit bir yapıya büründü.
İlk örneklerden bahsetmek gerekirse:
- 1994 yılında Pizza Hut'ın kendi web sitesi üzerinden sipariş alması.
- 1995’te Pierre Omidya'ın sonnradan eBay olan AuctionWeb sitesini kurması.
- 1996’da ilk e-posta programı olan Hotmail'in kullanılmaya başlanması.
Tüm bu süreçlerin belirli kısımlarında WEB dönemleri birbirinden farklıydı. WEB 1.0 ile başlayan bu macera önümüzdeki yıllarda WEB 3.0 ve WEB 4.0 olarak devam edecek. Bu dönemler arasında özellikleri açısından bir sürü farklılık vardır. Her dönem mevcut siteler yeni döneme entegre olmak zorunda. Ya da yerine yenileri gelmektedir. Ayrıca her dönemle beraber yeni teknolojiler de gelmektedir. Aşağıda da bahsedeceğimiz gibi WEB 3.0'la beraber gelen VR teknolojileri gibi. Şimdi gelin her dönemi sizlerle beraber teker teker inceleyelim.
a- WEB 1.0 Dönemi (1990-2000)
İnternetin en ilkel dönemi olarak bilinir. Bu dönemde internet tek yönlüydü. Uzmanlar bu dönemi “salt okunur web” olarak
adlandırıyorlardı. Kullanıcılar sadece internet sayfalarını okuma yetkisine sahipti. Kullanıcılar internette kendi içeriklerini oluşturamıyorlardı. HTML tabanlı aktif web sayfalarına sadece ip adresleri aracılığı ile bağlanılabiliyordu. Yani girmek istediğiniz sitelerin ip adreslerini not almanız gerekiyordu. WEB 1.0'ın en can sıkıcı problemlerinden biri de buydu. Bir sitenin ip adresini kaybederseniz o siteye ip adresini tekrar bulana dek erişemezdiniz. Bu sitelerde de içerikler çok uzun aralıklarla güncellendiği için okuyabileceklerinizin bir sınırı vardı. Bir kişi uğraşıp tüm interneti okuyabilirdi.
b- WEB 2.0 Dönemi (2000 - 2010)
WEB 2.0 dönemi ile beraber internet kullanıcıları da aktif rol oynamaya başladı. Bu dönemle birlikte kullanıcılar içerik üretiminde aktif rol oynamaya başlamış ve WEB 1.0'ın aksine çift yönlü bir iletişim doğmuştur. Kullanıcılar internet sitelerini okumanın yanı sıra diğer kullanıcılarla etkileşime geçebiliyor, paylaşım yapabiliyor ve diğer paylaşımları değerlendirebiliyordu. Bu sebeple bu dönem "sosyal web" olarak da adlandırılır. Facebook, Twitter, YouTube, İnstagram, Wikipedia gibi web siteleri ve uygulamaların da meydana çıktığı bu dönemde artık sitelere sadece ip adresleri ile değil, aynı zamanda linkler aracılığı ile de bağlanılabiliyordu. Böylece WEB 1.0'ın sadece ip adresi aracılığıyla bağlanma problemi de ortadan kalmış oldu.
c- WEB 3.0 Dönemi (2010 - 2020)
Bu dönemin diğer dönemlerden farkı verilerin bilgisayarlar tarafından okunabilecek şekilde tasarlanması, gelişen yapay zeka ve makine öğrenmesi sayesinde daha akıllı bir web ortamı oluşturulmasıdır. Bu sebeplerden dolayı da bu döneme “semantik web” adı verilir. WEB 3.0 teknolojisinde veriler kullanıcılar tarafından kullanılır, aynı zamanda bilgisayarların okuyabileceği bir yapıya sahiptir.
WEB 3.0, reklam ve pazarlama alanında çok büyük gelişmelere sebep olmuştur. Yeni algoritmalar ve veritabanı teknolojileri sayesinde kullanıcıların tercihlerine, beğendiği paylaşımlara, ziyaret ettiği sayfalara göre önüne ilgilenebileceği reklamlar kişiselleştirilmiş olarak gösterilir. Ayrıca bu dönemde RDF, OWL, OAUTH, URI, API, XML gibi teknolojiler de kullanılmaya başlanmıştır.
d- WEB 4.0 Dönemi (2020 - 2030)
WEB 4.0, her türlü verinin depolanmasında internet tabanlı bilişim yani bir diğer adıyla bulut bilişim uygulamalarının kullanılmaya başlandığı dönemdir. Bu dönemde işletim sisteminden tüm uygulamalara kadar her şey fiziksel diskler yerine sanal networkler üzerinde kurulur.
Bu dönemde yapay zeka, hologram, akıllı ev sistemleri, arttırılmış gerçeklik ve diğer VR teknolojileri ön plana çıkmaktadır. Makine öğrenmesi gibi teknolojilerle gelişerek insan gibi düşünme yetisi kazanan yapay zeka teknolojileri sayesinde web ve kullanıcılar arasındaki ilişki daha kişiselleştirilebilir bir seviyeye gelmiş olur.
İnternet kullanıcıları bu dönemde bir uygulamayı kullanmak için onu bilgisayarına indirmek zorunda kalmaz. Bunun yerine bulut sistemlerde hali hazırda kurulu olan programlara yine bulut sistemler üzerinden bağlanarak kullanır. Fakat bu gibi teknolojilerden yararlanmanın da bir karşılığı var tabiki. Bu dönemdeki teknolojilerden yararlanmak için çok yüksek hızlarda internet bağlantısı gereklidir. Gereken internet hızının ise saniyede 100 Gigabit olduğu tahmin edilmektedir. WEB 4.0 ile YouOS, G.ho.st, Glide, Goowy, DesktopTwo, çevrimiçi ofis için Google Docs & Spreadsheets, EyeOS gibi teknolojiler kullanılır.
Yazar: Connec
