Ortalama Okuma Süresi: 6 dakika, 49 saniye
NLP Nedir?
Doğal Dil İşleme, NLP (Natural Language Processing) yapay zeka ve dilbilim alanlarının bir kategorisidir. İnsanların sosyal hayatta birbirleri ile iletişim kurmak için kullandığı doğal dillerin işlenmesi ve kullanılması amacı ile araştırma yapan bilim dalıdır.NLP Ne İşe Yarar?
Doğal dil işleme, çeşitli uygulamalar için kullanılan bir teknolojidir. Bunlar arasında en yaygın olanlar şunlardır:- Metin Özetleme: Metnin anahtar noktalarını ve önemli bilgilerini özetlemek için kullanılır.
- Metnin Çevirisi: Yazılı metinleri farklı diller arasında doğal bir şekilde çevirmek için kullanılır.
- Sorgulama - Cevaplama: Kullanıcının yaptığı sorguları anlamak ve doğru cevabı vermek için kullanılır. Örneğin; Bir arama motorunda bir sorgu yaptığınızda, NLP sorgunun anlamını çözümler ve ilgili çözümler ve ilgili sonuçları sunar.
- Dil Tanıma: İnsanların konuştuğu dili tanımak ve yazılı metinlere dönüştürmek için kullanılır.
- Konuşma Tanıma: İnsanların konuştuğu sesli metinleri yazılı metinlere dönüştürmek için kullanılır. Örneğin; Bir cep telefonunda sesli komutları yazılı hale dönüştürür.
- Sentiment (Duygu) Analizi: Metinlerin duygu durumlarının (pozitif, negatif, nötr) analiz edilerek ölçülmesi için kullanılır. Örneğin; Bir sosyal medya yazısının okuyucuların ne kadar memnun olduğunu belirtmek için kullanılabilir.
- Chatbotlar ve Asistanlar: Chatbotlar ve diğer dilsel asistanların insanlarla etkileşim kurmasını ve soruları cevaplamasını sağlar. Örneğin; Siri, Google Asistan.
NLP’de Kullanılan Metotlar ve Teknikler
- Metin Madenciliği: Metin madenciliği, metin verilerinde bilgi çıkarımı yapmak için kullanılan bir metottur. Bu metotlar arasında metin özetleme, metin kategorizasyonu, metin duygu analizi ve metin benzerliği gibi işlemler yer alır.
- Morfoloji: Morfoloji, dilin kurallarını ve kelime yapısını incelemek için kullanılan bir metottur. Bu metotlar arasında lemmatization, stemming ve tokenization gibi işlemler yer alır.
- Sözcük Anlamı: Sözcük anlamı, dilin anlamını incelemek için kullanılan bir metottur. Bu metotlar arasında semantik analiz, sözcük ve cümle anlamının belirlenmesi gibi işlemler yer alır.
- Parsing: Parsing, dilin yapısını incelemek için kullanılan bir metottur. Bu metotlar arasında cümle yapısının analizi, kök kelime belirlenmesi ve nesne-fiil-öğe yapısının belirlenmesi gibi işlemler yer alır.
- Makine Öğrenimi: Makine öğrenimi, veriye dayalı öğrenme yöntemleri kullanarak dilin anlamını ve yapısını incelemek için kullanılan bir metottur. Bu metotlar arasında dil modelleme, dil öneri sistemleri ve sorgulama cevaplama gibi işlemler yer alır.
- Deep Learning: Derin öğrenme, NLP için özellikle popüler hale gelen bir yazılımsal tekniktir. LSTM, GRU, Transformer, BERT, GPT-2 ve GPT-3 gibi modeller kullanılır.
Bu yazılımsal teknikler ve metotlar NLP için birçok farklı uygulamada kullanılabilir ve birçok şirket ve araştırma kuruluşu tarafından geliştirilmektedir.
NLP Alanına Girmeden Önce Bilinmesi Gereken Teknik Bilgiler
- Programlama: NLP için programlama dilleri arasında Python, Java ve C++ en yaygın kullanılan dillerdir. Bu dilleri iyi seviyede bilmek NLP alanında çalışmaya başlamadan önce gereklidir.
- Makine Öğrenimi: NLP için makine öğrenimi kavramları ve yöntemleri, özellikle data preprocessing, data setleri, modeller ve optimizasyon gibi konular iyi bilinmelidir.
- Matematik: NLP, matematik ve istatistik konularını içerebilir. Özellikle lineer cebir, optimizasyon ve veri istatistiği konuları iyi bilinmelidir.
- Morfoloji ve Leksikografi: NLP için dilbilim bilgisi önemlidir. Morfoloji ve leksikografi konuları arasında kelime yapısı, kök kelime, ekler, lemmatization, stemming gibi konular iyi bilinmelidir.
- Veri Bilimi: NLP için veri bilimi konuları arasında veri temizliği, veri ön işleme, veri setleri oluşturma ve veri analitiği gibi konular iyi bilinmelidir.
- Dil Bilgisi: NLP için dil bilgisi konuları arasında cümle yapısı, dil bilgisi kuralları, sözcük anlamı, sözdizimi, semantik ve pragmatik gibi konular iyi bilinmelidir.
NLP’nin En Gelişmiş Örneği
NLP’de en gelişmiş örnekler arasında, adını son zamanlarda çok sık duyduğumuz ChatGPT - GPT3 (Generative Pre-trained Transformer 3) modeli öne çıkmaktadır. GPT-3, OpenAI tarafından geliştirilen bir dil modelidir, 175 milyar parametre ile eğitilmiştir. Metin üretme, metin tamamlama, metin özetleme, metin çevirisi, sorgulama cevaplama ve daha birçok uygulamada kullanılabilmektedir. Aynı zamanda yazılım geliştiriciler tarafından kullanılarak birçok uygulama ve araç oluşturulmuştur.
Dünyada Genelinde NLP Öncüsü Şirketler ve Çalışmaları
- Google: Google Translate, Google Search ve Google Assistant gibi popüler hizmetleriyle tanınır.
- Microsoft: Microsoft Azure Cognitive Services, Microsoft Bing ve Microsoft Translator gibi popüler hizmetleriyle tanınır.
- Amazon: Amazon Lex, Amazon Transcribe ve Amazon Translate gibi popüler hizmetleriyle tanınır.
- IBM: IBM Watson Language Translator, IBM Watson Assistant ve IBM Watson Language Understanding gibi popüler hizmetleriyle tanınır.
- OpenAI: OpenAI'ın GPT-3 ve GPT-2 modelleri, NLP alanında önemli bir etkiye sahiptir.
Bu sadece bazı öncü şirketlerdir ve NLP alanındaki teknolojik gelişmeler devam ettiğinden dolayı bu liste zaman içinde değişebilir.
