Einstein'in Bitmeyen Senfonisi
Albert Einstein ölüm döşeğinde yatarken gözlüklerini ve yazdığı son denklemi içeren kağıdı istedi. Ölmekte oldğunu biliyordu, ama çalışmaya devam etti. Hayatının son saatlerinde, bilinçle bilinçsizlik arasında gidip gelirken yaşamındaki en büyük yapıtı olacağını umduğu konu üstünde çalışıyordu. Anıtsal karmaşıklıkta olan bir proje idi bu. Bu tanrının zinhinindeki düşüncelerin kapısını açacağını umduğu proje idi.
�Tanrının düşünceleri bilmek istiyorum.�
�Şu ya da bu fenomenle ilgilenmiyorum� demişti Einstein hayatının erken çağlarında. �Tanrının düşünecelerini bilmek istiyorum. Kalanlar sadece ayrıntılardır�. Princeton hastanesinde ölüm döşeğinde yatarken anlamıştıki tanrının sırları çok sıkı bir şekilde korunuyordu. Zamanını en büyük bilim adamı bilimsel camiadan izole edildiğini bilerek öldü. Çalışmalarının bir kısmı baş tacı edilirken, diğer kısmı ile dalga geçiliyordu.
Bu ölümünden 50 yıl önce İsviçre Bern'de başlayan bir yolculuk idi. 20'li yaşlarının ilk zamanlarında, kendini ispatlama çabasında genç bir adamdı. Avrupadaki üniversitelere yaptığı bütün başvurular reddedilmişti. Babasının artık bir iş bulması konusunda bastırmasıyla beraber elektrikli aletleri değerlendiren bir patent memuru olarak işe başlamıştı.
Ancak boş zamanlarını sıradışı bilimsel düşünceleri formüle etmekle geçiriyordu. Sadece bir yıl içinde(1905) gördüğümüz dünyayı yeniden tanımlayan bir dizi makale yayınladı.
Zaman görecelidir.
Bütün maddelerin atomlardan oluştuğunu doğruladı -ki bu o zamanlar hala tartışma konusu olan bir konuydu. Yayınladıklarının içinde en meşhuru 'Hareketli parçacıkların termodinamiği' isimli bir makale idi. Bu makale Özel Görelilik kuramını içeriyordu ve o zamana kadar değişmez ve mutlak olarak kabul edilen zamanın aslında göreceli olduğunu söylüyordu. Bu makalenin sonunda ek olarak üç sayfa konmuştu ve bu sayfalarda e=mc2 formulünün (bütün zamanların en meşhur matematiksel formülü) çıkarımı vardı.
Üretmeye devam etti ve özel görelilik kuramını yayınlamasından 10 yıl sonra Genel görelilik kuramını yayınladı. 17. yüzyılda Isaac Newton yerçekini büyük bir başarı ile açıklamıştı ama yerçekimininin nedeni hala bir sırdı. Genel görelilik kuramında Einstein yerçekiminin zaman ve uzayın büyük gökcisimleri tarafından eğilmesi sonucu olduğunu söyledi. Bu 1919 yılında, güneş tutulması sırasında güneşin etrafındaki ışığı ölçen astronomlar tarafından doğrulandı.
Kuantum mekaniği ile olan savaşı
Einstein 1921 yılında görelilik kuramı için değil 1905 yılında yayınladığı başka bir makalesi ile ilgili olarak Nobel ödülü kazandı. Bu makelede Einstein ışığın sadece bir dalga olmadığını, parçacık olarak da düşünülebileceğini öne sürüyordu. bu buluşun fizik üstünde devrimsel bir etkisi oldu ve böylece yeni bir bilim dalı doğdu: Kuantum Mekaniği.
Ancak 1920lerde yeni kuantum mekaniği bilimi, Einstein'ın dünya görüşü ile çelişmeye başladı. Heisenberg, Bohr ve Schrödinger gibi fizikçiler quantum mekaniğini her şeyi hesaplamanın yeni bir yolu olarak görmeye başladılar.
Hesaplamalarının temelini oluşturan temek varsayım ise herşeyin önceden tamhin edilemez olduğu idi. Mesala bir parçacığın konumunu ölçebilirken aynı tutarlılıkla hızını ölçemezsiniz. Ya da hızını ölçerken konumunu ölçemezsiniz. Bu da kesin tahminlerin olanaksız olduğu anlamnına gelir. Yapabileceğiniz en iyi şey olasılıklar üstüne otumuş bir bilim yapmaktır.
Tanrı zar atmaz
Einstein'ın düşünceleri fizik kanunlarının ilahi bir varoluşun yansımalarıydı. Bu düşünce onu herşeyin basit ve ince bir matematikle açıklanabileceği sonucuna ***ürüyordu. Ona göre bütün bu kanunları bilirseniz evreni büyük bir kesinlikle açıklayabilirdiniz. Quantum mekaniğini yüksek sesle eleştirdi. bu ideolojilerin çarpışması idi.
Bu çatışma 1920lerin sonunda Belçika'daki Solvay Konferansında yüksek sesle dile getirildi. Orda ünlü Danimarkalı fizikçi ile doğa kanunları üzerine tartışmaya başladı. Einstein zaten Bohr ile kuantum mekaniği üstüne çıkarımlarıyla ilgili olarak sürekli çelişiyordu ama bu konudaki en önemli lafını daha söylememişti.�Tanrı zar atmaz.� Yani evrende hiç bir şeyin tesdüf eseri olamayacağını söylemek istiyordu. Kuantum mekaniği camiasından yanıt gecikmedi: �Einstein, tanrıya zarıyla ne yapacağını söylemekten vazgeç�
Herşeyin teorisi
Einstein'ın yeni bir çalışmaya başladı. Bu çalışma ile quantum mekaniğinin yerini alacak yeni bir kuram oluşturmaya çalışacaktı. Daha sonra bu çalışması için herşeyin teorisi dendi. Genel görelilik kuramını genişleterek evrendeki bilinen bütün kuvvetleri bir araya getirmeye çalışıyordu.
Einstein �herşeyin teorisi�ni tamamlayarak sadece ince ve güzel bir matematik kullanarak herşeyin öngörülebileceğini kuantum mekanikçilerine ispatlamak istiyordu. Tıpkı kendisinin tanrının evreni yarattığına inandığı gibi. Kuantum mekanikçilerinin evreni yorumlama biçimlerinin tamamen yanlış olduğunu gösterme amacındaydı. Bu projesi 30 yıl kadar devam etti: yaşamının sonuna kadar.
Einstein'ın bu teorisinin bir yanılsama ve başarısızlık olduğu düşünülebilir, ancak bu hala günümüzün en parlak bilim adamlarının kafasını kurcalayan bir sorudur. Bugün birçokları Yay Teorisi'nin bu konudaki en iyi aday olduğunu düşünmektedir. Ancak ne garip bir tasedüf ki yay teorisini özününde Einstein'ın kabul edemeyeceği kuantum mekaniği yatmaktadır.
Albert Einstein ölüm döşeğinde yatarken gözlüklerini ve yazdığı son denklemi içeren kağıdı istedi. Ölmekte oldğunu biliyordu, ama çalışmaya devam etti. Hayatının son saatlerinde, bilinçle bilinçsizlik arasında gidip gelirken yaşamındaki en büyük yapıtı olacağını umduğu konu üstünde çalışıyordu. Anıtsal karmaşıklıkta olan bir proje idi bu. Bu tanrının zinhinindeki düşüncelerin kapısını açacağını umduğu proje idi.
�Tanrının düşünceleri bilmek istiyorum.�
�Şu ya da bu fenomenle ilgilenmiyorum� demişti Einstein hayatının erken çağlarında. �Tanrının düşünecelerini bilmek istiyorum. Kalanlar sadece ayrıntılardır�. Princeton hastanesinde ölüm döşeğinde yatarken anlamıştıki tanrının sırları çok sıkı bir şekilde korunuyordu. Zamanını en büyük bilim adamı bilimsel camiadan izole edildiğini bilerek öldü. Çalışmalarının bir kısmı baş tacı edilirken, diğer kısmı ile dalga geçiliyordu.
Bu ölümünden 50 yıl önce İsviçre Bern'de başlayan bir yolculuk idi. 20'li yaşlarının ilk zamanlarında, kendini ispatlama çabasında genç bir adamdı. Avrupadaki üniversitelere yaptığı bütün başvurular reddedilmişti. Babasının artık bir iş bulması konusunda bastırmasıyla beraber elektrikli aletleri değerlendiren bir patent memuru olarak işe başlamıştı.
Ancak boş zamanlarını sıradışı bilimsel düşünceleri formüle etmekle geçiriyordu. Sadece bir yıl içinde(1905) gördüğümüz dünyayı yeniden tanımlayan bir dizi makale yayınladı.
Zaman görecelidir.
Bütün maddelerin atomlardan oluştuğunu doğruladı -ki bu o zamanlar hala tartışma konusu olan bir konuydu. Yayınladıklarının içinde en meşhuru 'Hareketli parçacıkların termodinamiği' isimli bir makale idi. Bu makale Özel Görelilik kuramını içeriyordu ve o zamana kadar değişmez ve mutlak olarak kabul edilen zamanın aslında göreceli olduğunu söylüyordu. Bu makalenin sonunda ek olarak üç sayfa konmuştu ve bu sayfalarda e=mc2 formulünün (bütün zamanların en meşhur matematiksel formülü) çıkarımı vardı.
Üretmeye devam etti ve özel görelilik kuramını yayınlamasından 10 yıl sonra Genel görelilik kuramını yayınladı. 17. yüzyılda Isaac Newton yerçekini büyük bir başarı ile açıklamıştı ama yerçekimininin nedeni hala bir sırdı. Genel görelilik kuramında Einstein yerçekiminin zaman ve uzayın büyük gökcisimleri tarafından eğilmesi sonucu olduğunu söyledi. Bu 1919 yılında, güneş tutulması sırasında güneşin etrafındaki ışığı ölçen astronomlar tarafından doğrulandı.
Kuantum mekaniği ile olan savaşı
Einstein 1921 yılında görelilik kuramı için değil 1905 yılında yayınladığı başka bir makalesi ile ilgili olarak Nobel ödülü kazandı. Bu makelede Einstein ışığın sadece bir dalga olmadığını, parçacık olarak da düşünülebileceğini öne sürüyordu. bu buluşun fizik üstünde devrimsel bir etkisi oldu ve böylece yeni bir bilim dalı doğdu: Kuantum Mekaniği.
Ancak 1920lerde yeni kuantum mekaniği bilimi, Einstein'ın dünya görüşü ile çelişmeye başladı. Heisenberg, Bohr ve Schrödinger gibi fizikçiler quantum mekaniğini her şeyi hesaplamanın yeni bir yolu olarak görmeye başladılar.
Hesaplamalarının temelini oluşturan temek varsayım ise herşeyin önceden tamhin edilemez olduğu idi. Mesala bir parçacığın konumunu ölçebilirken aynı tutarlılıkla hızını ölçemezsiniz. Ya da hızını ölçerken konumunu ölçemezsiniz. Bu da kesin tahminlerin olanaksız olduğu anlamnına gelir. Yapabileceğiniz en iyi şey olasılıklar üstüne otumuş bir bilim yapmaktır.
Tanrı zar atmaz
Einstein'ın düşünceleri fizik kanunlarının ilahi bir varoluşun yansımalarıydı. Bu düşünce onu herşeyin basit ve ince bir matematikle açıklanabileceği sonucuna ***ürüyordu. Ona göre bütün bu kanunları bilirseniz evreni büyük bir kesinlikle açıklayabilirdiniz. Quantum mekaniğini yüksek sesle eleştirdi. bu ideolojilerin çarpışması idi.
Bu çatışma 1920lerin sonunda Belçika'daki Solvay Konferansında yüksek sesle dile getirildi. Orda ünlü Danimarkalı fizikçi ile doğa kanunları üzerine tartışmaya başladı. Einstein zaten Bohr ile kuantum mekaniği üstüne çıkarımlarıyla ilgili olarak sürekli çelişiyordu ama bu konudaki en önemli lafını daha söylememişti.�Tanrı zar atmaz.� Yani evrende hiç bir şeyin tesdüf eseri olamayacağını söylemek istiyordu. Kuantum mekaniği camiasından yanıt gecikmedi: �Einstein, tanrıya zarıyla ne yapacağını söylemekten vazgeç�
Herşeyin teorisi
Einstein'ın yeni bir çalışmaya başladı. Bu çalışma ile quantum mekaniğinin yerini alacak yeni bir kuram oluşturmaya çalışacaktı. Daha sonra bu çalışması için herşeyin teorisi dendi. Genel görelilik kuramını genişleterek evrendeki bilinen bütün kuvvetleri bir araya getirmeye çalışıyordu.
Einstein �herşeyin teorisi�ni tamamlayarak sadece ince ve güzel bir matematik kullanarak herşeyin öngörülebileceğini kuantum mekanikçilerine ispatlamak istiyordu. Tıpkı kendisinin tanrının evreni yarattığına inandığı gibi. Kuantum mekanikçilerinin evreni yorumlama biçimlerinin tamamen yanlış olduğunu gösterme amacındaydı. Bu projesi 30 yıl kadar devam etti: yaşamının sonuna kadar.
Einstein'ın bu teorisinin bir yanılsama ve başarısızlık olduğu düşünülebilir, ancak bu hala günümüzün en parlak bilim adamlarının kafasını kurcalayan bir sorudur. Bugün birçokları Yay Teorisi'nin bu konudaki en iyi aday olduğunu düşünmektedir. Ancak ne garip bir tasedüf ki yay teorisini özününde Einstein'ın kabul edemeyeceği kuantum mekaniği yatmaktadır.
