İnternet ortamında ASP.NET tabanlı web siteler mevcuttur. Bu ASP.NET tabanlı web siteleri Windows ortamında görüntülemek için çeşitli yollara başvurulabilir ama yollardan en basiti genellikle otomatik olmasıdır, yani hiçbir ayar yapmadan görüntülemektir. Başka bir yolu da vardır, hem de gayet basit bir yoldur. Bugün bunu göreceğiz, yani
IIS( Internet Information Services) ne olduğunu öğreneceğiz.
IIS( Internet Information Services) Nedir?
IIS( Internet Information Services) Türkçe karşılığı ise intetnet bilgi servisi anlamına gelmektedir. Bu bilgi servisi Microsoft ekibi tarafından Windows işletim sistemi için hazırlanmış internet bilgi sunucusudur. Bu bilgi Sunucusu HTTP, HTTPS, FTP gibi web/ağ protokollerinden gelen isteklere yanıt vermek ile görevlidir. Bu protokollerden harici bir de ASP.NET ile de çalışmaktadır. IIS tüm Windows sürümleri için mevcuttur ama kullanmak için kurmanız gerekmektedir. Çünkü çoğu Windows sürümünde bize bu servisi kurulu bir halde gelmemiştir. Bazı sürümlerde ise yani Windows sistemini kullanan web sunucularına bu servis kurulu olarak gelmektedir ama bu servis yok ise sadece indirip bir kaç ayar yapmanız gerekiyor. Herhangi bir kuruluma gerek kalmamaktadır.
Bu servisi kullanmak için Windows NT 3.51 sisteminden günümüze kadar gelmiştir. Bu sercisi NT. 3.51 sürümünden günümüze kadar gelen tüm Windows'larda kullanabilirsiniz. (bir sürüm hariç o da Windows XP Home Edition )
IIS'nin amacı ASP.NET ile hazırlanmış web sitelerini açmaya ve ASP.NET tabanlı web sitenin yazılımlarını bize göstermeye yardım etmektedir.
Eğer ASP.NET ile çalışmak istiyor iseniz IIS'yi kurmak zorunda ve onunla birlikte çalışmak zorundasınız. Çünkü yukarıda dediğim gibi IIS ASP.NET tabanlı web siteleri bize göstermekte, bu yüzden ASP.NET ile IIS ayrılamazlardır.
IIS'nin iki tane temel bileşini (temel kavramı) mevcuttur. Bu kavramlar şunlardır,
Protokol Dinleyiciler (Protocol Listeners) Servisler
Bu servislerden en önemlisi Protokol Dinleyicilerdir. Bu protokol dinleyiciler HTTPS, HTTP protokollerinden gelen istekleri cevaplarlar. Ayrıca protokol dinleyiciler için özel bir protokol olan HTTPS.sys mevcuttur. HTTPS.sys'nin de iki tane servisi mevcuttur. Bu servisler
WWW (World Wide Web Publishing Service)
WAS (Windows Process Activation Service)
Bu servislerden WWW servisi, HTTPS.sys protokolünün güncellemesi, özelleştirmeden ve gönderilen paketleri WAS'a iletmek ile sorumludur.
Bir diğer servisi olan WAS, protokolde ki havuzun yapılandırması ve arka planda çalışan işlemleri yönetmek ile sorumlu olan servistir.
IIS Nasıl Aktif Edilir?
IIS indirmek için ilk olarak Microsoft Store'dan indirmeniz gerekmektedir. Bunu içinde Microsoft Store girip arama kısmına Internet Information Services yazmanız yeterlidir. Uygulama karşımıza çıkacaktır.
Uygulamayı indirdikten sonra kurulum yapmaya gerek yok bu yüzden direkt olarak aktif etmemiz gerekmektedir.
İlk olarak Windows'ta uygulama arama yerimize giriyoruz ve "appwiz.cpl" yazıyoruz ve karşımıza kontrol panel eşyası olarak çıkacaktır. Eğer çıkmaz ise Windows + R yapıp Run'u açıp "appwiz.cpl" yapabilirsiniz.
Bu işlemi gerçekleştirdikten sonra karşımıza yeni ekran gelecektir. Bu ekrandan solda bulunan "Windows özelliklerini açma veya kapatma" adlı bölüme giriş yapıyoruz.
Karşımızda bir sürü klasör çıkacaktır. Bu klasörlerden bazılarını seçmemiz lazım, seçmemiz gereken klasörler şunlardır.
Bu bölümleri işaretledikten sonra "Internet İnformation Services" klasörünü buluyoruz ve alt klasörlerine bakıyoruz. Bu alt klasörlerden "Web Management Tools" klasörünü seçiyoruz ve alt klasörlerine bakıyoruz. Bu alt klasörlerden ise "IIS Management Console" seçiyoruz.
Web Management Tools kısmının hemen altında ana bir klasör daha göreceğiz ismi "World Wide Web Services" bu kavramın ne olduğunu üstte bahsetmiştim, bu klasörü de seçiyoruz ve alt klasörlere bakıyoruz. "Application Development Features" klasörünü seçiyoruz bir kez daha alt klasörlerine iniyoruz ve şu klasörleri seçiyoruz,
.Net Extensibility 3.5
.Net Extensibility 4.6
ASP.NET 3.5
ISAPI Extensions
ISAPI Filters
Bunları seçtikten sonra hemen altında ki klasöre "Common HTTP Features" seçiyoruz.
"Common HTTP Features" alt klasörlerine iniyoruz ve şu klasörleri seçiyoruz,
Default D.o.c.u.m.e.n.t
Directory Browsing
HTTP Erorrs
Static Content
Bu seçtikten sonra bu klasörlerin aşağısında "Security" ve " Media Features" kısımlarını seçiyoruz.
Son olaraktan ise "Health And Diagnostics" klasörünü ve alt klasörlerinden "HTTP Logging" klasörlerini seçiyoruz. Bu klasörlerin hemen altında bulunan "Performance Features" kısmını ve alt klasörü "Static Content Compression" seçiyoruz.
Yukarıda "Security" seçmiştik, bu sefer Security'in alt klasörlerü olan "Request Filtering" seçiyoruz.
Gerekli ayarları yaptıktan sonra ok diyoruz ve ayarları kayıt ediyoruz.
Şunu unutmayalım ki bu ayarların bazıları zorunlu bazıları ise zorunlu değildir. WWW mesela önemli iken ASP.NET 3.5 önemsiz olabilmektedir. Tamamen sizin yapacağınız işe kaldığı için hepsi önemli diyebiliriz.
Gerekli ayarları yaptıktan sonra Microsoft Edge'e girip arama yerine "localhost" yazmamız gerekir. Yazdıktan sonra şöyle bir ekran gelecektir.
Görüldüğü üzere IIS ana menüsüne gelmiş bulunmaktayız. Şimdi aşağıda bulunan uygulama arama yerine "Internet İnformation Services" yazıyoruz ve karşımıza uygulamamız çıkacaktır, ona giriş yapıyoruz.
Bu uygulamaya girdikten sonra IIS ile bağlantı ayarları, ASP.NET ile çalışabilme,vb. gibi işlemleri gerçekleştirebiliriz.
IIS aktifleştirme işlemi bu kadardı, eğer kapatmak isterseniz de denetim masasına girin ve yukarıda yaptığımız işlemleri aynen yapın lakin IIS kısmına işaretlemek yerine işareti kaldırın, böylece IIS devre dışı olacaktır.
Konumuz buraya kadardı, IIS aslında önemli bir şey olduğunu az çok anlaşıldığını düşünüyorum. Çünkü ASP.NET tabanlı web siteleri görüntülemek için bize gerekli olan bir yazılımdır. Ayrıca Windows üzerinde internet servislerinde ki diğer ayarlarıda görüntüleyebiliriz. Bu sebeple gelecekte de IIS kullanımı ASP.NET ile birlikte artacak gibi görünüyor.
