Fatih kanunnamesinde Nizâm-ı Âlem için kardeş katli meselesi ile ilgili maddede;
‘‘ Ve her kimesneye evlâdımdan saltanat müyesser ola*karındaşların Nizâm-ı Âlem için katl etmek münasiptir.Ekser ûlema dahi tecviz etmiştir.Anınla amil olalar.’’
Bu maddeyle padişahın emirlerine yapılan her türlü itaatsizlik umumi rahatı ve Nizâm-ı Âlemi etkileyecek her türlü hareketi ve bağy (isyan) ve buna sebep olanları da cezalandırmayı amaçlamıştır.Kardeşlerin katli Nizâm-ı Âlem için uygun * isyan eden kardeşlere karşı tutumu da tamamen şer’i dır.Ancak beşikteki bir bebeğin boğdurulması şer’i değildir.
Abdülkadir Özcan’ın görüşüyse ; ‘‘ Osmanlı Devletini tehdit eden en büyük tehlike*yabancılara sığınan şehzade veya diğer hanedan mensuplarının tahtın mirasçısı olduklarını iddia etmeleri ve başta Bizans ve İran olmak üzere düşman ülkelerin de bu fırsattan yararlanmak arzusunda olmalarıdır.Osmanlı sultanları ve bilhassa Hz. Muhammed’in senasına mazhar olan Fatih Sultan Mehmed *ülkenin parçalanıp bunun kimlere yarayacağının ve İ’lây-ı Kelimetullâh hizmetinin nasıl sekteye uğrayacağının çok iyi farkında idiler.İşte onlar böyle bir duruma fırsat vermemek için Şeyhülislâm’dan aldıkları fetvalarla kardeşlerini bile feda etmişlerdir.Bazen şer’i esasın tatbikinde*araya giren jurnalcilerin ve fesatçıların tesiriyle hata etmiş olabilirler.Ancak kendilerine İslâm dinini dünyanın her tarafına yaymayı gaye edinen İ’lây-ı Kelimetullâh’ın en büyük temsilcisi kabul edilmişlerdir. ’’
Fatih’in ‘‘ Bu hanedanın maksad-ı a’lâsı * İ’lây-ı Kelimetullahdır.’’ sözü her şeyi anlatmaktadır.
‘‘ Netice olarak Kardeş Katli meselesini keyfi iradeyi hakim kılmak şeklinde değil * Nizâm-ı Âlemi devam ettirmek için şer’i hükümlerin tatbiki tarzında değerlendirmek icap eder.Vatana ihanet suçunun her hukuk nizâmında idamla cezalandırıldığını da unutmamak gerekir. ’’
Ali Himmet Berki’nin kardeş katlini kötüye yorumlayanlara karşı bu meseleyi tamamen ortadan kaldırarak şekilde o da kanunnameyi ortadan kaldırmıştır.Yani böyle bir kanunun tamamının uydurma olduğu görüşüdür.Netice olarak eldeki belgeler Fatih Kanûnnâmesi’nin varolduğunu göstermektedir.Osmanlı Devleti teşkilatı temellerinde siyaset-i şer’iye kitaplarının izi vardır.
‘‘ Eski Türk kavimlerinde ve Selçuklularda *ağır bir suç işleyen hanedan üyelerinin katli caiz görülmüştür.Fakat bunu kanunlaştıran ve koyan* II.Mehmed Fatih’dır.O da bunun bir âdet-i kadime olduğunu söylemektedir.’’Bunu açıklayan iki unsur vardır bunlardan biri*XV.y.y.’da Osmanlıyı korkutan bir şey yoktur iç huzur için nizâm-ı âlem için çalışılmalıdır*ikincisi ise zarar-ı âmdan zarar-ı hâss yeğdir.Yani şahsa verilen zarar topluma verilen zarardan iyidir.İşte bu düşünceyle bu âdet konmuştur. ‘‘ Kardeş katline dair madde*bu bakımdan incelenmeğe değer .Daha I.Bayezid Kosova Halk Meydanı’nda (1389) kardeşi Ya’kub’u idam ettiği zaman *bir iç harbi önlemek için vezirlerin reyiyle bunu yaptı.Sonra onun oğulları arasındaki iç savaş Murad’ı veliaht yaptığı zaman iki küçük oğlunu ölümden kurtarmak için tedbirler almıştı II.Murad kendisine karşı ayaklanan ve Bizans ve Karamanoğlu ile birleşen kardeşi Mustafa’yı yakalayıp idam etti.Dukas bu münasebetle Osmanlılarda kardeş katlinin bir adet olduğunu işaret eder.Fatih tahta çıkar çıkmaz kendisinden önce tahta çıkmış atalarının yaptığı gibi*küçük kardeşi Ahmed’i ortadan kaldırdı.O bu eski teamülü kanunnamesinde ‘ Karındaşların nizâm-ı âlem için katl etmek münasiptir ekser ulema dahi tecviz etmiştir.’ Formülüyle ifade eder.’’ ‘‘ İslam cemaatini anarşiden kurtarma kaygısıyla ulemanın caiz gördüğünü belirtmesi önemlidir.Yoksa bunu mutlak bir kural olarak koymadı.’’
Fatih katletme kanûnunu koyarken âlemin nizâmı ve devletin kutsiyeti gayesini düşünmüş ve Osmanlılara ait bir zarureti veya örfü kanunlaştırmıştır.Kanûnun başında ‘Bu kanunname atam ve dedem kanunudur ve benim dahi kanunumdur .Evlâd-ı kiramın neslen ba’de neslin bununla âmil olalar.’ derken bir şey söylemediğini bu hükümlerin olduğunu belirtmiştir.Çelebi Sultan Mehmed’in sözünde ‘ Osmanlı padişahları başlangıçtan beri tecrübeyi kendilerine rehber etmişlerdir.Düşmanlar fırsat beklemektedir .Nitekim malûmu alileridir ki pederinizin vak’asında ( yani Timur’un Anadolu’yu istilası) kafirler fırsat buldu.Selanik ve başka yerler Müslümanlardan çıktı.’çoğu şey anlatılmaktadır.
Busbecq’nun şu sözü düşmanların fırsat beklediğini açık bir şekilde anlatmaktadır ; ‘‘ Müslümanlar Osmanlı hanedanı sayesinde ayakta duruyorlar.Bu sebeple hanedan yıkılırsa din ve devlet de mahvolur.’’
‘‘ II. Mehmed bu kanunu koyarken de hakimiyetin bölünmezliğinin teminini ve devleti ileride düzme tehlikelerden kurtarmayı düşünüyordu.yorumu da yapılmaktadır.Fatih’le yazılı hukuk kuralı haline gelen bu usul Osmanlı devletini zaruretler gereğince bunu benimsemişler ve bu zaruretler ortadan kalkınca terk etmekte sakınca görmemişlerdir.Bu yüzden meseleyi kana susama iktidar hırsı gibi subjektif ölçülerle değil daha objektif yollarla incelemek gerekmektedir bilgisini veren Hammer’e kendi yorumu ile bunun bir saltanat meselesi olduğunu * ‘ Ne İslam ne de Türk geleneğinde olmadığı halde * hanedan üyelerinin katlleri Osmanlı devletinde neden yerleşmiştir?Meseleyi egemenlik anlayışı*saltanatın intikali usulü yönünden incelemek gerekir. ’ ifadesi Milli hakimiyetin kurulması yolunda çekilen çileleri ortaya koymaktadır.
Ahmet Mumcu’nun Osmanlı Devletinde Siyâseten Katl adlı eserinde ‘ Burada söz konusu edilen hanedan üyelerinin hükümdar olmak için veya hükümdar olduktan sonra uyguladıkları siyaseten katl dır.Tebaaya uyguladıkları zaten bu siyâset anlayışının bir sonucudur ki.konumuzun dışındadır*insanın yaşama hakkı vardır.Bu doğuştan gelen haktır.Hükümdar verdiği ölüm cezasının hukuka uygunluğunu araştırmış mıdır?hanedan üyelerinin hakimiyet ve saltanat için hükümdar tarafından katledilmesi dışında hükümdar olmadan hakimiyet ve saltanat için birbirini katletmesi de siyaset anlayışı içine sokulmuştur.’’ demektedir
‘‘Osmanlı İmparatorluğu’nda boyun eğilmesi gereken hukuk dört yönlüydü: Şeriat – Kanunlar ya da sultanın yazılı fermanları – Adet yani yerleşik töre – Örf yani hükmeden sultanın iradesi.Şeriat*sultanın üzerinde olan bir güçtü ve sultan tarafından değiştirilemezdi.Şeriat*Osmanlı ulusunun benimsediği İslâm hukukunun tümünü içeren oluşumdu.’’
Kardeş katli kanununun devletin daim kalabilmesi ve bir cihan devleti haline gelmesinde rolü vardır.Bu kanun bazı durumlarda belki yanlış uygulanmış olabilir ama nizâm-ı âlem için yapılmıştır ve şahsa verilen zarar topluma verilen zarardan yeğdir düşüncesiyle uygulanmıştır.
FATİH SULTAN MEHMED (1451-1481)
KARDEŞLERİ : Ahmed * Ahmed (küçük) * Hasan * Alaeddin Ali * Orhan * Fatma dır.
ANNESİ : Hüma Hatun
ÇOCUKLARI : Mustafa * Korkud * Bayezid * Cem Sultan * Gevher Han dır.
Sultan Murad Edirne’de M.1451’de vefat etti.Vezirler *sultanın öldüğünü askerlerden gizleyip Manisa sancakbeyi olan Şehzade II.Mehmed’e acele gelmesi için haber gönderdiler.Ancak*iki hafta sonra Edirne’ye gelebilen II.Mehmed cülûs ettikten sonra babasının cenazesini Bursa’ya gönderdi.II.Mehmed’in altı kardeşi vardı bunlardan biri kızdı diğer erkeklerden en büyüğü olan Ahmed ile Alaaddin Amasya’da * Hasan ve Orhan da Edirne’de vefat etmişlerdir. Sultan II.Mehmed tahta oturur oturmaz*kardeşi Ahmed ‘in idamı ile sultanlık hakkını*güven altına almayı düşündü.Sultan Murad*Sinop hakimi İsfendiyar Beyi’nin evlenişinden henüz memede bulunan bir erkek yavru bırakmış idi.Yeni padişah sonraları bu şehzadenin davasına kalkışabileceği ihtimalini düşünerek –bir vehimle beslenmiş ihtiyat tedbiri olmak üzere-Evrenoszâde Ali’yi Şehzade Ahmed’i boğmakla görevlendirdi.Bu irade acımadan yerine getirildi.Küçük şehzade harem dairesindeki hamamım içinde boğuldu.Padişah bu merhametsizliğin Osmanlıların sevgisini eritebileceğini de hesaba katarak Ali’yi olayın ertesi günü idam ettirdi. İstikbalde saltanat davasına kalkışması muhtemel diye küçük Ahmed de ortadan kalktığına göre II.Mehmed saltanat mücadelesi vermeksizin devletin başına geçmiş demektir.Ancak İstanbul’da mülteci olarak bulunan Orhan adındaki bir Osmanlı şehzadesi için imparatora senede 300*000 akçe vermeyi taahhüd ederek Bizans’la uzlaşma yoluna gitmiştir.Daha önce II.Mehmed’in birinci hükümdarlığı sırasında (M.1444)Bizans imparatorunun saltanat iddiasına kalkışması için salıverdiği bu Orhan’ı*II.Mehmed’in mutemat adamlarından Şehabettin paşa İstanbul’a geri kaçmak zorunda bırakmıştı.Osmanlı tarihlerinde kendisini hanedana mensup olduğunu iddia eden basit bir kişi gibi gösteren bu şehzade İstanbul’un fethi sırasında yakalanarak öldürülmüştür.
Mehmet babası tarafından itinayla yetişmiş ve diğer kardeşlerinden büyük olması nedeniyle babası tarafından tahta geçirilmiştir.II.Mehmed 1443 sensinde bir Osmanlı an’anesi olan yetişip tecrübe kazanması için mühim şehzade sancaklarından biri olan Manisa’ya gönderilmiştir.Yine aynı yıl sonlarında ağabeyi Amasya valisi şehzade Alaaddin Ali Çelebi’nin vefatı üzerine tahtın tek varisi konumuna gelmiştir.II.Murat’ın tahtı oğlu şehzade II.Mehmed’e vermesi ve II.Murad’ın yeniden saltanatı devralıp Mehmed’i yeniden Manisa2ya göndermesiyle Sultan Mehmet bir nevi Anadolu hükümdarı haline gelmiştir. II.Mehmed babası öldükten üç gün sonra 6 şubat 1451’de Çandarlı Halil Paşa’nın gizlice gönderdiği mektup Edirne’den Manisa’ya ulaştı II.Mehmed atına bindi ve ‘Beni seven arkamdan gelsin’ diyerek Edirne’ye girdi.Vezirler*beylerbeyi*sancakbeyleri*ordunun hepsi bekliyordu.Lehinde büyük tezahürat yapıldı.Daha evvel padişah olduğu için sıkıntı çekmeden tahtına oturdu. II. Mehmed tahta rakibinin olmaması ve babasının desteği ile rahatça oturmuştur kanûnnâmesinde kardeş katli hakkındaki örfü kanunlaştırmış ve bunu daha sütte olan küçük kardeşi Ahmed’de uygulamıştır.
‘‘ Ve her kimesneye evlâdımdan saltanat müyesser ola*karındaşların Nizâm-ı Âlem için katl etmek münasiptir.Ekser ûlema dahi tecviz etmiştir.Anınla amil olalar.’’
Bu maddeyle padişahın emirlerine yapılan her türlü itaatsizlik umumi rahatı ve Nizâm-ı Âlemi etkileyecek her türlü hareketi ve bağy (isyan) ve buna sebep olanları da cezalandırmayı amaçlamıştır.Kardeşlerin katli Nizâm-ı Âlem için uygun * isyan eden kardeşlere karşı tutumu da tamamen şer’i dır.Ancak beşikteki bir bebeğin boğdurulması şer’i değildir.
Abdülkadir Özcan’ın görüşüyse ; ‘‘ Osmanlı Devletini tehdit eden en büyük tehlike*yabancılara sığınan şehzade veya diğer hanedan mensuplarının tahtın mirasçısı olduklarını iddia etmeleri ve başta Bizans ve İran olmak üzere düşman ülkelerin de bu fırsattan yararlanmak arzusunda olmalarıdır.Osmanlı sultanları ve bilhassa Hz. Muhammed’in senasına mazhar olan Fatih Sultan Mehmed *ülkenin parçalanıp bunun kimlere yarayacağının ve İ’lây-ı Kelimetullâh hizmetinin nasıl sekteye uğrayacağının çok iyi farkında idiler.İşte onlar böyle bir duruma fırsat vermemek için Şeyhülislâm’dan aldıkları fetvalarla kardeşlerini bile feda etmişlerdir.Bazen şer’i esasın tatbikinde*araya giren jurnalcilerin ve fesatçıların tesiriyle hata etmiş olabilirler.Ancak kendilerine İslâm dinini dünyanın her tarafına yaymayı gaye edinen İ’lây-ı Kelimetullâh’ın en büyük temsilcisi kabul edilmişlerdir. ’’
Fatih’in ‘‘ Bu hanedanın maksad-ı a’lâsı * İ’lây-ı Kelimetullahdır.’’ sözü her şeyi anlatmaktadır.
‘‘ Netice olarak Kardeş Katli meselesini keyfi iradeyi hakim kılmak şeklinde değil * Nizâm-ı Âlemi devam ettirmek için şer’i hükümlerin tatbiki tarzında değerlendirmek icap eder.Vatana ihanet suçunun her hukuk nizâmında idamla cezalandırıldığını da unutmamak gerekir. ’’
Ali Himmet Berki’nin kardeş katlini kötüye yorumlayanlara karşı bu meseleyi tamamen ortadan kaldırarak şekilde o da kanunnameyi ortadan kaldırmıştır.Yani böyle bir kanunun tamamının uydurma olduğu görüşüdür.Netice olarak eldeki belgeler Fatih Kanûnnâmesi’nin varolduğunu göstermektedir.Osmanlı Devleti teşkilatı temellerinde siyaset-i şer’iye kitaplarının izi vardır.
‘‘ Eski Türk kavimlerinde ve Selçuklularda *ağır bir suç işleyen hanedan üyelerinin katli caiz görülmüştür.Fakat bunu kanunlaştıran ve koyan* II.Mehmed Fatih’dır.O da bunun bir âdet-i kadime olduğunu söylemektedir.’’Bunu açıklayan iki unsur vardır bunlardan biri*XV.y.y.’da Osmanlıyı korkutan bir şey yoktur iç huzur için nizâm-ı âlem için çalışılmalıdır*ikincisi ise zarar-ı âmdan zarar-ı hâss yeğdir.Yani şahsa verilen zarar topluma verilen zarardan iyidir.İşte bu düşünceyle bu âdet konmuştur. ‘‘ Kardeş katline dair madde*bu bakımdan incelenmeğe değer .Daha I.Bayezid Kosova Halk Meydanı’nda (1389) kardeşi Ya’kub’u idam ettiği zaman *bir iç harbi önlemek için vezirlerin reyiyle bunu yaptı.Sonra onun oğulları arasındaki iç savaş Murad’ı veliaht yaptığı zaman iki küçük oğlunu ölümden kurtarmak için tedbirler almıştı II.Murad kendisine karşı ayaklanan ve Bizans ve Karamanoğlu ile birleşen kardeşi Mustafa’yı yakalayıp idam etti.Dukas bu münasebetle Osmanlılarda kardeş katlinin bir adet olduğunu işaret eder.Fatih tahta çıkar çıkmaz kendisinden önce tahta çıkmış atalarının yaptığı gibi*küçük kardeşi Ahmed’i ortadan kaldırdı.O bu eski teamülü kanunnamesinde ‘ Karındaşların nizâm-ı âlem için katl etmek münasiptir ekser ulema dahi tecviz etmiştir.’ Formülüyle ifade eder.’’ ‘‘ İslam cemaatini anarşiden kurtarma kaygısıyla ulemanın caiz gördüğünü belirtmesi önemlidir.Yoksa bunu mutlak bir kural olarak koymadı.’’
Fatih katletme kanûnunu koyarken âlemin nizâmı ve devletin kutsiyeti gayesini düşünmüş ve Osmanlılara ait bir zarureti veya örfü kanunlaştırmıştır.Kanûnun başında ‘Bu kanunname atam ve dedem kanunudur ve benim dahi kanunumdur .Evlâd-ı kiramın neslen ba’de neslin bununla âmil olalar.’ derken bir şey söylemediğini bu hükümlerin olduğunu belirtmiştir.Çelebi Sultan Mehmed’in sözünde ‘ Osmanlı padişahları başlangıçtan beri tecrübeyi kendilerine rehber etmişlerdir.Düşmanlar fırsat beklemektedir .Nitekim malûmu alileridir ki pederinizin vak’asında ( yani Timur’un Anadolu’yu istilası) kafirler fırsat buldu.Selanik ve başka yerler Müslümanlardan çıktı.’çoğu şey anlatılmaktadır.
Busbecq’nun şu sözü düşmanların fırsat beklediğini açık bir şekilde anlatmaktadır ; ‘‘ Müslümanlar Osmanlı hanedanı sayesinde ayakta duruyorlar.Bu sebeple hanedan yıkılırsa din ve devlet de mahvolur.’’
‘‘ II. Mehmed bu kanunu koyarken de hakimiyetin bölünmezliğinin teminini ve devleti ileride düzme tehlikelerden kurtarmayı düşünüyordu.yorumu da yapılmaktadır.Fatih’le yazılı hukuk kuralı haline gelen bu usul Osmanlı devletini zaruretler gereğince bunu benimsemişler ve bu zaruretler ortadan kalkınca terk etmekte sakınca görmemişlerdir.Bu yüzden meseleyi kana susama iktidar hırsı gibi subjektif ölçülerle değil daha objektif yollarla incelemek gerekmektedir bilgisini veren Hammer’e kendi yorumu ile bunun bir saltanat meselesi olduğunu * ‘ Ne İslam ne de Türk geleneğinde olmadığı halde * hanedan üyelerinin katlleri Osmanlı devletinde neden yerleşmiştir?Meseleyi egemenlik anlayışı*saltanatın intikali usulü yönünden incelemek gerekir. ’ ifadesi Milli hakimiyetin kurulması yolunda çekilen çileleri ortaya koymaktadır.
Ahmet Mumcu’nun Osmanlı Devletinde Siyâseten Katl adlı eserinde ‘ Burada söz konusu edilen hanedan üyelerinin hükümdar olmak için veya hükümdar olduktan sonra uyguladıkları siyaseten katl dır.Tebaaya uyguladıkları zaten bu siyâset anlayışının bir sonucudur ki.konumuzun dışındadır*insanın yaşama hakkı vardır.Bu doğuştan gelen haktır.Hükümdar verdiği ölüm cezasının hukuka uygunluğunu araştırmış mıdır?hanedan üyelerinin hakimiyet ve saltanat için hükümdar tarafından katledilmesi dışında hükümdar olmadan hakimiyet ve saltanat için birbirini katletmesi de siyaset anlayışı içine sokulmuştur.’’ demektedir
‘‘Osmanlı İmparatorluğu’nda boyun eğilmesi gereken hukuk dört yönlüydü: Şeriat – Kanunlar ya da sultanın yazılı fermanları – Adet yani yerleşik töre – Örf yani hükmeden sultanın iradesi.Şeriat*sultanın üzerinde olan bir güçtü ve sultan tarafından değiştirilemezdi.Şeriat*Osmanlı ulusunun benimsediği İslâm hukukunun tümünü içeren oluşumdu.’’
Kardeş katli kanununun devletin daim kalabilmesi ve bir cihan devleti haline gelmesinde rolü vardır.Bu kanun bazı durumlarda belki yanlış uygulanmış olabilir ama nizâm-ı âlem için yapılmıştır ve şahsa verilen zarar topluma verilen zarardan yeğdir düşüncesiyle uygulanmıştır.
FATİH SULTAN MEHMED (1451-1481)
KARDEŞLERİ : Ahmed * Ahmed (küçük) * Hasan * Alaeddin Ali * Orhan * Fatma dır.
ANNESİ : Hüma Hatun
ÇOCUKLARI : Mustafa * Korkud * Bayezid * Cem Sultan * Gevher Han dır.
Sultan Murad Edirne’de M.1451’de vefat etti.Vezirler *sultanın öldüğünü askerlerden gizleyip Manisa sancakbeyi olan Şehzade II.Mehmed’e acele gelmesi için haber gönderdiler.Ancak*iki hafta sonra Edirne’ye gelebilen II.Mehmed cülûs ettikten sonra babasının cenazesini Bursa’ya gönderdi.II.Mehmed’in altı kardeşi vardı bunlardan biri kızdı diğer erkeklerden en büyüğü olan Ahmed ile Alaaddin Amasya’da * Hasan ve Orhan da Edirne’de vefat etmişlerdir. Sultan II.Mehmed tahta oturur oturmaz*kardeşi Ahmed ‘in idamı ile sultanlık hakkını*güven altına almayı düşündü.Sultan Murad*Sinop hakimi İsfendiyar Beyi’nin evlenişinden henüz memede bulunan bir erkek yavru bırakmış idi.Yeni padişah sonraları bu şehzadenin davasına kalkışabileceği ihtimalini düşünerek –bir vehimle beslenmiş ihtiyat tedbiri olmak üzere-Evrenoszâde Ali’yi Şehzade Ahmed’i boğmakla görevlendirdi.Bu irade acımadan yerine getirildi.Küçük şehzade harem dairesindeki hamamım içinde boğuldu.Padişah bu merhametsizliğin Osmanlıların sevgisini eritebileceğini de hesaba katarak Ali’yi olayın ertesi günü idam ettirdi. İstikbalde saltanat davasına kalkışması muhtemel diye küçük Ahmed de ortadan kalktığına göre II.Mehmed saltanat mücadelesi vermeksizin devletin başına geçmiş demektir.Ancak İstanbul’da mülteci olarak bulunan Orhan adındaki bir Osmanlı şehzadesi için imparatora senede 300*000 akçe vermeyi taahhüd ederek Bizans’la uzlaşma yoluna gitmiştir.Daha önce II.Mehmed’in birinci hükümdarlığı sırasında (M.1444)Bizans imparatorunun saltanat iddiasına kalkışması için salıverdiği bu Orhan’ı*II.Mehmed’in mutemat adamlarından Şehabettin paşa İstanbul’a geri kaçmak zorunda bırakmıştı.Osmanlı tarihlerinde kendisini hanedana mensup olduğunu iddia eden basit bir kişi gibi gösteren bu şehzade İstanbul’un fethi sırasında yakalanarak öldürülmüştür.
Mehmet babası tarafından itinayla yetişmiş ve diğer kardeşlerinden büyük olması nedeniyle babası tarafından tahta geçirilmiştir.II.Mehmed 1443 sensinde bir Osmanlı an’anesi olan yetişip tecrübe kazanması için mühim şehzade sancaklarından biri olan Manisa’ya gönderilmiştir.Yine aynı yıl sonlarında ağabeyi Amasya valisi şehzade Alaaddin Ali Çelebi’nin vefatı üzerine tahtın tek varisi konumuna gelmiştir.II.Murat’ın tahtı oğlu şehzade II.Mehmed’e vermesi ve II.Murad’ın yeniden saltanatı devralıp Mehmed’i yeniden Manisa2ya göndermesiyle Sultan Mehmet bir nevi Anadolu hükümdarı haline gelmiştir. II.Mehmed babası öldükten üç gün sonra 6 şubat 1451’de Çandarlı Halil Paşa’nın gizlice gönderdiği mektup Edirne’den Manisa’ya ulaştı II.Mehmed atına bindi ve ‘Beni seven arkamdan gelsin’ diyerek Edirne’ye girdi.Vezirler*beylerbeyi*sancakbeyleri*ordunun hepsi bekliyordu.Lehinde büyük tezahürat yapıldı.Daha evvel padişah olduğu için sıkıntı çekmeden tahtına oturdu. II. Mehmed tahta rakibinin olmaması ve babasının desteği ile rahatça oturmuştur kanûnnâmesinde kardeş katli hakkındaki örfü kanunlaştırmış ve bunu daha sütte olan küçük kardeşi Ahmed’de uygulamıştır.
