MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ
Maddeleri birbirinden ayırt etmeye yarayan özelliklerdir. Bir özelliğin ayırt edici olabilmesi için;
O maddeye özgü olması
Madde miktarına bağlı olmaması
Aynı koşullarda değerinin sabit olması
gerekir.
Ayırt Edici Özellikler
1) Öz kütle - Öz hacim
2) Hal değişim sıcaklıkları
(e.n. =d.n. ; k.n. = y.n.)
3) Öz ısı
4) Genleşme katsayısı
5) Esneklik katsayısı
6) İletkenlik katsayısı
7) Çözünürlük
ÖZ KÜTLE
Bir maddenin birim hacminin kütlesine öz kütle denir. d ile gösterilir. SI birimi kg / m3 olmakla birlikte g / cm3 daha yaygın kullanılır. Arı katı ve sıvıların sabit sıcaklıkta kütleleri arttırıldığında hacimleri de aynı oranda artar. Öz kütleleri sabit kalır.
Sabit sıcaklıkta katı ve sıvıların kütle – hacim (m-v) grafiği şekildeki gibidir.
Eğim = tan a = = öz kütle
Bu grafikte doğrunun herhangi bir noktadaki eğimi ( yatay eksenle yaptığı açının tanjantı ) öz kütleye eşittir. Grafikte görüldüğü gibi eğim, kütle ya da hacme bağlı değildir. Bu nedenle belli bir sıcaklıkta arı bir maddenin öz kütlesi de kütle ya da hacim artışından etkilenmez.
Sabit sıcaklıkta katı ve sıvıların öz kütle – kütle (d-m) ve öz kütle – hacim (d-v) grafikleri aşağıdaki gibidir.
Katı ve sıvıların öz kütlesi sıcaklıkla değişir. Kütlesi sabit olan bir katı ya da sıvının sıcaklığı arttırılırsa genleşme nedeni ile hacmi artar. Bunun sonucu, katı ve sıvıların sıcaklıkları arttıkça öz kütleleri azalır. Genel olarak;
Saf bir madde için dkatı > dsıvı > dgaz dır.
Örnek
Aynı madde için d katı > d sıvı > d gaz olduğuna göre buzun suda yüzmesi nasıl açıklanır?
Çözüm: Genel olarak saf bir maddenin sıcaklığı artırıldığında hacmi artar, öz kütlesi azalır. Ancak suda özel bir durum vardır. - 10 0 C taki bir miktar buz ısıtılırsa, 0 0 C a gelinceye kadar hacmi yaklaşık % 8 oranında küçülür. Bu küçülme tüm buz eriyip sıcaklığı +4 0 C a gelinceye kadar sürer. Bunun tersi yapılırsa yani +4 0 C ta ki su soğutularak buz haline getirilirse hacmi büyür. Dolayısıyla öz kütlesi küçülür. Bunun nedeni su katı hale geçerken altı su molekülü bir araya gelir. Bu arada ortada boşluk kalır. Bu da katılaşan suyun hacminin artmasına neden olur.
1 L suyun hacim, sıcaklık ve öz kütle değişimleri aşağıdaki grafikte görülmektedir. + 4 C tan sonra da diğer maddeler gibi sıcaklıkla hacmi artar.
Suyun genleşmesinde görülen bu düzensizliğin önemli sonuçları vardır.
* Göl suları neden üstten donmaya başlar ?
* Buzluğa konan su donunca neden cam şişeyi patlatır?
Karışımların Öz kütleleri:
İki sıvı homojen karışabiliyorsa karışımın öz kütlesi, karışımın kütlesinin karışımın hacmine bölünmesiyle bulunur.
Sıvılar eşit hacimde karıştırılmış ise : Karışımın öz kütlesi; sıvıların öz kütlelerinin aritmetik ortalamasıdır.
İki sıvı eşit kütlelerde karıştırılmış ise : Karışımın öz kütlesi şu bağıntıyla hesaplanır.
NOT: Bir karışımın öz kütlesi bileşenlerinin öz kütleleri arasında bir değere sahiptir. Örneğin, su ile alkolden oluşan bir karışımın öz kütlesi alkolün öz kütlesinden ( 0,8 g / cm3 ) yüksek ,suyun öz kütlesinden
(1 g / cm3) düşüktür.
Öz hacim : Arı bir maddenin birim kütlesinin hacmidir. Öz hacim öz kütlenin tersidir. Maddenin her üç hali içinde ayırt edicidir. Bir maddenin sıcaklığı değiştirilerek öz kütlesi değiştirilirse öz kütle – öz hacim grafiği ters orantılı olur.
Maddeleri birbirinden ayırt etmeye yarayan özelliklerdir. Bir özelliğin ayırt edici olabilmesi için;
O maddeye özgü olması
Madde miktarına bağlı olmaması
Aynı koşullarda değerinin sabit olması
gerekir.
Ayırt Edici Özellikler
1) Öz kütle - Öz hacim
2) Hal değişim sıcaklıkları
(e.n. =d.n. ; k.n. = y.n.)
3) Öz ısı
4) Genleşme katsayısı
5) Esneklik katsayısı
6) İletkenlik katsayısı
7) Çözünürlük
ÖZ KÜTLE
Bir maddenin birim hacminin kütlesine öz kütle denir. d ile gösterilir. SI birimi kg / m3 olmakla birlikte g / cm3 daha yaygın kullanılır. Arı katı ve sıvıların sabit sıcaklıkta kütleleri arttırıldığında hacimleri de aynı oranda artar. Öz kütleleri sabit kalır.
Sabit sıcaklıkta katı ve sıvıların kütle – hacim (m-v) grafiği şekildeki gibidir.
Eğim = tan a = = öz kütle
Bu grafikte doğrunun herhangi bir noktadaki eğimi ( yatay eksenle yaptığı açının tanjantı ) öz kütleye eşittir. Grafikte görüldüğü gibi eğim, kütle ya da hacme bağlı değildir. Bu nedenle belli bir sıcaklıkta arı bir maddenin öz kütlesi de kütle ya da hacim artışından etkilenmez.
Sabit sıcaklıkta katı ve sıvıların öz kütle – kütle (d-m) ve öz kütle – hacim (d-v) grafikleri aşağıdaki gibidir.
Katı ve sıvıların öz kütlesi sıcaklıkla değişir. Kütlesi sabit olan bir katı ya da sıvının sıcaklığı arttırılırsa genleşme nedeni ile hacmi artar. Bunun sonucu, katı ve sıvıların sıcaklıkları arttıkça öz kütleleri azalır. Genel olarak;
Saf bir madde için dkatı > dsıvı > dgaz dır.
Örnek
Aynı madde için d katı > d sıvı > d gaz olduğuna göre buzun suda yüzmesi nasıl açıklanır?
Çözüm: Genel olarak saf bir maddenin sıcaklığı artırıldığında hacmi artar, öz kütlesi azalır. Ancak suda özel bir durum vardır. - 10 0 C taki bir miktar buz ısıtılırsa, 0 0 C a gelinceye kadar hacmi yaklaşık % 8 oranında küçülür. Bu küçülme tüm buz eriyip sıcaklığı +4 0 C a gelinceye kadar sürer. Bunun tersi yapılırsa yani +4 0 C ta ki su soğutularak buz haline getirilirse hacmi büyür. Dolayısıyla öz kütlesi küçülür. Bunun nedeni su katı hale geçerken altı su molekülü bir araya gelir. Bu arada ortada boşluk kalır. Bu da katılaşan suyun hacminin artmasına neden olur.
1 L suyun hacim, sıcaklık ve öz kütle değişimleri aşağıdaki grafikte görülmektedir. + 4 C tan sonra da diğer maddeler gibi sıcaklıkla hacmi artar.
Suyun genleşmesinde görülen bu düzensizliğin önemli sonuçları vardır.
* Göl suları neden üstten donmaya başlar ?
* Buzluğa konan su donunca neden cam şişeyi patlatır?
Karışımların Öz kütleleri:
İki sıvı homojen karışabiliyorsa karışımın öz kütlesi, karışımın kütlesinin karışımın hacmine bölünmesiyle bulunur.
Sıvılar eşit hacimde karıştırılmış ise : Karışımın öz kütlesi; sıvıların öz kütlelerinin aritmetik ortalamasıdır.
İki sıvı eşit kütlelerde karıştırılmış ise : Karışımın öz kütlesi şu bağıntıyla hesaplanır.
NOT: Bir karışımın öz kütlesi bileşenlerinin öz kütleleri arasında bir değere sahiptir. Örneğin, su ile alkolden oluşan bir karışımın öz kütlesi alkolün öz kütlesinden ( 0,8 g / cm3 ) yüksek ,suyun öz kütlesinden
(1 g / cm3) düşüktür.
Öz hacim : Arı bir maddenin birim kütlesinin hacmidir. Öz hacim öz kütlenin tersidir. Maddenin her üç hali içinde ayırt edicidir. Bir maddenin sıcaklığı değiştirilerek öz kütlesi değiştirilirse öz kütle – öz hacim grafiği ters orantılı olur.
