Başlangıç : Merhaba ASP
PWS Kurulumunu tamamladıktan sonra bir deneme yapalım ve PWS'imizin çalışıp çalışmadığını kontrol edelim. Başlamadan önce bir kaç hatırlatma. ASP sayfaları HTML gibi bir düz yazı dosyasıdır. Buna göre istediğiniz bir düz yazı dosyası ile ASP sayfalarını yazabilirsiniz. HTML yazarken kullandığımız NotePad bu iş için çok uygundur. Ve 10'uncu satırın sonunda nokta olduğuna dikkat edelim. Kolları sıvayın ASP'nin büyülü dünyasına adım atıyoruz:
<html>
<head>
<title> ASP ile Merhaba </title>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=ISO-8859-9">
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1254">
</head>
<body>
<h1><center>Merhaba Dünya! </h1>
<h2>Bugün:
<% Response.Write(Date) %>.
</center>
</h2>
</body>
</html>
Bu dosyayı merhaba.asp adıyla kaydedelim (Nereye? PWS' in kök dizinine.) ve bilgisayarımızda bulunan Kişisel Web Server'da veya ISS' te sınayalım. Web Server'ı çalıştırın. (Bunu masaüstündeki Yayımla ikonuna tıklayarark yapıyoruz.) Browser'ınızın URL hanesine, Kişisel Web Server'ınızın adı ile birlikte (Hani PWS kurarken bilgisayarımıza bir isim vermiştik ya. İşte onu yazalım.) dosyanın adını yazın. Yani şöyle olmalı:
https://tik.lat/3eYW1
Bu dosyayı PWS'in kök dizinine kaydettiysek eğer sayfamız çalışmıştır. Bize Merhaba Dünya! demiş ve bugünün tarihini vermiştir:
[FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]<- Görüntü böyle olmalı...[/FONT]
Şimdi ilk ASP sayfası denememizi yaptığımıza göre biraz da işin teknik kısmından söz edelim. HTML'in ziyaretçi bilgisayarda çalıştığını biliyorsunuz. Browser URL hanesine adını yazdığımız HTML dosyasını Web Server' dan ister. Web Server dosyayı bulur ve içindeki resimleri ve diğer unusurları bizim bilgisayarımıza gönderir. Biz de sayfayı böylece görmüş oluruz. Fakat bazen server'a bize sadece bir dosya göndermesini değil, bir dosyanın içindekayıtlı komutlar varsa onları icra etmesini de bildirebiliriz. Bunu yapmanın bir yolu CGI programlarıdır. Diğer yol ise ASP'dir. Web Server, kendisinden bir ASP belgesi talep edildiğinde, önce dosyanın içeriğine bakar. Sonra da: "Hmmm. Sanıyorum bu bir .asp dosyası. Hemen bunu ASP.DLL programına göndermeliyim. Sonra da işime devam edeyim!" der. Yaptığımız örnekte de gördüğümüz gibi ASP sayfası hem HTML kodları içerir hem de içerisinde script dili ile yazılmış kodlar vardır. ASP sayfalarımız da VBScript ve JavaScript kodları kullanabiliyoruz. Ama biliyorsunuz ki browserlar arası uyuşmazlıklar var. Mesela Netscape VBScript dilinden hiç anlamaz. Ama bizim ASP sayfalarımız serverda çalışacağı için bu sorun olmaktan çıkıyor. Bunun açıklaması şöyledir: ASP.DLL gelen sayfada hangi script dilinin kullanıldığına bakar ve bunun için gerekli ortamı oluşturur, bu script dilini yorumlayacak programı çalıştırır. Bu program da script dilini yorumlar daha sonra ASP.DLL de icra edilen komulatlar, işletim sisteminin yardımı istiyorsa (Veritabanından veri çekmek veya dosya sistemine bir dosya açtırmak, yazdırmak gibi) bu yardımın edinilmesini sağlar. Bütün bu işlerin sonunda HTML kodlarına ek yapmak (Örneğin: bir tablonun içini çekilen verilerle doldurmak veya dosya sisteminde edinilen bir dosyanın içeriğini sayfaya yazdırmak gibi) gerekiyorsa bunu ASP.DLL yapar.
ASP.DLL kendine gönderilen sayfayı satır satır okur ve önce ASP kodlarının gerektirdiği HTML değerlerini bulur. Yani önce ASP icra edilir. Sonra HTML bölümleri ile birleştirilir bu ASP komutları ve sayfaya yazdırılır. ASP sayfalarımızda yazdığımız ASP kodları görünmez. Yazdığınız VBScript ve JavaScript kodları HTML bir parçası olarak browserda görüntülenecektir. Ama sayfada ASP'ye dair hiçbir şey kalmayacaktır.
ASP sayfalarımızda genellikle VBScript dilini kullanmamızın hiç bir nedeni yoktur. JavaScript dilini de kullanabiliriz. Netscape VBScript dilini anlamaz demiştim. Bunun da bizim VBScript dilini kullanmamız ile bir ilgisi yoktur. Çünkü ASP sayfalarımızda ASP kodları görünmediği gibi bu script dilinin kodlamaları görünmez. Tabii ortaya çıkardığımız HTML sayfasının Netscape tarafından sorunsuz çalışabilmesi için Netscape'in anladığı Dinamik HTML unsurlarına yer verme zorunluluğumuz hala devam ediyor.
