- 17 Kas 2020
- 919
- 503
Madalyonun Ön Yüzü
“Metaverse” (Türkçe okunuşu “metavörs”) kavramı kısaca tanımlanırken; “gerçeklik dışı evren”, “gerçeküstü gerçeklik”, “sanal gerçeklik”, “kurgusal evren”, “evren ötesi” veya “sanal evren” şeklinde ifade edilmektedir.
Bilim kurgu yazarı Neal Stephenson’ın 1992’de yayımlanan Snow Crash isimli romanında bahsedilen metaverse kavramının ilk kez kullanıldığı ifade edilmekte ve bu kavram hem karmaşık hem kullanışlı; sürükleyici, gerçeğe benzeyen bir sanal dünyayı ifade etmektedir.
“Metaverse” (Türkçe okunuşu “metavörs”) kavramı kısaca tanımlanırken; “gerçeklik dışı evren”, “gerçeküstü gerçeklik”, “sanal gerçeklik”, “kurgusal evren”, “evren ötesi” veya “sanal evren” şeklinde ifade edilmektedir.
Bilim kurgu yazarı Neal Stephenson’ın 1992’de yayımlanan Snow Crash isimli romanında bahsedilen metaverse kavramının ilk kez kullanıldığı ifade edilmekte ve bu kavram hem karmaşık hem kullanışlı; sürükleyici, gerçeğe benzeyen bir sanal dünyayı ifade etmektedir.
“Meta” ön eki, bir kelimenin önüne getirildiğinde, o kelimeye “ötesi, üstü, aşan, normalin ötesinde olan” gibi anlamlar getirmektedir. “Verse” kelimesi ise “universe (evren)” kelimesinden kırpılarak alınmış evren anlamında kullanılır. Metaverse kavramı, internet tabanlı sanal gerçeklik evreni olarak nitelendirilmektedir. Sanal ve gerçek kelimelerinin zıtlığını düşünürsek de bu kavramın çelişki içerdiğini ifade etmeden geçmeyelim. Zaten meta kelimesi “ters “ anlamı ile de kullanılmaktadır. Yani “evrenin tersi” gibi bir ifadeyle de belirtilebilir. Ayrıca “verse” kelimesi de “universe” kelimesinden kırpılarak üretildiğine göre “tam olarak bir evreni mi belirtmektedir?” diye sorgulayabiliriz.
Metaverse’te oyun ortamı ve çevirimiçi topluluklar oluşturmak haricinde yeni bir dünyaya katılmakla ilgili vaadler de sunulduğu için insanların kendine ait sanal suretleriyle –avatarlarıyla- birlikte istedikleri gibi yaşayacakları, çok güçlü olacakları ve hayallerini gerçekleştirecekleri şekilde açık uçlu kolektif bir sanal evren tasarlanmıştır. Bu sanal evrene bağlı olarak, üç boyutlu (3D) alanlardan oluşan internet dünyasındaki değişimi ifade etmektedir. Burada insanlar, oluşturulan avatarlarını kullanarak birbirleriyle iletişime geçebilmekte, dijital nesnelerle etkileşim içerisine girebilmektedir.
Ekonomi anlamında da metaverse evreninde belirli bir para birimi kullanılabilmekte ve o parayla hayal edilen şeylere ulaşılabilmektedir. Hatta bu evren içerisinde bazı şirketler ürünlerini tanıtmak ve tüketicilerin ilgisini çekmesi için ürün modellerinin önizlemelerinin görülmesi için ayrılmış alanlarda sunum yapabilecektir.
Günümüzde birçok bilimkurgu filminde görülen “sanal dünya”ya geçmek isteyen insanlar için bir nevi gerçeklikten kaçış veya sanal dünyaya merak salmak, sanal dünyada daha iyi yaşayacağını düşünmek gibi senaryolar sunulmaktadır. Bu sanal dünyaya giriş için, akıllı gözlük denilen aparatlar, VR (Virtual Reality) yani Sanal Gerçeklik veya AR (Augmented Reality) Artırılmış Gerçeklik gibi sistemler kullanılmak istenmektedir. Bunlar da Meta kavramıyla içselleştirilmiştir. Burada yapay zekâ teknolojisiyle tasarlanmış dijital insanlar, biyolojik insanların talimatlarıyla hareket edebilmektedirler.
Kişilerin dijital olarak özelleştiği avatar veya karakterlerle “Horizon” isimli sistemde etkileşim halinde olacakları planlanmaktadır. Sanal olarak oluşturulmak istenilen bu sistemde başka bir şehre veya ülkeye gezmeye gidilebilmesi, oyunun içindeymiş gibi oynanabilmesi, konsere şahsen gidilmiş gibi izlenebilmesi, sanal anlamda insanlarla sosyalleşilebilmesi veya ortak çalışmalar yapılabilmesi, yanına gidilmek istenilen insanlarla sanal olarak bir araya gelinebilmesi gibi durumların mümkünatı sağlanmak istenmektedir. Yani horizon'un hem iş hem eğlence hem sosyallik alanında kullanılabilmesi için tasarlandığı açıklanmıştır.
Aynı zamanda metaverse, sadece sanal bir evren değil; ayrıca gerçek dünya ile bağlantılı ve gerçek dünyayla tamamlayıcı bir dünya olarak kabul edilmektedir. Örneğin; dünyanın bir yerindeki insanların diğer yerindeki insanlarla sanal bir alemde yan yana olmalarını sağlar. Bu sanal ortama katılabilmek için, el hareketlerine ve dokunma hissine izin verecek dokunsal eldivenler, o sanal ortamın görüntülerini doğrudan insanın retinasına yansıtacak olan retinal ekranlar veya gözlükler kullanılması gerekecektir. Oluşturulan bu sanal dünyanın, artırılmış gerçeklik ve internet bağlantısıyla fiziksel gerçekliğin sanal alemde geliştirilmesi ve yakınsamasıyla oluşturularak çekici bir hale gelmiştir.
Peki bu sanal avatarlar nasıl oluşturulacak? Bilindiği üzere Facebook veya başka bir sosyal medya kullanıcılarının paylaşımları, ekledikleri kişisel bilgileri, yorumları, arkadaş listesi, beğenileri vb durumlar “büyük veri (big data)” denilen kümelenmede toplanmaktadır, işte bunların üzerinden artırılmış gerçeklik şeklinde, o kullanıcının kopyası yapılabilecektir. Çünkü bu veriler ile kişinin karakter analizi yapılabilir ve sanal karaktere bu analiz yerleştirilebilir. Örneğin sanal evrene kendini kaptırmış kişiler, ölmüş bir yakınlarının karakter analizi yapılmışsa onun tepkilerini, düşüncelerini, davranışlarını bu sanal karakterde görerek sanki o kişiyle görüşmüşler gibi çok sevineceklerdir, hatta bir kısmı gerçekten onunla görüştüğünü zannedebilir. Kore’de bu durum denenmiştir ve kayıp bir çocuğun dijital hali kurgulanarak yakınlarına yansıtılmış, çocuğun yakınları bundan çok etkilenmiştir.
Madalyonun Arka Yüzüne Bakış:
Meta ön ekinin diğer anlamlarına bakarsak, İbranice'de "ölü", İslam coğrafyasında "madde" (cansız veya ölü olan) manası da taşır.
Metaverse teknolojik ve görkemli yapısıyla çekici hale getirilmiş, fakat sofistike (yanıltıcı-karmaşık) bir fikir kaynağı taşımaktadır.
Sağlık anlamında düşünürsek, bu sistemde uzun süre hareketsiz kalma durumu söz konusudur, bu sebeple de birçok hastalık tetiklenebilir, çünkü hareket ne kadar az olursa kan akışı o kadar yavaşladığı için beyinsel ve bedensel sorunların oluşması kaçınılmazdır. Ayrıca fiziksel olarak da kaslarda zayıflama ve obezite gibi riskler de oluşur.
Sosyal hayattan da kopuş veya sosyalliğin azalması da oluşacağı için insanın içine kapanma süreci başlayabilmektedir. İnsan, yapısı gereği sosyal bir varlık olduğundan, diğer insanlardan uzak kalmasından belli bir süre sonra bireyin karamsarlığa girme durumu da görülebilir. Ayrıca sosyallikten kopuş, analitik düşünme ve karar alma mekanizmasını azaltabilir, bu sebeple insanların başkaları tarafından yönetilme, yönlendirilme (manipülasyon) durumu kolaylaşabilir. Bu da bireyin özgürlüğünü kaybetmesi demek olacaktır.
Genel anlamda düşünürsek; metaverse gerçek hayattan uzaklaşma veya kopma riski oluşturacağı için insanların özellikle insani duygularını, olması gerektiği gibi yaşamalarına engel olma ve sanki robotlaşmış bir yapıya bürünmesine sebep olma ihtimali oluşturmaktadır.
Kişilerin dijital olarak özelleştiği avatar veya karakterlerle “Horizon” isimli sistemde etkileşim halinde olacakları planlanmaktadır. Sanal olarak oluşturulmak istenilen bu sistemde başka bir şehre veya ülkeye gezmeye gidilebilmesi, oyunun içindeymiş gibi oynanabilmesi, konsere şahsen gidilmiş gibi izlenebilmesi, sanal anlamda insanlarla sosyalleşilebilmesi veya ortak çalışmalar yapılabilmesi, yanına gidilmek istenilen insanlarla sanal olarak bir araya gelinebilmesi gibi durumların mümkünatı sağlanmak istenmektedir. Yani horizon'un hem iş hem eğlence hem sosyallik alanında kullanılabilmesi için tasarlandığı açıklanmıştır.
Aynı zamanda metaverse, sadece sanal bir evren değil; ayrıca gerçek dünya ile bağlantılı ve gerçek dünyayla tamamlayıcı bir dünya olarak kabul edilmektedir. Örneğin; dünyanın bir yerindeki insanların diğer yerindeki insanlarla sanal bir alemde yan yana olmalarını sağlar. Bu sanal ortama katılabilmek için, el hareketlerine ve dokunma hissine izin verecek dokunsal eldivenler, o sanal ortamın görüntülerini doğrudan insanın retinasına yansıtacak olan retinal ekranlar veya gözlükler kullanılması gerekecektir. Oluşturulan bu sanal dünyanın, artırılmış gerçeklik ve internet bağlantısıyla fiziksel gerçekliğin sanal alemde geliştirilmesi ve yakınsamasıyla oluşturularak çekici bir hale gelmiştir.
Peki bu sanal avatarlar nasıl oluşturulacak? Bilindiği üzere Facebook veya başka bir sosyal medya kullanıcılarının paylaşımları, ekledikleri kişisel bilgileri, yorumları, arkadaş listesi, beğenileri vb durumlar “büyük veri (big data)” denilen kümelenmede toplanmaktadır, işte bunların üzerinden artırılmış gerçeklik şeklinde, o kullanıcının kopyası yapılabilecektir. Çünkü bu veriler ile kişinin karakter analizi yapılabilir ve sanal karaktere bu analiz yerleştirilebilir. Örneğin sanal evrene kendini kaptırmış kişiler, ölmüş bir yakınlarının karakter analizi yapılmışsa onun tepkilerini, düşüncelerini, davranışlarını bu sanal karakterde görerek sanki o kişiyle görüşmüşler gibi çok sevineceklerdir, hatta bir kısmı gerçekten onunla görüştüğünü zannedebilir. Kore’de bu durum denenmiştir ve kayıp bir çocuğun dijital hali kurgulanarak yakınlarına yansıtılmış, çocuğun yakınları bundan çok etkilenmiştir.
Madalyonun Arka Yüzüne Bakış:
Meta ön ekinin diğer anlamlarına bakarsak, İbranice'de "ölü", İslam coğrafyasında "madde" (cansız veya ölü olan) manası da taşır.
Metaverse teknolojik ve görkemli yapısıyla çekici hale getirilmiş, fakat sofistike (yanıltıcı-karmaşık) bir fikir kaynağı taşımaktadır.
Sağlık anlamında düşünürsek, bu sistemde uzun süre hareketsiz kalma durumu söz konusudur, bu sebeple de birçok hastalık tetiklenebilir, çünkü hareket ne kadar az olursa kan akışı o kadar yavaşladığı için beyinsel ve bedensel sorunların oluşması kaçınılmazdır. Ayrıca fiziksel olarak da kaslarda zayıflama ve obezite gibi riskler de oluşur.
Sosyal hayattan da kopuş veya sosyalliğin azalması da oluşacağı için insanın içine kapanma süreci başlayabilmektedir. İnsan, yapısı gereği sosyal bir varlık olduğundan, diğer insanlardan uzak kalmasından belli bir süre sonra bireyin karamsarlığa girme durumu da görülebilir. Ayrıca sosyallikten kopuş, analitik düşünme ve karar alma mekanizmasını azaltabilir, bu sebeple insanların başkaları tarafından yönetilme, yönlendirilme (manipülasyon) durumu kolaylaşabilir. Bu da bireyin özgürlüğünü kaybetmesi demek olacaktır.
Genel anlamda düşünürsek; metaverse gerçek hayattan uzaklaşma veya kopma riski oluşturacağı için insanların özellikle insani duygularını, olması gerektiği gibi yaşamalarına engel olma ve sanki robotlaşmış bir yapıya bürünmesine sebep olma ihtimali oluşturmaktadır.
Son düzenleme:
