Osmanlı Cephesi
Siyasi gelişmelerin 1914 yılının ortalarına doğru Avrupa'nın bir savaşa doğru gittiğini vurguladığı günlerde Osmanlı İmparatorluğu bu savaşta tarafsız kalmak yerine kazanan tarafta olmayı daha az riskli ve daha kazançlı bulma eğilimindeydi. Dönemin Maliye Nazırı Cavit Bey İngiliz tarafıyla, Bahriye Nazırı Cemal Paşa ise Fransız tarafıyla temasta bulunmaktaydı. Ancak gerek Fransız yetkililer gerekse de İngiliz yetkililer, Osmanlı İmparatorluğu ile bir ittifaka olumlu yaklaşmamaktadırlar.
Bu durum üzerine Almanya ile görüşmelere başlanmıştır. Sultan Reşat'dan alınan 25 Temmuz 1914 tarihli görüşme onayı yazısında "Rusya'nın olası bir saldırısına karşı Almanya ile bir savunma işbirliği.." gerekçesi yer almaktadır. Bu görüşmeler sonucunda zaten Almanya yanlısı olarak bilinen Sadrazam ve Hariciye Nazırı Sait Halim Paşa, Harbiye Nazırı Enver Paşa, Dahiliye Nazırı Talat Paşa ve Meclis Reisi Halil Bey arasında Almanya ile bir antlaşma imzalanması karara bağlanmıştır. Söz konusu antlaşma 2 Ağustos 1914 tarihinde Sait Halim Paşa ile Alman Büyük Elçisi Wangenheim arasında imzalanmıştır.
Antlaşmaya göre,
Bu durum üzerine Almanya ile görüşmelere başlanmıştır. Sultan Reşat'dan alınan 25 Temmuz 1914 tarihli görüşme onayı yazısında "Rusya'nın olası bir saldırısına karşı Almanya ile bir savunma işbirliği.." gerekçesi yer almaktadır. Bu görüşmeler sonucunda zaten Almanya yanlısı olarak bilinen Sadrazam ve Hariciye Nazırı Sait Halim Paşa, Harbiye Nazırı Enver Paşa, Dahiliye Nazırı Talat Paşa ve Meclis Reisi Halil Bey arasında Almanya ile bir antlaşma imzalanması karara bağlanmıştır. Söz konusu antlaşma 2 Ağustos 1914 tarihinde Sait Halim Paşa ile Alman Büyük Elçisi Wangenheim arasında imzalanmıştır.
Antlaşmaya göre,
- Her iki taraf, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Sırbistan arasında çıkacak bir savaşta tarafsız kalacaklardır.
- Rusya'nın Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na savaş ilan etmesi durumunda Osmanlı İmparatorluğu da Almanya ile birlikte Rusya'ya karşı savaşa girecektir.
- Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşa katılması durumunda halen Türkiye'de bulunan Alman Askeri Danışma Heyeti, Osmanlı Ordusu'nda doğrudan görev yapacaktır.
- Osmanlı İmparatorluğu topraklarına herhangi bir saldırı durumunda Almanya Osmanlı ülkelerini gerektiğinde silahla koruyacaktır.
- Antlaşma 31 Aralık 1918 tarihine kadar geçerli olacaktır. Bu tarihte taraflardan biri çekilmediği taktirde beş yıllığına uzamış sayılacaktır.
Antlaşmanın ikinci maddesinde Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşa katılması, Almanya'nın Rusya'ya karşı savaşa girmesi koşuluna bağlanmıştır ama zaten Almanya, antlaşmadan bir gün önce, 1 Ağustos 1914 günü Rusya'ya savaş ilan etmişti. Bu durumda antlaşmanın gizli tutulmasına, Osmanlı İmparatorluğu'nun savaş hazırlıkları ve seferberliği tamamlanana kadar tarafsızlığını korumasına karar verilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu antlaşmanın imzalanmasının hemen ertesi günü 3 Ağustos 1914 tarihinde seferberlik hazırlıklarına başlamıştır. 4 Ağustos 1914 günü de Boğazlar, tüm yabancı savaş gemilerine kapatılmış, 17 Ağustos 1914 tarihinde kapitülasyonların kaldırıldığı ilan edilmiştir. Seferberlik hazırlıkları hızla sürdürülürken 30 Ağustos 1914 günü Almanya’dan gelen sahil topçu müfrezesi, Çanakkale Boğazı istihkamlarına yerleşmiştir. Bu istihkamların komutanlığına Alman Amiral Von Usedom atanmıştır.
Osmanlı Hükümetinin 4 Ağustos 1914 günü boğazları tüm yabancı savaş gemilerinin geçişine kapatmış olması ardından İngiliz donanması da Çanakkale Boğazı açıklarında devriye gezmeye başlamıştı. Eylül 1914 ayının sonlarında bu donanma tüm Osmanlı savaş gemilerine Çanakkale Boğazı dışına çıkmalarını engeller bir tutumu netleştirmiştir. Aynı gün Osmanlı Hükümeti boğazların tüm deniz ulaşımına kapatılması kararı almıştır. Bu karar, İngiltere ve Fransa ile Rusya arasındaki tüm ulaşımı kesmiş bulunmaktaydı. Gerçekte bunun anlamı, İngiltere, Fransa ve Rusya arasındaki ticari işlemlerin durmasıdır. Netice olarak halen tarafsız konumdaki Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasındaki “savaş durumu” hızla tırmanmaktadır.
Her ne kadar gerginlik tırmanmaktaysa da henüz taraflar arasında ilan edilmiş bir savaş durumu yoktur. Ancak 29 Ekim 1914 günü bu ilan edilmemiş savaş durumu gerçek sıcak çatışmaya dönüşmüştür. Amiral Souchon komutasındaki halen Alman mürettebatın görev yapmakta olduğu Yavuz ve Midilli’nin de yer aldığı 11 gemilik Osmanlı donanması, İstanbul Boğazı’ndan Karadeniz’e açılarak temas sağladığı Rus savaş gemilerine ateş açmıştır. Hemen ardından kuzey Karadeniz sahillerine rota tutan donanma, Rusların Sivastopol, Odessa, Novrosiski ve Feodosya limanlarını bombalamıştır. Bu operasyon, Alman Genelkurmayı’nın ısrarlı önerisini uygun bulan ve bu doğrultuda emir veren Enver Paşa tarafından uygulamaya konulmuştur.
Alman Genelkurmayı’nın Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşa girmesi sonucu doğuracak bu operasyon konusunda ısrarında Batı Cephesinde izlenen Schlieffen Planı’nın aksamasının, dolaylı da olsa birinci derecede etkisi vardır. Alman ordularının Marne ırmağında durdurulmaları, Almanya’nın Batı Cephesi’ndeki savaşı planlandığı gibi kısa sürede sonuçlandıramayacağını ortaya koymuştur. Doğudaki düşmanı Rusya’nın seferberlik hazırlıklarını henüz tamamlayamadığı dar zaman aralığında Fransa’yı savaş dışı bırakıp hızla Doğu Cephesi’ne tüm gücünü aktarmak esasına dayanan Schlieffen Planı, sekteye uğramış ve Almanya kendini iki cephede savaşmak durumunda bulmuştur.
Bir çok tarihçiye göre Marne Savaşı, I. Dünya Savaşı’nın dönüm noktalarından biridir. Bu tıkanmayı aşmanın yollarını araştıran Alman Genelkurmayı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Almanya safında savaşa girerek bir kısım İtilaf kuvvetlerini açılacak cephelerde bağlamasını gerekli görmüştür.
Yavuz ve Midilli’nin 10 Ağustos 1914 günü Çanakkale Boğazından geçiş yaparak İstanbul’a gelişi (Yavuz ve Midilli Olayı) zaten taraflar arasında büyük bir gerginlik yaratmıştı. Osmanlı Donanması’nın Rus gemi ve limanlarına saldırması üzerine 1 Kasım 1914 günü Rus ordusu Kafkasya’da sınırı geçerek Osmanlı topraklarına girmiştir. Hemen ardından 2 Kasım 1914 tarihinde Rusya, 5 Kasım 1914 tarihinde de İngiltere Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilan etmiştir.
İLK YIL
Osmanlı Yavuz ve Midilli Olayı ile Birinci Dünya Savaşı'na girdi.
Osmanlı Hükümetinin 4 Ağustos 1914 günü boğazları tüm yabancı savaş gemilerinin geçişine kapatmış olması ardından İngiliz donanması da Çanakkale Boğazı açıklarında devriye gezmeye başlamıştı. Eylül 1914 ayının sonlarında bu donanma tüm Osmanlı savaş gemilerine Çanakkale Boğazı dışına çıkmalarını engeller bir tutumu netleştirmiştir. Aynı gün Osmanlı Hükümeti boğazların tüm deniz ulaşımına kapatılması kararı almıştır. Bu karar, İngiltere ve Fransa ile Rusya arasındaki tüm ulaşımı kesmiş bulunmaktaydı. Gerçekte bunun anlamı, İngiltere, Fransa ve Rusya arasındaki ticari işlemlerin durmasıdır. Netice olarak halen tarafsız konumdaki Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasındaki “savaş durumu” hızla tırmanmaktadır.
Her ne kadar gerginlik tırmanmaktaysa da henüz taraflar arasında ilan edilmiş bir savaş durumu yoktur. Ancak 29 Ekim 1914 günü bu ilan edilmemiş savaş durumu gerçek sıcak çatışmaya dönüşmüştür. Amiral Souchon komutasındaki halen Alman mürettebatın görev yapmakta olduğu Yavuz ve Midilli’nin de yer aldığı 11 gemilik Osmanlı donanması, İstanbul Boğazı’ndan Karadeniz’e açılarak temas sağladığı Rus savaş gemilerine ateş açmıştır. Hemen ardından kuzey Karadeniz sahillerine rota tutan donanma, Rusların Sivastopol, Odessa, Novrosiski ve Feodosya limanlarını bombalamıştır. Bu operasyon, Alman Genelkurmayı’nın ısrarlı önerisini uygun bulan ve bu doğrultuda emir veren Enver Paşa tarafından uygulamaya konulmuştur.
Alman Genelkurmayı’nın Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşa girmesi sonucu doğuracak bu operasyon konusunda ısrarında Batı Cephesinde izlenen Schlieffen Planı’nın aksamasının, dolaylı da olsa birinci derecede etkisi vardır. Alman ordularının Marne ırmağında durdurulmaları, Almanya’nın Batı Cephesi’ndeki savaşı planlandığı gibi kısa sürede sonuçlandıramayacağını ortaya koymuştur. Doğudaki düşmanı Rusya’nın seferberlik hazırlıklarını henüz tamamlayamadığı dar zaman aralığında Fransa’yı savaş dışı bırakıp hızla Doğu Cephesi’ne tüm gücünü aktarmak esasına dayanan Schlieffen Planı, sekteye uğramış ve Almanya kendini iki cephede savaşmak durumunda bulmuştur.
Bir çok tarihçiye göre Marne Savaşı, I. Dünya Savaşı’nın dönüm noktalarından biridir. Bu tıkanmayı aşmanın yollarını araştıran Alman Genelkurmayı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Almanya safında savaşa girerek bir kısım İtilaf kuvvetlerini açılacak cephelerde bağlamasını gerekli görmüştür.
Yavuz ve Midilli’nin 10 Ağustos 1914 günü Çanakkale Boğazından geçiş yaparak İstanbul’a gelişi (Yavuz ve Midilli Olayı) zaten taraflar arasında büyük bir gerginlik yaratmıştı. Osmanlı Donanması’nın Rus gemi ve limanlarına saldırması üzerine 1 Kasım 1914 günü Rus ordusu Kafkasya’da sınırı geçerek Osmanlı topraklarına girmiştir. Hemen ardından 2 Kasım 1914 tarihinde Rusya, 5 Kasım 1914 tarihinde de İngiltere Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilan etmiştir.
İLK YIL
Osmanlı Yavuz ve Midilli Olayı ile Birinci Dünya Savaşı'na girdi.
- Çanakkale'ye saldırı fikrinin bir Rus sorunu ile bir olup-bitti olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Sarıkamış saldırısının Osmanlı çıkarına geliştiği sırada Rus Orduları Başkomutanı Grandük Nicolar, İngiliz Harbiye Nazırı Kitchener'den Osmanlı kuvvetlerinden bir kısmının Kafkas cephesinden uzaklaştırılmasını sağlayacak bir kara veya deniz gösterisinin yapılmasının mümkün olup olmadığını sormuştur (Aralık sonları, 1914). Grandük böyle bir gösteri için Çanakkale'den söz etmemişti. Grandük'ün sorusu Londra'ya ulaştığı sırada, Çanakkale seferi düşüncesi çoktan doğmuş bulunuyordu. Tartışılan yanı yapılacak seferin yalnız savaş gemileriyle mi yoksa aynı zamanda bunların kara kuvvetleri tarafından desteklenmesi suretiyle mi yapılacağıydı.
Daha çok bilgi için: Ardahan Harekâtı, Sarıkamış Harekâtı, Fao Çıkartması, ve Basra Savaşı
FAALİYETLER 1916
FAALİYETLER 1916
- Şerif Hüseyin'in liderliğindeki Arap İhtilali yayılmaya başladı.Lawrence'in yürürlüğe koyduğu ihtilali yaymaya planı Şerif Hüseyin'in oğulları Faysal ve Abdullah tarafından yönetiliyordu.
- Osmanlı kuvvetleri Süveyş'te iki koldan taarruz başlattı ama başarısız olundu.
Daha çok bilgi için: Arap İhtilali ve T. E. Lawrence
FAALİYETLER 1917
FAALİYETLER 1917
- Bağdat, İngilizler'in eline geçti.
- Arap İhtilali'nin eriştiği büyük başarıyla İngilizler, General Allenby komutasında Filistin, Gazze ve Kudüs'ü işgal etti.
Daha çok bilgi için: Birinci Gazze Savaşı, İkinci Gazze Savaşı, ve Üçüncü Gazze Savaşı
SON ÇABALAR 1918
Trabzon, Erzurum, Kars, Van ve Batum'un geri alındı.
Brest Litovsk Antlaşması ile Osmanlı-Rus sınırları savaş öncesi haline döndü.
Mondros Ateşkesi imzalandı.
SON ÇABALAR 1918
Trabzon, Erzurum, Kars, Van ve Batum'un geri alındı.
Brest Litovsk Antlaşması ile Osmanlı-Rus sınırları savaş öncesi haline döndü.
Mondros Ateşkesi imzalandı.
