- 24 Eyl 2016
- 2,547
- 14
Atatürkün Özel Kalem Müdürü Hasan Rıza Soyak, Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkenin içinde bulunduğu hazin tabloyu şöyle özetler: Halkın, genel gıda ve sağlık durumu çok kötüydü. Sıtma, verem, frengi gibi her çeşit kemirici ve bulaşıcı hastalıklar hemen hemen yaygın bir haldeydi. Hele çocuk ölümleri insanı ürkütecek derecede fazlaydı... Nüfusun çoğunluğunu içine alan tarım sahasında kol kuvveti bir hayli azalmıştı. En iyi yıllardaki buğday üretimimiz bile memleketi doyuracak miktarda değildi. Ziraatta kullanılan üretim usulleri çok verimsiz, araçlar çok iptidai şeylerdi. Savaşta her cinsten birçok hayvan telef olmuştu... Yarı sömürge durumuna düşmüş Osmanlı zamanında memleketin demiryolu, kömür, çeşitli madenler, limanlar gibi esaslı gelir kaynakları, birtakım imtiyazlı şirketler yoluyla sömürgecilerin eline geçmişti. En lüzumlu ihtiyaçlarımızı sağlayacak sanayiden mahrum bulunuyorduk; hatta en mütevazı zanaat sahipleri bile ihtiyacı karşılayacak halde ve sayıda değildi... Dağlar, şakilerle doluydu; asayiş ve medeniyetten eser kalmamıştı... Halk, elinde avcunda kalan parayı, çıkın yaparak sandıklarda saklamaktaydı. Bu itibarla, az çok birikmiş olan sermayeyi bir araya getirip memleketin umumi menfaatine işletmek yolu kapalıydı... Halkın yüzde 90ına yakın çoğunluğu okuyup yazma bilmiyordu ve bir sürü geri fikir ve batıl inanışların etkisinde bulunuyordu. Memlekette şeyhe kayıtsız şartsız teslim olmayı emreden tarikatlar, tembellik ve miskinlik yuvası haline gelmiş tekke ve zaviyeler vardı... Yeni kurulan nizami mahkemeler karşısında, her türlü hileyi muteber kabul etmeye alışmış yargıçlar ve mahkemeler hüküm sürüyordu... Nüfusun hiç değilse yarısını teşkil eden kadınlar, bütün haklarından mahrum bir halde, erkeklerin adeta oyuncağı vaziyetinde bulunuyordu...
