- 17 Kas 2020
- 923
- 510
Sevgili okurlarımız, bu konumuzda Audit Raporu’nun anlamı, amacı, ne için hazırlandığı, neden önemli olduğu açıklanmaktadır.
İngilizce Audit Report olarak adlandırılan kavram, Türkçe’ye Denetçi Raporu veya Denetim Raporu olarak çevrilir.
Audit Raporu’nu kısaca, denetim çalışmasının sonucundaki son görüşün belgelendiği, açıklandığı rapor olarak tanımlayabiliriz. İç denetçiler (kontrolör)’in yaptıkları denetimlerin standartlara uygun olup olmadığı, performansı, mali ve bununla ilgili bilgi teknolojisiyle ilgili konuları ve sistem denetimleriyle ilgili faaliyetlerde düzenlenen ve bu denetimle ilgili açıklanan rapordur. Ayrıca Denetim Raporu, denetçilerin bir işletme hakkındaki mali tablolarla ilgili yazılı görüşlerinin bulunduğu rapor türüdür.
Audit / Denetim Raporu’ndaki amaç, kapsam, sonuçlar kısımlarını daha geniş anlamda açıklayalım. Denetimin asıl amacı, “var olan” ile “olması gereken” arasındaki benzerlik veya farklılıklara göre hazırlanmasına özen gösterilmesidir. Ama bu farklılıklara müdahale etme durumu denetim raporunda söz konusu değildir. Denetçi, ele aldığı ilgili durumun standartlara uygun olup olmadığına bakar ve müdahale görevini başka yetkinlik sahiplerine bırakır. Yani denetim mekanizması, sorunların düzeltilmesi konusunda herhangi bir sorumluluk sahibi değildir. Raporun amacıyla ilgili denetimin standarda uygunluğuna ilişkin olumlu veya olumsuz sonuçları raporlamasını sağlar. Performans için ise sistemin akışı ve işleyişi konusunda performansının, olması gerektiği gibi mi veya olması gerekenden daha düşük performansa mı sahip olduğuna bakılır.
Raporun hazırlanması ve hazırlanmaması arasında büyük fark vardır, çünkü hazırlanmaması durumunda kuruluşlar arasındaki iş ilişkileri aksayacak ya da son bulacaktır.
Audit Raporunun Genel İçeriği:
Denetim raporu hazırlanırken sonuca ulaşılabilir veya ulaşılamaz. Her iki durumda da bu, raporda belirtilir. Bu rapor, denetim kurulunun raporlama standartlarına uygun şekilde düzenlenmelidir. Ayrıca bu rapor, kanıtlara dayalı ve tutarlı olmalıdır.
Raporlamada amaç, karar alıcılara ihtiyaç duydukları bilgileri vermek ve yüksek kalitedeki raporları bilgi sistemlerine kaydedilmektir.
Örneğin bir firmanın mali konudaki tablolarının genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olup olmadığı ve bir sorun taşıyıp taşımadığı konusunda denetçinin görüşünün yer aldığı bilgileri içeren rapor hazırlanır. Mali konuda bir kurumun bilgilendirilmesi sağlanır. Bu rapor firma için çok önemlidir çünkü bankalar, potansiyel alacaklılar ve düzenleyiciler için firmanın mali tablolarının denetimi büyük önem taşır. Muhasebe standartlarını gözeten bir firmanın Audit Raporu uygun niteliktedir. Fakat uygun nitelikte olmayan bir rapor görülürse bunda hatalar olabileceği akla gelir. Ayrıca mali tabloların tutarsızlıkları, yanlış değerlendirmeleri raporun GAAS (Generally Accepted Auditing Standards)’a uymadığı anlamına gelir.
Audit Raporunun Bileşenleri
Audit Raporu’nda, Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları (GAAS) ile belirlenen oluşumu izler. Bu standart, raporların planlandığı gibi hazırlanmasını sağlar. Böyle bir standarda uygun olmayan raporların güvenilirlik seviyesi düşecektir. Ayrıca rapor, denetçinin bulgularına göre şekillenir. Tabi bulgular da işletmenin işleyiş koşullarına göre ortaya çıkar.
Temiz veya Niteliksiz Rapor: Firmaların mali kayıtlarının GAAS tarafından kabul edilmiş yönergelerin olduğu rapor anlamına gelir. Denetim raporlarının büyük çoğunluğu temiz veya niteliksiz görüşlerle hazırlanır. Tablolar işletmenin durumunu gerçeğe ve olması gerekene uygun şekilde işaret ediyorsa, içerisinde ciddi yanlışlıklar yoksa açık ve temiz bir görüş raporu hazırlanır.
Nitelikli Görüş: Mali tablolarda önemli yanlışlıklar bulunuyorsa veya denetçinin görüşüne denk düşecek uygun kanıtların elde edilememesi durumunda nitelikli görüş özelliği taşır. Örneğin; işletmenin giderleri veya kar hesaplarında hata yapılmışsa denetçiler, işletmelerin bu konudaki sorunların giderilmesi için belirli nedenleri ve alanları belirtmelidir.
Olumsuz Görüş: Denetçinin yeterli denetim kanıtı elde etmesiyle ve mali tablolardaki yanlışlıkların önemli ve yaygın oldukları sonucuna varmasına neden olur. Yani mali tablolarda önemli derecede yanlışlıklar olması sebebiyle bu görüş bildirilir. Bu yanlışlar bir hatadan da kaynaklanabilir veya yetkililerin belirli hileleri raporlamalarıyla da doğabilir. Raporla ilgili bu olumsuz bir görüş, işletme için kötüdür ve olumsuzluklar düzeltilmediği takdirde yasal ve cezai sonuçları olabilir.
Görüş Reddi: Yeterli denetim kanıtı elde edilemediği, tespit edilemeyen yanlışlıkların tablolar üzerindeki etkilerinin önemli olduğu anlamına gelen bir durum oluşmasıdır. Bu durum, denetçinin görüş bildirmekten kaçınmasına neden olur. Başka bir açıdan bakarsak da denetçi bağımsız veya tarafsız olmayabilir, denetlenen işletmenin de sürekliliği konusunda bir sorun olabilir. Bütün bu sebepler yüzünden denetçi, görüş bildirmeyi reddedebilir.
Bir denetim raporu örneğinin alıntılarını şöyle sıralayabiliriz:
“Mali tablolar ile ilgili denetçi görüşü: Finansal tablolar, işletmenin 29 Eylül ve 30 Eylül tarihleri itibariyle üçer yıllık dönemlerle ilgili faaliyet sonuçları ve nakit akışları tüm yönleriyle gerçeğe ve 29 Eylül tarihi itibariyle genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygundur.
Denetçi görüşünün dayanağı: Denetimlerimizi (PCAOB) Halka Açık Şirket Muhasebe Gözetim Kurulu’nun standartlarına uygun şekilde uyguladık. Denetimler, finansal tablolardaki hata veya hile kaynaklı önemli riskleri değerlendirmek için gerekli prosedürlerin uygulanması durumlarını içerir. Bu prosedürler, mali tablolardaki ilgili tutarlar ve açıklamaların kanıtlarının test edilerek incelenmesini gerektirir. Ayrıca bu denetimler, kullanılan muhasebe ilkelerini, yönetim tarafından edilen tahminlerini, mali raporların genel sunumunun değerlendirilmesini içerir. Denetimlerimizin görüşümüze uygun bir temel oluşturduğuna inanıyoruz.”
Rapor hangi durumda istenebilir?
Mali konuda iletişime geçmek isteyen birçok yetkili, örneğin bir işletmeye borç vermeden önce olması gerektiği gibi görüş içeren denetim raporu isteyecektir. Bu raporun sonucu ve raporu hazırlayan denetçinin görüşüne göre işle ilgili karar alınır. Halka açık bir işletmenin de denetim raporu, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na sunmak için mali tablolara eklenmelidir.
Denetçilerin ve rapor hazırlatan yetkililerin sorumluluk ve görevleri:
Denetim Raporu’nun önemi en çok, iş için bir araya gelen ve ticari ilişkiler kurması gereken kuruluşlar arasındaki muhataplık durumuyla ortaya çıkar. Çünkü bu raporun sonucuna göre bu işlerin yürüyüp yürümeyeceği belirlenir. Bir anlamda da bu denetim raporlarını, tüm sağlık tetkiklerini yaptıran bir insanın tetkik sonuçlarının yazıldığı rapora benzetebiliriz. Bu raporun sonucu kötü olursa o insanın yaşam tarzı bile değişebilir veya sonuç iyi olursa da işlerini veya standart hayatını olumsuz etkileyecek herhangi bir engel görmeyecektir. İş hayatındaki raporlar da aksaklıkların giderilmesi için önem taşır. Bu konuda başka cevap aradığınız sorular olursa veya eklemek istediğiniz bilgiler varsa ekleyebilirsiniz.
İngilizce Audit Report olarak adlandırılan kavram, Türkçe’ye Denetçi Raporu veya Denetim Raporu olarak çevrilir.
Audit Raporu’nu kısaca, denetim çalışmasının sonucundaki son görüşün belgelendiği, açıklandığı rapor olarak tanımlayabiliriz. İç denetçiler (kontrolör)’in yaptıkları denetimlerin standartlara uygun olup olmadığı, performansı, mali ve bununla ilgili bilgi teknolojisiyle ilgili konuları ve sistem denetimleriyle ilgili faaliyetlerde düzenlenen ve bu denetimle ilgili açıklanan rapordur. Ayrıca Denetim Raporu, denetçilerin bir işletme hakkındaki mali tablolarla ilgili yazılı görüşlerinin bulunduğu rapor türüdür.
Audit / Denetim Raporu’ndaki amaç, kapsam, sonuçlar kısımlarını daha geniş anlamda açıklayalım. Denetimin asıl amacı, “var olan” ile “olması gereken” arasındaki benzerlik veya farklılıklara göre hazırlanmasına özen gösterilmesidir. Ama bu farklılıklara müdahale etme durumu denetim raporunda söz konusu değildir. Denetçi, ele aldığı ilgili durumun standartlara uygun olup olmadığına bakar ve müdahale görevini başka yetkinlik sahiplerine bırakır. Yani denetim mekanizması, sorunların düzeltilmesi konusunda herhangi bir sorumluluk sahibi değildir. Raporun amacıyla ilgili denetimin standarda uygunluğuna ilişkin olumlu veya olumsuz sonuçları raporlamasını sağlar. Performans için ise sistemin akışı ve işleyişi konusunda performansının, olması gerektiği gibi mi veya olması gerekenden daha düşük performansa mı sahip olduğuna bakılır.
Raporun hazırlanması ve hazırlanmaması arasında büyük fark vardır, çünkü hazırlanmaması durumunda kuruluşlar arasındaki iş ilişkileri aksayacak ya da son bulacaktır.
- Denetçinin ve işletme yetkililerin alması gereken sorumlulukları,
- Denetimin kapsadığı konular,
- İşletmenin mali tabloları hakkında denetçinin görüşleri.
Denetim raporu hazırlanırken sonuca ulaşılabilir veya ulaşılamaz. Her iki durumda da bu, raporda belirtilir. Bu rapor, denetim kurulunun raporlama standartlarına uygun şekilde düzenlenmelidir. Ayrıca bu rapor, kanıtlara dayalı ve tutarlı olmalıdır.
Raporlamada amaç, karar alıcılara ihtiyaç duydukları bilgileri vermek ve yüksek kalitedeki raporları bilgi sistemlerine kaydedilmektir.
Örneğin bir firmanın mali konudaki tablolarının genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olup olmadığı ve bir sorun taşıyıp taşımadığı konusunda denetçinin görüşünün yer aldığı bilgileri içeren rapor hazırlanır. Mali konuda bir kurumun bilgilendirilmesi sağlanır. Bu rapor firma için çok önemlidir çünkü bankalar, potansiyel alacaklılar ve düzenleyiciler için firmanın mali tablolarının denetimi büyük önem taşır. Muhasebe standartlarını gözeten bir firmanın Audit Raporu uygun niteliktedir. Fakat uygun nitelikte olmayan bir rapor görülürse bunda hatalar olabileceği akla gelir. Ayrıca mali tabloların tutarsızlıkları, yanlış değerlendirmeleri raporun GAAS (Generally Accepted Auditing Standards)’a uymadığı anlamına gelir.
Audit Raporu’nda, Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları (GAAS) ile belirlenen oluşumu izler. Bu standart, raporların planlandığı gibi hazırlanmasını sağlar. Böyle bir standarda uygun olmayan raporların güvenilirlik seviyesi düşecektir. Ayrıca rapor, denetçinin bulgularına göre şekillenir. Tabi bulgular da işletmenin işleyiş koşullarına göre ortaya çıkar.
Temiz veya Niteliksiz Rapor: Firmaların mali kayıtlarının GAAS tarafından kabul edilmiş yönergelerin olduğu rapor anlamına gelir. Denetim raporlarının büyük çoğunluğu temiz veya niteliksiz görüşlerle hazırlanır. Tablolar işletmenin durumunu gerçeğe ve olması gerekene uygun şekilde işaret ediyorsa, içerisinde ciddi yanlışlıklar yoksa açık ve temiz bir görüş raporu hazırlanır.
Nitelikli Görüş: Mali tablolarda önemli yanlışlıklar bulunuyorsa veya denetçinin görüşüne denk düşecek uygun kanıtların elde edilememesi durumunda nitelikli görüş özelliği taşır. Örneğin; işletmenin giderleri veya kar hesaplarında hata yapılmışsa denetçiler, işletmelerin bu konudaki sorunların giderilmesi için belirli nedenleri ve alanları belirtmelidir.
Olumsuz Görüş: Denetçinin yeterli denetim kanıtı elde etmesiyle ve mali tablolardaki yanlışlıkların önemli ve yaygın oldukları sonucuna varmasına neden olur. Yani mali tablolarda önemli derecede yanlışlıklar olması sebebiyle bu görüş bildirilir. Bu yanlışlar bir hatadan da kaynaklanabilir veya yetkililerin belirli hileleri raporlamalarıyla da doğabilir. Raporla ilgili bu olumsuz bir görüş, işletme için kötüdür ve olumsuzluklar düzeltilmediği takdirde yasal ve cezai sonuçları olabilir.
Görüş Reddi: Yeterli denetim kanıtı elde edilemediği, tespit edilemeyen yanlışlıkların tablolar üzerindeki etkilerinin önemli olduğu anlamına gelen bir durum oluşmasıdır. Bu durum, denetçinin görüş bildirmekten kaçınmasına neden olur. Başka bir açıdan bakarsak da denetçi bağımsız veya tarafsız olmayabilir, denetlenen işletmenin de sürekliliği konusunda bir sorun olabilir. Bütün bu sebepler yüzünden denetçi, görüş bildirmeyi reddedebilir.
Bir denetim raporu örneğinin alıntılarını şöyle sıralayabiliriz:
“Mali tablolar ile ilgili denetçi görüşü: Finansal tablolar, işletmenin 29 Eylül ve 30 Eylül tarihleri itibariyle üçer yıllık dönemlerle ilgili faaliyet sonuçları ve nakit akışları tüm yönleriyle gerçeğe ve 29 Eylül tarihi itibariyle genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygundur.
Denetçi görüşünün dayanağı: Denetimlerimizi (PCAOB) Halka Açık Şirket Muhasebe Gözetim Kurulu’nun standartlarına uygun şekilde uyguladık. Denetimler, finansal tablolardaki hata veya hile kaynaklı önemli riskleri değerlendirmek için gerekli prosedürlerin uygulanması durumlarını içerir. Bu prosedürler, mali tablolardaki ilgili tutarlar ve açıklamaların kanıtlarının test edilerek incelenmesini gerektirir. Ayrıca bu denetimler, kullanılan muhasebe ilkelerini, yönetim tarafından edilen tahminlerini, mali raporların genel sunumunun değerlendirilmesini içerir. Denetimlerimizin görüşümüze uygun bir temel oluşturduğuna inanıyoruz.”
Mali konuda iletişime geçmek isteyen birçok yetkili, örneğin bir işletmeye borç vermeden önce olması gerektiği gibi görüş içeren denetim raporu isteyecektir. Bu raporun sonucu ve raporu hazırlayan denetçinin görüşüne göre işle ilgili karar alınır. Halka açık bir işletmenin de denetim raporu, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na sunmak için mali tablolara eklenmelidir.
Denetçilerin ve rapor hazırlatan yetkililerin sorumluluk ve görevleri:
- Denetim etkinliklerinin koordine edilmesi.
- Firma veya kurum verilerinin güvence altına alınması için sistemlerin bunlarla ilgili süreçlerin yerlerinde değerlendirilmesi.
- Verilerle ilgili riskli durumların belirlenmesi ve bunların en aza indirilmesine yönelik yöntemlerin keşfedilmesine ve geliştirilmesine yardımcı olması.
- Bilgi yönetimi süreçlerine özel standartlar ve kurallara uyumlu şekilde çalışılması. Firmanın belirlediği denetim standartlarına uyulması.
- Denetimle ilgili testleri planlanması.
- Bilgi teknolojisi konusunda kullanılan sistemlerde ve bilgi teknolojisi yönetimlerindeki verimsizlikler varsa bunların belirlenmesi.
- Denetim raporlarının geliştirilmesi.
- Raporların güncel tutulması.
Denetim Raporu’nun önemi en çok, iş için bir araya gelen ve ticari ilişkiler kurması gereken kuruluşlar arasındaki muhataplık durumuyla ortaya çıkar. Çünkü bu raporun sonucuna göre bu işlerin yürüyüp yürümeyeceği belirlenir. Bir anlamda da bu denetim raporlarını, tüm sağlık tetkiklerini yaptıran bir insanın tetkik sonuçlarının yazıldığı rapora benzetebiliriz. Bu raporun sonucu kötü olursa o insanın yaşam tarzı bile değişebilir veya sonuç iyi olursa da işlerini veya standart hayatını olumsuz etkileyecek herhangi bir engel görmeyecektir. İş hayatındaki raporlar da aksaklıkların giderilmesi için önem taşır. Bu konuda başka cevap aradığınız sorular olursa veya eklemek istediğiniz bilgiler varsa ekleyebilirsiniz.
Son düzenleme:
