- 27 Ocak 2007
- 3,171
- 550
Ahmet Adnan Saygun
Adnan Saygun, (Ahmed Adnan Saygun) (d. 7 Eylül 1907, İzmir – ö. 6 Ocak 1991, İstanbul). Klasik batı müziğinde yapıtlar vermiş bir Türk bağdarı, müzik eğitimcisi ve budun müzik bilimcisidir ( etnomüzikolog). İlk Türk operasının bestecisi de olan Saygun, devlet sanatçısı ünvanını alan ilk sanatçıdır. Cumhuriyet Dönemi Türk musikisinin en çok seslendirilen eserlerinden Yunus Emre orotoyosu en önemli yapıtıdır.
Yaşamı
Önemli din bilginleri yetiştirmiş İzmirli köklü bir aileden gelen Adnan Saygun'un babası sonradan İzmir Milli Kütüphanesi'nin kurucuları arasında yer alacak olan Mahmut Celalettin Bey'dir.
Adnan Saygun, daha ilkokul yıllarında başladığı müzik çalışmalarına, sanat eğitimine ağırlık veren bir okul olan İzmir İttihat ve Terakki İdadisi 'nde, 13 yaşında İzmir'de İsmail Zühtü'den ders alarak sürdürdü. 1922 yılında Macar Tevfik Bey 'in öğrencisi oldu. 1925 yılında Fransız La Grande Encyclopedie'den müzikle ilgili makaleleri çevirerek birkaç ciltlik büyük bir 'Musiki Lugati' meydana getirdi. 1926 yılında İzmir Erkek Lisesi'nde bir süre müzik öğretmenliği yaptıktan sonra, 1928 yılında devlet bursuyla müzik eğitimi için Paris'e gönderilen Saygun, Opus I sıra numaralı Divertissement adlı orkestra eserini de öğrenciliği sırasında bu kentte yazmıştır. Saygun’un bu bestesi 1931 yılında Paris’teki bir beste yarışmasında ödül kazanmış, Paris ve Varşova 'da seslendirilmiştir. Eser böylece, 1925'de Cemal Reşit Rey 'in yine Paris'te seslendirilmiş bulunan iki eserinden sonra yurtdışında icra edilen üçüncü Türk orkestra eseri olmuştur.
Saygun, 1931'de Türkiye'ye dönüp bir süre müzik öğretmenliğinden sonra, 1934 yılında Cumhurbaşkanlığı Orkestrası bir yıl boyunca yönetti. CSO şefi olduğu dönemde devlet başkanı Atatürk 'ün talebiyle, Türkiye'yi ziyaret edecek olan İran Şahı şerefine ilk Türk operası olan op.9 Öz Soy Operasını bir ay gibi çok kısa bir sürede yazdı. Bu opera, Türk Milleti’nin doğuşunu, İran ve Türk milletlerinin kökü uzak tarihe dayanan kardeşliğini ifade etmekteydi.
Devlet konservatuvarlarında etnomüzikoloji bölümleri açılması yönünde çalışmalar yapmış, ancak bunlar Atatürk'ün desteğine rağmen maalesef ilgili kurumlarca hayata geçirilememiştir.
Saygun, 1934 yılında yine Atatürk'ün talebiyle Taşbebek operasnı besteledi. Bu operada yeni Cumhuriyet insanının doğuşunu anlattı.
Kulağındaki bir rahatsızlık nedeniyle tedavi için İstanbul'a giden Saygun, İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda öğretmenliğe geri döndü. Saygun, Yunus Emre Orotoryosu adlı ünlü yapıtının seslendirilişine kadar sürecek olan bir gözden düşme dönemine girmişti. Ankara'da yeni bir konservatuvar kurma çalışması vardı ne var ki bu çalışmalar Saygun'un savunduğu kültürel ulusallık fikrini değil, evrensel müzik anlayışını destekleyenler tarafından sürdürülmekteydi. Konservatuvar, bu iş için danışman olarak getirilen konservatuvar Paul Hindemith'in evrenselci müzik görüşleri doğrultusunda 1936 yılından kuruldu. Adnan Saygun ise 1936 yılında ülkemize gelen Macar besteci ve etnomüzikolog Bela Bartok a Anadolu gezisinde eşlik etmekteydi. Birlikte özellikle Osmaniye dolaylarından derledikleri türküleri notalaştırdılar. Çalışmaları, Bela Bartok’un Türkiye’deki Halk Müziği Araştırmaları başlıklı bir kitap haline getirilerek 1976 yılında Macar ilimler Akademisi tarafından İngilizce bastırılmıştır.
Saygun'un 1942'de tamamladığı Yunus Emre Oratoryosu 1946 yılında Ankara’da seslendirildi ve büyük başarı kazandı. En önemli eseri kabul edilen bu eser, daha sonra Paris'te ve 1958'de Birleşmiş Milletler kuruluş yıldönümü verilesiyle New York 'ta ünlü orkestra şefi Leopold Stokowski yönetiminde seslendirilmiştir. Bu eserle Saygun, çocukluğunda İzmir Kemeraltı Çarşısı'nın Dervişler Caddesi'nde bugün Anafartalar Caddesi Mevlevi dervişlerden duyduğu ezgileri Avrupa ve Amerika'ya, Birleşmiş Milletler çatısı altına, sonradan eserin çevrileceği 5 ayrı dile taşımış oluyordu.
Yunus Emreden sonra, Kerem, Köroğlu, Gilgameş gibi üç büyük opera, Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan gibi koral eserler, 5 senfoni, çeşitli konçertolar, orkestra, koro, oda müziği eserleri, vokal ve enstrümantal parçalar, sayısız türkü derlemeleri, kitaplar, araştırmalar, makaleler yazdı. 1971'de yürürlüğe giren Devlet Sanatçılığı Kanunu çerçevesinde ilk Devlet Sanatçısı unvanı Adnan Saygun'a verilmiştir.
A. Adnan Saygun, bir konser için Ankara'ya gelen ancak ülkelerindenk Nazi baskısı nedeniyle geri dönmeyen Budapşete Kadın Orkestrası üyelerinden Macar asıllı Irén Szalai sonradan Nilüfer adını almıştır ile 1940 yılında evlenmiştir, çiftin ****** olmamıştır. Saygun, 6 Ocak 1991 tarihinde hayatını kaybetmiştir.
Orkestra, oda müziği, opera, bale, piyano üzerine birçok yapıtı olduğu gibi, etnomüzikoloji ile müzik egitimi konularında yayınları vardır. Çalışmaları ve diğer belgeleri Ankara ’da Bilkent Üniversitesi bünyesinde kurulan Ahmet Adnan Saygun Müzik Eğitim ve Araştırma Merkezinde bulunmaktadır.
Ahmed Adnan Saygun’un yapıtlarının seslendirme üzerindeki hakları SACEM’e aittir. Yayınlanan bir kısım yapıtlarının telif hakları Southern Music Publishing, New York ve Hamburg’taki Peer Musikverlag’a aittir.
Besteleri
1 Divertimento orkestra için 1930 2 Suit piyano 1931 3 Ağıtlar tenor ve solo erkek korosu 1932 4 Sezişler iki Klarnet 1933 5 Manastır Türküsü koro ve orkestra 1933 6 Kızılırmak Türküsü soprano ve orkestra 1933 7 Çoban Armağanı koro 1933 8 Klarnet, Saksofon, piyano ve vurma çalgılar için müzik
1933 9 Özsoy opera 1934 10 İnci’nin Kitabı piyano 1934 (Orkestra düzenlemesi 1944) 11 Taşbebek opera 1934 12 Sonat viyolonsel ve piyano, 1935 13 Sihir Raksı orkestra 1934 14 Suit orkestra 1936 15 Sonatina piyano 1938 16 Masal ses ve orkestra 1940 17 Bir Orman Masalı orkestra için bale müziği 1943 18 Dağlardan Ovalardan koro 1939 19 Eski Üslupta Kantat
1941 20 Sonat keman ve piyano 1941 21 Geçen Dakikalarım ses ve orkestra 1941 22 Bir tutam keklik koro 1943 23 Üç türkü bas ve piyano 1945 24 Halay orkestra 1943 25 Anadolu’dan piyano 1945 26 Yunus Emre oratoryo, 1942 27 1. kuartet
1942 28 Kerem opera 1952 29 1. Senfoni
1953 30 2. Senfoni
1958 31 Partita viyolonsel 1954 32 Üç ballad ses ve piyano 1955 33 Demet keman ve piyano 1955 34 1. Piyano Konçertosu
1958 35 2. Kuartet
1957 36 Partita keman 1961 37 Trio obua, klarinet, arp 1966 38 Aksas Tartılar Üzerine 10 Etüt piyano 1964 39 3. Senfoni
1960 40 Töresel Musiki
1967 41 10 halk türküsü bas ve orkestra 1968 42 Duyuşlar üç kadın sesi korosu 1935 43 3. Kuartet
1966 44 Keman Konçertosu
1967 45 Aksak Tartılar Üzerine 12 Prelüd piyano 1967 46 Nefesli Çalgılar Beşlisi
1968 47 Aksak Tartılar Üzerine 15 Parça piyano 1967 48 Dört Lied ses ve piyano (orkestra içinde düzenlenmiş) 1977 49 Dictum yaylı sazlar orkestrası 1970 50 Üç Prelüd iki arp 1971 51 Küçük Şeyler piyano 1956 52 Köroğlu opera 1973 53 4. Senfoni
1974 54 Ağıtlar II tenor, koro, orkestra 1975 55 Trio klarinet, obua ve piyano 1975 56 Ballad iki piyano 1975 57 Ayin Raksı orkestra 1975 58 Aksak Tartılar Üzerine 10 Taslak piyano 1976 59 Viyola Konçertosu
1977 60 İnsan Üzerine Deyişler I ses ve piyano 1977 61 İnsan Üzerine Deyişler II ses ve piyano 1977 62 Oda Konçertosu yaylı çalgılar 1978 63 İnsan Üzerine Deyişler III ses ve piyano 1983 64 İnsan Üzerine Deyişler 4 ses ve piyano 1978 65 Gılgameş opera 1970 66 İnsan Üzerine Deyişler 5 ses ve piyano 1979 67 Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan solistler, koro ve ork 1981 68 Dört Arp İçin Üç Türkü
1983 69 İnsan Üzerine Deyişler 6 ses ve piyano 1984 70 5.Senfoni 1985
71 2. piyano Konçertosu
1985 72 Orkestra için Çeşitlemeler
1985 73 Poem üç piyano için 1986 74 Viyolonsel Konçertosu
1987 75 Kumru Efsanesi bale müziği 1989
Kitapları
1. E.F. Richter: Armoni ve Kontrapuxkt…………………… 1923,
2. S. Jadassohn: Armoni ve Kontrapuxkt…………………… 1924,
3. Albert Keim: Wagner’in Hayatı ve Eserleri……………... 1924,
4. La Grande Encyclopédie: Tüm müzik terimleri…….. 1925/26,
5. Charles Koechlin: Kontrapuxkt………………………….. 1931,
6. Ludwig van Beethoven: Carnet Intime (özel notlar)…….. 1938,
7. André Gédalge: Traité de la Fugue (Füg El Kitabı)……… 1941
Adnan Saygun, (Ahmed Adnan Saygun) (d. 7 Eylül 1907, İzmir – ö. 6 Ocak 1991, İstanbul). Klasik batı müziğinde yapıtlar vermiş bir Türk bağdarı, müzik eğitimcisi ve budun müzik bilimcisidir ( etnomüzikolog). İlk Türk operasının bestecisi de olan Saygun, devlet sanatçısı ünvanını alan ilk sanatçıdır. Cumhuriyet Dönemi Türk musikisinin en çok seslendirilen eserlerinden Yunus Emre orotoyosu en önemli yapıtıdır.
Yaşamı
Önemli din bilginleri yetiştirmiş İzmirli köklü bir aileden gelen Adnan Saygun'un babası sonradan İzmir Milli Kütüphanesi'nin kurucuları arasında yer alacak olan Mahmut Celalettin Bey'dir.
Adnan Saygun, daha ilkokul yıllarında başladığı müzik çalışmalarına, sanat eğitimine ağırlık veren bir okul olan İzmir İttihat ve Terakki İdadisi 'nde, 13 yaşında İzmir'de İsmail Zühtü'den ders alarak sürdürdü. 1922 yılında Macar Tevfik Bey 'in öğrencisi oldu. 1925 yılında Fransız La Grande Encyclopedie'den müzikle ilgili makaleleri çevirerek birkaç ciltlik büyük bir 'Musiki Lugati' meydana getirdi. 1926 yılında İzmir Erkek Lisesi'nde bir süre müzik öğretmenliği yaptıktan sonra, 1928 yılında devlet bursuyla müzik eğitimi için Paris'e gönderilen Saygun, Opus I sıra numaralı Divertissement adlı orkestra eserini de öğrenciliği sırasında bu kentte yazmıştır. Saygun’un bu bestesi 1931 yılında Paris’teki bir beste yarışmasında ödül kazanmış, Paris ve Varşova 'da seslendirilmiştir. Eser böylece, 1925'de Cemal Reşit Rey 'in yine Paris'te seslendirilmiş bulunan iki eserinden sonra yurtdışında icra edilen üçüncü Türk orkestra eseri olmuştur.
Saygun, 1931'de Türkiye'ye dönüp bir süre müzik öğretmenliğinden sonra, 1934 yılında Cumhurbaşkanlığı Orkestrası bir yıl boyunca yönetti. CSO şefi olduğu dönemde devlet başkanı Atatürk 'ün talebiyle, Türkiye'yi ziyaret edecek olan İran Şahı şerefine ilk Türk operası olan op.9 Öz Soy Operasını bir ay gibi çok kısa bir sürede yazdı. Bu opera, Türk Milleti’nin doğuşunu, İran ve Türk milletlerinin kökü uzak tarihe dayanan kardeşliğini ifade etmekteydi.
Devlet konservatuvarlarında etnomüzikoloji bölümleri açılması yönünde çalışmalar yapmış, ancak bunlar Atatürk'ün desteğine rağmen maalesef ilgili kurumlarca hayata geçirilememiştir.
Saygun, 1934 yılında yine Atatürk'ün talebiyle Taşbebek operasnı besteledi. Bu operada yeni Cumhuriyet insanının doğuşunu anlattı.
Kulağındaki bir rahatsızlık nedeniyle tedavi için İstanbul'a giden Saygun, İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda öğretmenliğe geri döndü. Saygun, Yunus Emre Orotoryosu adlı ünlü yapıtının seslendirilişine kadar sürecek olan bir gözden düşme dönemine girmişti. Ankara'da yeni bir konservatuvar kurma çalışması vardı ne var ki bu çalışmalar Saygun'un savunduğu kültürel ulusallık fikrini değil, evrensel müzik anlayışını destekleyenler tarafından sürdürülmekteydi. Konservatuvar, bu iş için danışman olarak getirilen konservatuvar Paul Hindemith'in evrenselci müzik görüşleri doğrultusunda 1936 yılından kuruldu. Adnan Saygun ise 1936 yılında ülkemize gelen Macar besteci ve etnomüzikolog Bela Bartok a Anadolu gezisinde eşlik etmekteydi. Birlikte özellikle Osmaniye dolaylarından derledikleri türküleri notalaştırdılar. Çalışmaları, Bela Bartok’un Türkiye’deki Halk Müziği Araştırmaları başlıklı bir kitap haline getirilerek 1976 yılında Macar ilimler Akademisi tarafından İngilizce bastırılmıştır.
Saygun'un 1942'de tamamladığı Yunus Emre Oratoryosu 1946 yılında Ankara’da seslendirildi ve büyük başarı kazandı. En önemli eseri kabul edilen bu eser, daha sonra Paris'te ve 1958'de Birleşmiş Milletler kuruluş yıldönümü verilesiyle New York 'ta ünlü orkestra şefi Leopold Stokowski yönetiminde seslendirilmiştir. Bu eserle Saygun, çocukluğunda İzmir Kemeraltı Çarşısı'nın Dervişler Caddesi'nde bugün Anafartalar Caddesi Mevlevi dervişlerden duyduğu ezgileri Avrupa ve Amerika'ya, Birleşmiş Milletler çatısı altına, sonradan eserin çevrileceği 5 ayrı dile taşımış oluyordu.
Yunus Emreden sonra, Kerem, Köroğlu, Gilgameş gibi üç büyük opera, Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan gibi koral eserler, 5 senfoni, çeşitli konçertolar, orkestra, koro, oda müziği eserleri, vokal ve enstrümantal parçalar, sayısız türkü derlemeleri, kitaplar, araştırmalar, makaleler yazdı. 1971'de yürürlüğe giren Devlet Sanatçılığı Kanunu çerçevesinde ilk Devlet Sanatçısı unvanı Adnan Saygun'a verilmiştir.
A. Adnan Saygun, bir konser için Ankara'ya gelen ancak ülkelerindenk Nazi baskısı nedeniyle geri dönmeyen Budapşete Kadın Orkestrası üyelerinden Macar asıllı Irén Szalai sonradan Nilüfer adını almıştır ile 1940 yılında evlenmiştir, çiftin ****** olmamıştır. Saygun, 6 Ocak 1991 tarihinde hayatını kaybetmiştir.
Orkestra, oda müziği, opera, bale, piyano üzerine birçok yapıtı olduğu gibi, etnomüzikoloji ile müzik egitimi konularında yayınları vardır. Çalışmaları ve diğer belgeleri Ankara ’da Bilkent Üniversitesi bünyesinde kurulan Ahmet Adnan Saygun Müzik Eğitim ve Araştırma Merkezinde bulunmaktadır.
Ahmed Adnan Saygun’un yapıtlarının seslendirme üzerindeki hakları SACEM’e aittir. Yayınlanan bir kısım yapıtlarının telif hakları Southern Music Publishing, New York ve Hamburg’taki Peer Musikverlag’a aittir.
Besteleri
1 Divertimento orkestra için 1930 2 Suit piyano 1931 3 Ağıtlar tenor ve solo erkek korosu 1932 4 Sezişler iki Klarnet 1933 5 Manastır Türküsü koro ve orkestra 1933 6 Kızılırmak Türküsü soprano ve orkestra 1933 7 Çoban Armağanı koro 1933 8 Klarnet, Saksofon, piyano ve vurma çalgılar için müzik
1933 9 Özsoy opera 1934 10 İnci’nin Kitabı piyano 1934 (Orkestra düzenlemesi 1944) 11 Taşbebek opera 1934 12 Sonat viyolonsel ve piyano, 1935 13 Sihir Raksı orkestra 1934 14 Suit orkestra 1936 15 Sonatina piyano 1938 16 Masal ses ve orkestra 1940 17 Bir Orman Masalı orkestra için bale müziği 1943 18 Dağlardan Ovalardan koro 1939 19 Eski Üslupta Kantat
1941 20 Sonat keman ve piyano 1941 21 Geçen Dakikalarım ses ve orkestra 1941 22 Bir tutam keklik koro 1943 23 Üç türkü bas ve piyano 1945 24 Halay orkestra 1943 25 Anadolu’dan piyano 1945 26 Yunus Emre oratoryo, 1942 27 1. kuartet
1942 28 Kerem opera 1952 29 1. Senfoni
1953 30 2. Senfoni
1958 31 Partita viyolonsel 1954 32 Üç ballad ses ve piyano 1955 33 Demet keman ve piyano 1955 34 1. Piyano Konçertosu
1958 35 2. Kuartet
1957 36 Partita keman 1961 37 Trio obua, klarinet, arp 1966 38 Aksas Tartılar Üzerine 10 Etüt piyano 1964 39 3. Senfoni
1960 40 Töresel Musiki
1967 41 10 halk türküsü bas ve orkestra 1968 42 Duyuşlar üç kadın sesi korosu 1935 43 3. Kuartet
1966 44 Keman Konçertosu
1967 45 Aksak Tartılar Üzerine 12 Prelüd piyano 1967 46 Nefesli Çalgılar Beşlisi
1968 47 Aksak Tartılar Üzerine 15 Parça piyano 1967 48 Dört Lied ses ve piyano (orkestra içinde düzenlenmiş) 1977 49 Dictum yaylı sazlar orkestrası 1970 50 Üç Prelüd iki arp 1971 51 Küçük Şeyler piyano 1956 52 Köroğlu opera 1973 53 4. Senfoni
1974 54 Ağıtlar II tenor, koro, orkestra 1975 55 Trio klarinet, obua ve piyano 1975 56 Ballad iki piyano 1975 57 Ayin Raksı orkestra 1975 58 Aksak Tartılar Üzerine 10 Taslak piyano 1976 59 Viyola Konçertosu
1977 60 İnsan Üzerine Deyişler I ses ve piyano 1977 61 İnsan Üzerine Deyişler II ses ve piyano 1977 62 Oda Konçertosu yaylı çalgılar 1978 63 İnsan Üzerine Deyişler III ses ve piyano 1983 64 İnsan Üzerine Deyişler 4 ses ve piyano 1978 65 Gılgameş opera 1970 66 İnsan Üzerine Deyişler 5 ses ve piyano 1979 67 Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan solistler, koro ve ork 1981 68 Dört Arp İçin Üç Türkü
1983 69 İnsan Üzerine Deyişler 6 ses ve piyano 1984 70 5.Senfoni 1985
71 2. piyano Konçertosu
1985 72 Orkestra için Çeşitlemeler
1985 73 Poem üç piyano için 1986 74 Viyolonsel Konçertosu
1987 75 Kumru Efsanesi bale müziği 1989
Kitapları
- Türk Halk Musıkisinde Pentatonizm, 1936.
- Gençliğe Şarkılar: Halkevi ve Mektepler için, 1937.
- Rize, Artvin, Kars Havalisi Türkü, Saz ve Oyunlar Hakkında Bazı Malumat, 1937.
- Halk Türküleri: Yedi Karadeniz Türküsü ve bir Horon, 1938.
- Halkevlerinde Musıki, 1940.
- Yalan (Sanat Konuşmaları), 1945.
- Lise Müzik Kitabı I-II-III (Halil Badi Yönetken ile birlikte), 1955.
- Karacaoğlan(Yeni Bilgiler-Bir Rivayet-Melodiler), Ankara, Ses ve Tel Birliği, 1952.
- Musıki Temel Bilgisi I – 1958,.II – 1962,.III – 1964,.IV – 1966.
- Mod öncesi Ezgilerin Sınıflandırılması, 1960.
- Toplu Solfej,I – 1967, II – 1968.
- Töresel Musıki, 1967.
- Bela Bartok’s Folk Music Research in Turkey, Budapeşte, Akádemiai Kiadó, 1976.
- Atatürk ve Musıki: O’nunla Birlikte, O’ndan Sonra..., Ankara, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı, 1982.
1. E.F. Richter: Armoni ve Kontrapuxkt…………………… 1923,
2. S. Jadassohn: Armoni ve Kontrapuxkt…………………… 1924,
3. Albert Keim: Wagner’in Hayatı ve Eserleri……………... 1924,
4. La Grande Encyclopédie: Tüm müzik terimleri…….. 1925/26,
5. Charles Koechlin: Kontrapuxkt………………………….. 1931,
6. Ludwig van Beethoven: Carnet Intime (özel notlar)…….. 1938,
7. André Gédalge: Traité de la Fugue (Füg El Kitabı)……… 1941
