[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]DERS 4: DİSK YÖNETİMİ [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Ders sonunda yapabilecekleriniz: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Disk yönetimini açıklamak.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Basic ve Dynamic diskleri açıklamak.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-DFS sistemini açıklamak.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Temel disk yönetim işlemlerini açıklamak. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-NTFS izinlerinin kullanımını açıklamak.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-NTFS volümlerin üzerinde disk kotalarını yönetmek. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]I. DİSK KAYNAKLARININ YÖNETİMİ [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir bilgisayar sistemi ya da network yönetiminin görevlerinden birisi diskleri yönetmektir. Diskleri bölümlemek, formatlamak, disk kümeleri oluşturmak, paylaşımlar yaratmak ve izinleri düzenlemek temel disk işlemleridir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows 2000 iki tür sabit disk kullanımını destekler. Basic diskler ve dinamik diskler. Basic diskler daha önceki Windows işletim sistemlerinde bulunan disk partitionlarından oluşur. Dinamik diskler ise gelişmiş disk kullanımını ifade eder. Bir ya da daha çok disk üzerinde oluşturulan volümleri destekler. Disk kullanım türleri disk üzerindeki alanların kullanımını belirler. Dinamik diskler sadece Windows 2000 tarafından kullanılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic disk kullanımı: Basic diskler primary ve extended partitionlardan oluşurlar. Extended partition mantıksal sürücüler içerir. Dinamik diskler ise basit volümler, spanned volümler, mirror volümler, striped volümler ve RAID-5 volümlerinden oluşur. Dinamik disk kullanımının üstünlükleri şunlardır: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Volümler değişik disklerdeki bitişik olmayan boşlukları içerebilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Her disk üzerindeki yaratılacak volüm sayısında limit yoktur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Disk konfigürasyon bilgileri disk üzerinde saklanır. Bu bilgi diğer disklere de replike edilir ve böylece bir disk arızasından diğer diskler etkilenmez. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]İPUCU: Varsayım disk türü Basic'dir. Bunun dışında yeni disklere Windows 2000'in kuruluşunda da diskler Basic disk olarak düzenlenir. Dinamik diskler elde etmek için özellikle yapılan bir upgrade (terfi) işlemi gerekir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk yönetimi işlemlerinin hemen hepsi Disk Administrator aracılığıyla yapılır. Disk Administrator'a ulaşmak için şu adımlar izlenir: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Administrative Tools'dan Computer Management seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Konsol ağacında Storage açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Disk Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Computer Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bilgisayardaki diskler, büyüklükleri ve format türleri (NTFS ya da FAT) ve partititon/volüm türleri görünür. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]A. BASİC DİSKLER ÜZERİNDE PARTİTİON TÜRLERİ [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic diskler eski Windows NT işletim sistemlerinde olduğu gibi maksimum dört primary partition ya da üç primary partition ve bir extended partition'dan (çok sayıda mantıksal sürücü) oluşur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk partitionlarını görmek için: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Administrative Tools'dan Computer Management seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Konsol ağacında Storage açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Disk Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Computer Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu dokümanlar ticari amaçlı olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Dinamik Diskler Üzerindeki Volüm Türleri[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic diskleri dinamik haline dönüştürdüğümüzde partition (disk bölümü) terimi yerini volüm kavramına bırakır. Volüm değişik düzenleme olanakları olan bir bölümüdür. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Dinamik disklerde şu volüm türleri olabilir: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Simple volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Spanned volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Mirrored volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Striped volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-RAID-5 volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir simple volüm tek bir disk üzerinde oluşur. Spanned volüm ise 2 ila 32 disk arasında çok sayıda disk üzerindeki alanlardan oluşur. Spanned volümler, Windows NT 4.0 içindeki volüm setlere benzerler. Mirrored volümler ayrı disklerde bulunan simple volümlere benzerler. Mirrored volümler sabit disklerden birisinin çökmesi durumunda da çalışmayı sürdürür. Bu düzenleme de Windows NT 4.0 içindeki mirror setlere benzer. Striped volümler ise 2 ila 32 diskin tek bir volüm olarak bir araya getirilmesini sağlar. RAID-5 volümleri ise fault-tolerant özelliğine sahiptir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]B. BASİC DİSKLERİ DİNAMİK HALE GETİRMEK [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows 2000 içinde basic diskler herhangi bir zamanda dinamik disk olarak değiştirilebilirler. Bu dönüşümde herhangi bir bilgi kaybı olmaz. Bu işlem için Disk Management kullanılır: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic disk üzerinde sağ tuşa tıklanarak Upgrade to Dynamic Disk seçilir. Dönüşümün ardından basic disk elemanlarının yeni yapısı şu şekilde olur: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic disk(Dönüşümden önce) Dinamik disk(Dönüşümden sonra)[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]System ve boot partition Simple volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Primary partition Simple volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Extended partition ve sürücü Herhangi bir mantıksal sürücü bir simple volüm olur. Boş alanlar ise "unallocated space" olur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Volüme Set Spanned volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Stripe set Striped volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Mirror set Mirrored volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Stripe set with parity RAID-5 volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NOT: Basic diskler dinamik disk haline çevrilebilir, ancak dinamik diskler Basic haline çevrilemez. Bu ancak dinamik disklerin silinmesiyle oluşur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]C. SİMPLE VOLÜMLERİN YARATILMASI [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir simple volüm bir disk üzerinde yaratılan bir alandır. Simple volüm ayanı partition gibi bir disk üzerindeki belli bir alanı ifade eder. Ancak simple volümlerin boyut ve sayı sınırı yoktur. Bunun dışında basic volümlere daha sonra ekleme yapılarak genişletilebilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir simple volüm FAT, FAT32 ya da NTFS formatlı olabilir. Ancak bir simple volümü genişletmek için NTFS formatlı olması gerekir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir simple volüm yaratamak için: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Administrative Tools'dan Computer Management seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Konsol ağacında Storage açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Disk Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Disk üzerindeki boş alan üzerinde sağ tuşa tıklanır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]5. Create Volume seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]6. Yaratılacak volümün büyüklüğü ve format türü seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]II. RUTİN DİSK YÖNETİM İŞLEMLERİ [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk yönetimi sistemdeki sabit disk ya da diskler üzerindeki partition/volüm alanlarını yönetmenin yanı sıra, disklerdeki dosyaları paylaştırılması, diskin birleştirilmesi (defrag), disk üzerinde NTFS izinlerinin düzenlenmesi gibi rutin disk işlemleri de vardır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]A. DOSYALARIN PAYLAŞTIRILMASI [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Sistem araçları içinde bir diğer bölüm ise Shared Folder'dır. Bu bölümde bilgisayar üzerinde yapılan paylaşımlar yönetilir. Örneğin mevcut paylaşımlar izlenir ya da yeni bir paylaşım yaratılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir paylaşım yaratmanın en kolay yolu Windows Explorer'dır. Önce Windows Explorer'ı çalıştırın. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. İstenilen dizin seçilir.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Dizin üzerinde sağ tıklanır ve Sharing seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Paylaşıma bir ad verilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Permissions düğmesi tıklanarak izinler düzenlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]B. DİSKİN BİRLEŞTİRİLMESİ [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows 2000 bulunan Disk Defragmenter, gelişmiş bir disk birleştirme programıdır. FAT, FAT32 ve NTFS volümleri üzerinde çalışır. Bu program parçalanan dosya ve klasörleri birleştirir. Böylece bir dosya ya da klasör bitişik bir yer kaplar. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Diski birleştirmek için: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Accessories bölümünde System Tools seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Disk Defragmenter çalıştırılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Analyze düğmesine tıklanarak dosyaların durumları izlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Defragment düğmesine tıklanarak birleştirme işlemi yapılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]C. NTFS İZİNLERİNİ DÜZENLEMEK [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk alanlarının daha güvenli bir şekilde korunması ve yetkilendirilmesi için NTFS disk formatının seçilmesi ve NTFS izinlerinin verilmesi gerekir. Birçok düzenlemenin olması için, örneğin Active Directory kuruluşu, disk kotaları düzenlemek için diskin NTFS olması gerekir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Sabit diskin NTFS ya da FAT olması kuruluş sırasında düzenlenir ya da Computer Management aracılığıyla yapılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NTFS Dosya İzinleri[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Dosya izinleri Full Control, Modify, Read & Execute, Read ve Write izinlerinden (ya da birleşimlerinden) oluşur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Full Control iznine sahip olan kullanıcılar ya da gruplar izine bakılmaksızın dosyalar üzerinde bütün işlemleri (silme, değiştirme) yapabilirler. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Folder İzinleri[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Folder izinleri (klasör izinleri) Full Control, Modify, Read & Execute, List Folder Contents, Read ve Write izinlerinden oluşur. Bu izinler de bir araya gelerek özel izinleri oluştururlar. Aşağıdaki tabloda temel izinlerin bir araya gelerek yarattığı özel izinler yer almaktadır: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NTFS izinlerini düzenlemek için de Windows Explorer kullanılabilir. Önce Windows Explorer'ı çalıştırın. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. İstenilen dizin seçilir.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Dizin üzerinde sağ tıklanır ve Security seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Add düğmesiyle istenilen kullanıcılar seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. İstenilen izinler düzenlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]D. DİSK KOTALARI OLUŞTURMAK [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk kotaları, kullanıcıların sabit disk üzerinde ne kadar alan kullanacağını kısıtlayan bir düzenlemedir. Yalnızca NTFS disk bölümlerinde disk kotası oluşturulabilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk Kotalarının Düzenlenmesi[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows 2000, volüm ve kullanıcı bazında disk alanı kullanımını kontrol edebilen özelliğe sahiptir. Bu özellik NTFS volümleri (partition) üzerinde düzenlenir. Kullanıcı bir dosya kopyaladığında, kaydettiğinde ya da sahipliğini aldığında disk kotaları işlemeye başlar. Uygulamalar için geçerli olan disk kotası ise kullanıcılardan arta kalan alana bağlıdır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk kotası düzenlemek için disk üzerinde sağ tuşa tıklanır ve Properties iletişim kutusu açılır. Burada Quota tabında şu bilgiler düzenlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Quota tabında şu bilgiler yer alır: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Seçenek Açıklama [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Enable quota management Disk kota yönetimini kullanmak için seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Deny disk space to users exceeding quota limit[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Kullanıcıların disk limitlerini aştıklarında "out of disk space" mesajı almalarını sağlayan seçenek.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Do not limit disk usage Kullanıcının disk limitini kısıtlamama seçeneği.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Limit disk space to Kullanıcının kullanabileceği disk miktarını belirleme.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Set warning level to Kullanıcının limiti doldurmadan önceki uyarı miktarı ve mesajı. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Quota Entries Quota bilgilerinin yeniden düzenlenmesi için bu düğmeye tıklayarak Quota Entries for iletişim kutusu açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Belli bir kullanıcı için disk kotası düzenlemek için şu işlemler yerine getirilir: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Windows Explorer (ya da Computer Management) açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Disk üzerinde sağ tuşa tıklanır ve Properties seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Quota tabından Quota Entries düğmesine tıklanır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Quota Entries for iletişim kutusuna yeni bir bilgi eklemek için Quota mönüsünden New Quota Entry komutu ve kullanıcı seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]5. Ardından disk alanı belirlenir ve uyarı için düzenlemeler yapılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]III. UYGULAMA [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bu hafta yeni bir bilgisayar sistemine Windows 2000 kuruluşu yaparken yapılandırabileceğiniz sabit diskleri yönetmekle ilgili temel işlemlerden bahsettik. Bu konuda yapılacak işlemlerin başında diskin formatlanması, bölümlenmesi (volümler), izinler ve diğer düzenlemeler gelir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Diskler için şunları söyleyebiliriz. İyi bir bölümleme, NTFS dosya sistemi, çok bir izin sistemi kurarak yalnızca izni olan kişilerin disk üzerindeki dosyalara erişimi sağlamak gerekir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Mevcut Windows 2000 sisteminizdeki diskleri ve düzenlemelerini görün: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Administrative Tools'dan Computer Management seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Konsol ağacında Storage açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Disk Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Computer Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir Basic diski Dynamik (dinamik) hale çevirin: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic disk üzerinde sağ tuşa tıklanarak Upgrade to Dynamic Disk seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]İşlem sistemin Restart'ından sonra gerçekleşir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir paylaşım yaratın: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows Explorer'ı başlatın: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. İstenilen dizin seçilir.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Dizin üzerinde sağ tıklanır ve Sharing seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Paylaşıma bir ad verilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Permissions düğmesi tıklanarak izinler düzenlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NTFS bir disk bölümü/volüm üzerinde bir dizine NTFS izni verin: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows Explorer'ı başlatın: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. İstenilen dizin seçilir.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Dizin üzerinde sağ tıklanır ve Security sekmesi seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Add düğmesi tıklanarak istenilen kullanıcıyı seçin. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Read izni verin. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]IV. GÖZDEN GEÇİRME [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Disk kotalarını yönetmek için gerekli koşullar nelerdir?[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Disk kotalarını yönetmek için hangi araçlar kullanılır?[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Basic disk ile dinamik disk arasında ne fark vardır?[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]5. Temel NTFS izinleri nelerdir?[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Ders sonunda yapabilecekleriniz: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Disk yönetimini açıklamak.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Basic ve Dynamic diskleri açıklamak.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-DFS sistemini açıklamak.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Temel disk yönetim işlemlerini açıklamak. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-NTFS izinlerinin kullanımını açıklamak.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-NTFS volümlerin üzerinde disk kotalarını yönetmek. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]I. DİSK KAYNAKLARININ YÖNETİMİ [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir bilgisayar sistemi ya da network yönetiminin görevlerinden birisi diskleri yönetmektir. Diskleri bölümlemek, formatlamak, disk kümeleri oluşturmak, paylaşımlar yaratmak ve izinleri düzenlemek temel disk işlemleridir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows 2000 iki tür sabit disk kullanımını destekler. Basic diskler ve dinamik diskler. Basic diskler daha önceki Windows işletim sistemlerinde bulunan disk partitionlarından oluşur. Dinamik diskler ise gelişmiş disk kullanımını ifade eder. Bir ya da daha çok disk üzerinde oluşturulan volümleri destekler. Disk kullanım türleri disk üzerindeki alanların kullanımını belirler. Dinamik diskler sadece Windows 2000 tarafından kullanılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic disk kullanımı: Basic diskler primary ve extended partitionlardan oluşurlar. Extended partition mantıksal sürücüler içerir. Dinamik diskler ise basit volümler, spanned volümler, mirror volümler, striped volümler ve RAID-5 volümlerinden oluşur. Dinamik disk kullanımının üstünlükleri şunlardır: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Volümler değişik disklerdeki bitişik olmayan boşlukları içerebilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Her disk üzerindeki yaratılacak volüm sayısında limit yoktur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Disk konfigürasyon bilgileri disk üzerinde saklanır. Bu bilgi diğer disklere de replike edilir ve böylece bir disk arızasından diğer diskler etkilenmez. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]İPUCU: Varsayım disk türü Basic'dir. Bunun dışında yeni disklere Windows 2000'in kuruluşunda da diskler Basic disk olarak düzenlenir. Dinamik diskler elde etmek için özellikle yapılan bir upgrade (terfi) işlemi gerekir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk yönetimi işlemlerinin hemen hepsi Disk Administrator aracılığıyla yapılır. Disk Administrator'a ulaşmak için şu adımlar izlenir: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Administrative Tools'dan Computer Management seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Konsol ağacında Storage açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Disk Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Computer Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bilgisayardaki diskler, büyüklükleri ve format türleri (NTFS ya da FAT) ve partititon/volüm türleri görünür. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]A. BASİC DİSKLER ÜZERİNDE PARTİTİON TÜRLERİ [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic diskler eski Windows NT işletim sistemlerinde olduğu gibi maksimum dört primary partition ya da üç primary partition ve bir extended partition'dan (çok sayıda mantıksal sürücü) oluşur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk partitionlarını görmek için: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Administrative Tools'dan Computer Management seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Konsol ağacında Storage açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Disk Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Computer Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu dokümanlar ticari amaçlı olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Dinamik Diskler Üzerindeki Volüm Türleri[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic diskleri dinamik haline dönüştürdüğümüzde partition (disk bölümü) terimi yerini volüm kavramına bırakır. Volüm değişik düzenleme olanakları olan bir bölümüdür. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Dinamik disklerde şu volüm türleri olabilir: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Simple volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Spanned volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Mirrored volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-Striped volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]-RAID-5 volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir simple volüm tek bir disk üzerinde oluşur. Spanned volüm ise 2 ila 32 disk arasında çok sayıda disk üzerindeki alanlardan oluşur. Spanned volümler, Windows NT 4.0 içindeki volüm setlere benzerler. Mirrored volümler ayrı disklerde bulunan simple volümlere benzerler. Mirrored volümler sabit disklerden birisinin çökmesi durumunda da çalışmayı sürdürür. Bu düzenleme de Windows NT 4.0 içindeki mirror setlere benzer. Striped volümler ise 2 ila 32 diskin tek bir volüm olarak bir araya getirilmesini sağlar. RAID-5 volümleri ise fault-tolerant özelliğine sahiptir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]B. BASİC DİSKLERİ DİNAMİK HALE GETİRMEK [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows 2000 içinde basic diskler herhangi bir zamanda dinamik disk olarak değiştirilebilirler. Bu dönüşümde herhangi bir bilgi kaybı olmaz. Bu işlem için Disk Management kullanılır: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic disk üzerinde sağ tuşa tıklanarak Upgrade to Dynamic Disk seçilir. Dönüşümün ardından basic disk elemanlarının yeni yapısı şu şekilde olur: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic disk(Dönüşümden önce) Dinamik disk(Dönüşümden sonra)[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]System ve boot partition Simple volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Primary partition Simple volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Extended partition ve sürücü Herhangi bir mantıksal sürücü bir simple volüm olur. Boş alanlar ise "unallocated space" olur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Volüme Set Spanned volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Stripe set Striped volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Mirror set Mirrored volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Stripe set with parity RAID-5 volüm[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NOT: Basic diskler dinamik disk haline çevrilebilir, ancak dinamik diskler Basic haline çevrilemez. Bu ancak dinamik disklerin silinmesiyle oluşur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]C. SİMPLE VOLÜMLERİN YARATILMASI [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir simple volüm bir disk üzerinde yaratılan bir alandır. Simple volüm ayanı partition gibi bir disk üzerindeki belli bir alanı ifade eder. Ancak simple volümlerin boyut ve sayı sınırı yoktur. Bunun dışında basic volümlere daha sonra ekleme yapılarak genişletilebilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir simple volüm FAT, FAT32 ya da NTFS formatlı olabilir. Ancak bir simple volümü genişletmek için NTFS formatlı olması gerekir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir simple volüm yaratamak için: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Administrative Tools'dan Computer Management seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Konsol ağacında Storage açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Disk Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Disk üzerindeki boş alan üzerinde sağ tuşa tıklanır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]5. Create Volume seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]6. Yaratılacak volümün büyüklüğü ve format türü seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]II. RUTİN DİSK YÖNETİM İŞLEMLERİ [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk yönetimi sistemdeki sabit disk ya da diskler üzerindeki partition/volüm alanlarını yönetmenin yanı sıra, disklerdeki dosyaları paylaştırılması, diskin birleştirilmesi (defrag), disk üzerinde NTFS izinlerinin düzenlenmesi gibi rutin disk işlemleri de vardır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]A. DOSYALARIN PAYLAŞTIRILMASI [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Sistem araçları içinde bir diğer bölüm ise Shared Folder'dır. Bu bölümde bilgisayar üzerinde yapılan paylaşımlar yönetilir. Örneğin mevcut paylaşımlar izlenir ya da yeni bir paylaşım yaratılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir paylaşım yaratmanın en kolay yolu Windows Explorer'dır. Önce Windows Explorer'ı çalıştırın. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. İstenilen dizin seçilir.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Dizin üzerinde sağ tıklanır ve Sharing seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Paylaşıma bir ad verilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Permissions düğmesi tıklanarak izinler düzenlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]B. DİSKİN BİRLEŞTİRİLMESİ [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows 2000 bulunan Disk Defragmenter, gelişmiş bir disk birleştirme programıdır. FAT, FAT32 ve NTFS volümleri üzerinde çalışır. Bu program parçalanan dosya ve klasörleri birleştirir. Böylece bir dosya ya da klasör bitişik bir yer kaplar. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Diski birleştirmek için: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Accessories bölümünde System Tools seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Disk Defragmenter çalıştırılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Analyze düğmesine tıklanarak dosyaların durumları izlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Defragment düğmesine tıklanarak birleştirme işlemi yapılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]C. NTFS İZİNLERİNİ DÜZENLEMEK [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk alanlarının daha güvenli bir şekilde korunması ve yetkilendirilmesi için NTFS disk formatının seçilmesi ve NTFS izinlerinin verilmesi gerekir. Birçok düzenlemenin olması için, örneğin Active Directory kuruluşu, disk kotaları düzenlemek için diskin NTFS olması gerekir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Sabit diskin NTFS ya da FAT olması kuruluş sırasında düzenlenir ya da Computer Management aracılığıyla yapılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NTFS Dosya İzinleri[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Dosya izinleri Full Control, Modify, Read & Execute, Read ve Write izinlerinden (ya da birleşimlerinden) oluşur. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Full Control iznine sahip olan kullanıcılar ya da gruplar izine bakılmaksızın dosyalar üzerinde bütün işlemleri (silme, değiştirme) yapabilirler. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Folder İzinleri[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Folder izinleri (klasör izinleri) Full Control, Modify, Read & Execute, List Folder Contents, Read ve Write izinlerinden oluşur. Bu izinler de bir araya gelerek özel izinleri oluştururlar. Aşağıdaki tabloda temel izinlerin bir araya gelerek yarattığı özel izinler yer almaktadır: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NTFS izinlerini düzenlemek için de Windows Explorer kullanılabilir. Önce Windows Explorer'ı çalıştırın. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. İstenilen dizin seçilir.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Dizin üzerinde sağ tıklanır ve Security seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Add düğmesiyle istenilen kullanıcılar seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. İstenilen izinler düzenlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]D. DİSK KOTALARI OLUŞTURMAK [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk kotaları, kullanıcıların sabit disk üzerinde ne kadar alan kullanacağını kısıtlayan bir düzenlemedir. Yalnızca NTFS disk bölümlerinde disk kotası oluşturulabilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk Kotalarının Düzenlenmesi[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows 2000, volüm ve kullanıcı bazında disk alanı kullanımını kontrol edebilen özelliğe sahiptir. Bu özellik NTFS volümleri (partition) üzerinde düzenlenir. Kullanıcı bir dosya kopyaladığında, kaydettiğinde ya da sahipliğini aldığında disk kotaları işlemeye başlar. Uygulamalar için geçerli olan disk kotası ise kullanıcılardan arta kalan alana bağlıdır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Disk kotası düzenlemek için disk üzerinde sağ tuşa tıklanır ve Properties iletişim kutusu açılır. Burada Quota tabında şu bilgiler düzenlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Quota tabında şu bilgiler yer alır: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Seçenek Açıklama [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Enable quota management Disk kota yönetimini kullanmak için seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Deny disk space to users exceeding quota limit[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Kullanıcıların disk limitlerini aştıklarında "out of disk space" mesajı almalarını sağlayan seçenek.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Do not limit disk usage Kullanıcının disk limitini kısıtlamama seçeneği.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Limit disk space to Kullanıcının kullanabileceği disk miktarını belirleme.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Set warning level to Kullanıcının limiti doldurmadan önceki uyarı miktarı ve mesajı. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Quota Entries Quota bilgilerinin yeniden düzenlenmesi için bu düğmeye tıklayarak Quota Entries for iletişim kutusu açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Belli bir kullanıcı için disk kotası düzenlemek için şu işlemler yerine getirilir: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Windows Explorer (ya da Computer Management) açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Disk üzerinde sağ tuşa tıklanır ve Properties seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Quota tabından Quota Entries düğmesine tıklanır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Quota Entries for iletişim kutusuna yeni bir bilgi eklemek için Quota mönüsünden New Quota Entry komutu ve kullanıcı seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]5. Ardından disk alanı belirlenir ve uyarı için düzenlemeler yapılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]III. UYGULAMA [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bu hafta yeni bir bilgisayar sistemine Windows 2000 kuruluşu yaparken yapılandırabileceğiniz sabit diskleri yönetmekle ilgili temel işlemlerden bahsettik. Bu konuda yapılacak işlemlerin başında diskin formatlanması, bölümlenmesi (volümler), izinler ve diğer düzenlemeler gelir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Diskler için şunları söyleyebiliriz. İyi bir bölümleme, NTFS dosya sistemi, çok bir izin sistemi kurarak yalnızca izni olan kişilerin disk üzerindeki dosyalara erişimi sağlamak gerekir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Mevcut Windows 2000 sisteminizdeki diskleri ve düzenlemelerini görün: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Administrative Tools'dan Computer Management seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Konsol ağacında Storage açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Disk Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Computer Management açılır. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir Basic diski Dynamik (dinamik) hale çevirin: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Basic disk üzerinde sağ tuşa tıklanarak Upgrade to Dynamic Disk seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]İşlem sistemin Restart'ından sonra gerçekleşir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Bir paylaşım yaratın: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows Explorer'ı başlatın: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. İstenilen dizin seçilir.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Dizin üzerinde sağ tıklanır ve Sharing seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Paylaşıma bir ad verilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Permissions düğmesi tıklanarak izinler düzenlenir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]NTFS bir disk bölümü/volüm üzerinde bir dizine NTFS izni verin: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]Windows Explorer'ı başlatın: [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. İstenilen dizin seçilir.[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Dizin üzerinde sağ tıklanır ve Security sekmesi seçilir. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Add düğmesi tıklanarak istenilen kullanıcıyı seçin. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]4. Read izni verin. [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]IV. GÖZDEN GEÇİRME [/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]1. Disk kotalarını yönetmek için gerekli koşullar nelerdir?[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]2. Disk kotalarını yönetmek için hangi araçlar kullanılır?[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]3. Basic disk ile dinamik disk arasında ne fark vardır?[/FONT]
[FONT=verdana,arial,helvetica,sans-serif]5. Temel NTFS izinleri nelerdir?[/FONT]
