Pil Teknolojisi
Günümüzde en çok kullanılan iki pil kimyası vardır Nikel ****l Hidrid (NiMH) ve Lityum-iyon (Li-ion). Her iki teknolojide eski Nikel-Kadmiyum (NiCad) pil teknolojisinin yüksek yoğunluk eksikliği ve hafıza etkisi (memory effect) gibi eksikleri üzerine yapılan geliştirmelerle ortaya çıkmıştır.
Pillerin Doldurulması Ve Bakımı
Her yönden Li-ion piller çok titizler. Yukarıdaki tablodan da görebileceğiniz gibi bu tip pillerin bozulması için çok küçük şeyler yetebiliyor. Fazla ısıyı veya fazla soğuğu sevmezler. Derin boşalma (deep discharge), hızlı doldurma veya boşaltma gibi şeylerden nefret ederler. Eğer piller boşken çalıştırmaya çalışırsanız hemen bozulurlar. Diğer taraftan NiMH piller nispeten daha güvenli ve daha az zehirlidir. Bu tip piller yüksek sıcaklıkları sevmezler ve bir rafta unutulurlarsa birkaç ay içerisinde boşalırlar. Tekrar tam kapasite çalışabilmeleri için birkaç kez doldurup boşaltma döngüsünün uygulanması gerekir.
Yanlış kullanım yüzünden ortaya çıkabilecek sorunlardan kaynaklanan patlama tehlikesi azdır. Her ne kadar blogların ve gazetelerin söylediğine ters olsa da satılan milyonlarca pilden sadece birkaç yüz tanesi alev alır ve bunlarında çok küçük bir kısmı patlar. Böyle bir şeyin başınıza gelme ihtimali kafanıza bir meteor düşmesi ihtimalinden daha azdır. Ancak Li-ion pilleri düzgün kullanmazsanız kapasitelerini kolayca kaybederler bu yüzden "bakım ve besleme" önemlidir.
Pil Ömrünü Kısaltmak İçin 1. Yöntem: Pişirme
Neredeyse bütün yeni dizüstü bilgisayarların sıcaklığı uzaklaştırmak için bir fanı vardır. Ancak ne yazık ki bazen yanlış kasa tasarımı yüzünden ısı doğrudan pillerin üzerine aktarılır. Özellikle Li-ion piller için pişirme etkisi dediğimiz bu durum pil ömrü için bir numaralı düşmandır. %40 dolu konumda soğuk bir ortam saklanan Li-ion piller on yıl boyunca bozulmadan bekleyebilir. Ancak duvara takılı bir dizüstü bilgisayarın içinde pişirildiklerinde ömürleri 12-18 aya kadar düşer. Eğer aradan bir yıl geçtikten sonra dizüstü bilgisayarınızın eskisi kadar uzun çalışmadığını düşünüyorsanız cevap belli: Sıcaklık! Bilgisayarınız duvara takılıyken pili sisteminize bağlı kullanmak elektrik kesilmelerine karşı bir önlem sağlayabilir ancak çoğu zaman pilinizin ömrünü fazla ısıdan dolayı tüketir. Bu durum dizüstü bilgisayar soğutucularının işe yaradığını gösterir mi? Belki! Peki dizüstünüz hep masaüstünde duruyorsa? Pilinizi dolu bir şekilde buzdolabında tutmak daha iyi olmaz mı?
Pil Ömrünü Kısaltmak İçin 2. Yöntem: Hızlı Doldurma
Pil kimyasından bağımsız olarak pek çok dizüstü bilgisayar pil hücrelerini hızlı doldurmaya çalışır. Hızlı dolum işlemi pilinizin ısınmanıza neden olur ve pilin içindeki kimyasal maddelerin buharlaşarak kaybolmalarını sağlar. Eğer su kulesi benzetmesini hatırlarsanız depoyu yüksek basınçlı suyla hızlı bir şekilde doldurduğunuzu düşünün. Bu durum pilinizin çok daha çabuk eskimesine neden olacaktır. NiMH piller genellikle birkaç yüz kere doldurma boşaltma döngüsüne sahipken hızlı şarj işlemi bu döngü sayısını ciddi şekilde azaltır. Ek olarak pilinizde olan herhangi bir hatanın daha da kötü olmasına neden olur. Dizüstü üreticilerinin isteğe bağlı olarak pil doldurma hızını düşürebilen bir ayar koymaması gerçekten üzücü.
Satın Alma İpuçları
Sonuç olarak bir gün yeni bir pil almak zorunda kalacaksınız. Hatta çoğu zaman daha yüksek kapasiteli bir pil çıktığında ötekinin eskimesi beklenmeden piller değiştirilir. İki pili karşılaştırmak için en temel kural şudur:
Kapasiteyi (mAh) Gerilim (V) ile çarpın ve Watt-Saat değerini bulmak için 1000'e bölün.
Örnek olarak:
Kullandığınız pil üzerindeki mAh ve gerilim değerlerini okuyun. Daha sonra bunları çarpın ve çıkan sonucu 1000'e bölün. Eğer pilinizin üzerinde Ah yazıyorsa zaten 1000'e bölünmüş olarak geldiğinden yeniden bölmenize gerek yoktur. Eğer elinizde 10.8V @ 4400 mAh piliniz varsa: 10.8 x 4400 / 1000 = 47.52 veya kabaca 48 Watt Saat (Wh). Bu sayı herhangi iki pili karşılaştırabilmeniz için tek bir enerji ölçüsü kullanabilmenize imkan sağlıyor. Elinizdeki pil 48 Wh değerine sahipse ve reklamlarda 95 Wh değerine sahip bir pil gördüyseniz şu anki pilinizden iki kat daha iyi olduğunu düşünebilirsiniz.
Düşük ve yüksek kapasiteli piller genellikle hücre sayısına göre belirlenebilir. Daha fazla hücre daha büyük pil demektir. Aşağıdaki resimde 12 hücreli pil kullanıldığında bilgisayar birkaç santim yükseliyor.
Günümüzde en çok kullanılan iki pil kimyası vardır Nikel ****l Hidrid (NiMH) ve Lityum-iyon (Li-ion). Her iki teknolojide eski Nikel-Kadmiyum (NiCad) pil teknolojisinin yüksek yoğunluk eksikliği ve hafıza etkisi (memory effect) gibi eksikleri üzerine yapılan geliştirmelerle ortaya çıkmıştır.
NiMH ve Li-ion Karşılaştırması
Pillerin Doldurulması Ve Bakımı
Her yönden Li-ion piller çok titizler. Yukarıdaki tablodan da görebileceğiniz gibi bu tip pillerin bozulması için çok küçük şeyler yetebiliyor. Fazla ısıyı veya fazla soğuğu sevmezler. Derin boşalma (deep discharge), hızlı doldurma veya boşaltma gibi şeylerden nefret ederler. Eğer piller boşken çalıştırmaya çalışırsanız hemen bozulurlar. Diğer taraftan NiMH piller nispeten daha güvenli ve daha az zehirlidir. Bu tip piller yüksek sıcaklıkları sevmezler ve bir rafta unutulurlarsa birkaç ay içerisinde boşalırlar. Tekrar tam kapasite çalışabilmeleri için birkaç kez doldurup boşaltma döngüsünün uygulanması gerekir.
Yanlış kullanım yüzünden ortaya çıkabilecek sorunlardan kaynaklanan patlama tehlikesi azdır. Her ne kadar blogların ve gazetelerin söylediğine ters olsa da satılan milyonlarca pilden sadece birkaç yüz tanesi alev alır ve bunlarında çok küçük bir kısmı patlar. Böyle bir şeyin başınıza gelme ihtimali kafanıza bir meteor düşmesi ihtimalinden daha azdır. Ancak Li-ion pilleri düzgün kullanmazsanız kapasitelerini kolayca kaybederler bu yüzden "bakım ve besleme" önemlidir.
Pil Ömrünü Kısaltmak İçin 1. Yöntem: Pişirme
Neredeyse bütün yeni dizüstü bilgisayarların sıcaklığı uzaklaştırmak için bir fanı vardır. Ancak ne yazık ki bazen yanlış kasa tasarımı yüzünden ısı doğrudan pillerin üzerine aktarılır. Özellikle Li-ion piller için pişirme etkisi dediğimiz bu durum pil ömrü için bir numaralı düşmandır. %40 dolu konumda soğuk bir ortam saklanan Li-ion piller on yıl boyunca bozulmadan bekleyebilir. Ancak duvara takılı bir dizüstü bilgisayarın içinde pişirildiklerinde ömürleri 12-18 aya kadar düşer. Eğer aradan bir yıl geçtikten sonra dizüstü bilgisayarınızın eskisi kadar uzun çalışmadığını düşünüyorsanız cevap belli: Sıcaklık! Bilgisayarınız duvara takılıyken pili sisteminize bağlı kullanmak elektrik kesilmelerine karşı bir önlem sağlayabilir ancak çoğu zaman pilinizin ömrünü fazla ısıdan dolayı tüketir. Bu durum dizüstü bilgisayar soğutucularının işe yaradığını gösterir mi? Belki! Peki dizüstünüz hep masaüstünde duruyorsa? Pilinizi dolu bir şekilde buzdolabında tutmak daha iyi olmaz mı?
Pil Ömrünü Kısaltmak İçin 2. Yöntem: Hızlı Doldurma
Pil kimyasından bağımsız olarak pek çok dizüstü bilgisayar pil hücrelerini hızlı doldurmaya çalışır. Hızlı dolum işlemi pilinizin ısınmanıza neden olur ve pilin içindeki kimyasal maddelerin buharlaşarak kaybolmalarını sağlar. Eğer su kulesi benzetmesini hatırlarsanız depoyu yüksek basınçlı suyla hızlı bir şekilde doldurduğunuzu düşünün. Bu durum pilinizin çok daha çabuk eskimesine neden olacaktır. NiMH piller genellikle birkaç yüz kere doldurma boşaltma döngüsüne sahipken hızlı şarj işlemi bu döngü sayısını ciddi şekilde azaltır. Ek olarak pilinizde olan herhangi bir hatanın daha da kötü olmasına neden olur. Dizüstü üreticilerinin isteğe bağlı olarak pil doldurma hızını düşürebilen bir ayar koymaması gerçekten üzücü.
Satın Alma İpuçları
Sonuç olarak bir gün yeni bir pil almak zorunda kalacaksınız. Hatta çoğu zaman daha yüksek kapasiteli bir pil çıktığında ötekinin eskimesi beklenmeden piller değiştirilir. İki pili karşılaştırmak için en temel kural şudur:
Kapasiteyi (mAh) Gerilim (V) ile çarpın ve Watt-Saat değerini bulmak için 1000'e bölün.
Örnek olarak:
Kullandığınız pil üzerindeki mAh ve gerilim değerlerini okuyun. Daha sonra bunları çarpın ve çıkan sonucu 1000'e bölün. Eğer pilinizin üzerinde Ah yazıyorsa zaten 1000'e bölünmüş olarak geldiğinden yeniden bölmenize gerek yoktur. Eğer elinizde 10.8V @ 4400 mAh piliniz varsa: 10.8 x 4400 / 1000 = 47.52 veya kabaca 48 Watt Saat (Wh). Bu sayı herhangi iki pili karşılaştırabilmeniz için tek bir enerji ölçüsü kullanabilmenize imkan sağlıyor. Elinizdeki pil 48 Wh değerine sahipse ve reklamlarda 95 Wh değerine sahip bir pil gördüyseniz şu anki pilinizden iki kat daha iyi olduğunu düşünebilirsiniz.
Düşük ve yüksek kapasiteli piller genellikle hücre sayısına göre belirlenebilir. Daha fazla hücre daha büyük pil demektir. Aşağıdaki resimde 12 hücreli pil kullanıldığında bilgisayar birkaç santim yükseliyor.