- 1 Ara 2018
- 880
- 47
++
Suçluluk Nedir?
Suçluluk, insanların kasıtlı veya kasıtlı olmayan (kaza) gibi bir şey yaptıktan sonra oluşan bir duygudur.
Bir kimsenin suçluluk duygusu genellikle Ahlaki kurallar ile ilgili olabiliyorken, utangaçlık ise aileninde onu sürekli suçlaması ve dışlaması sonucu olabiliyor.
Suçluluğun insanlara fiziksel semptomlara, öz güvenin azalmasına, kendinden şüphe duymaya, ve utangaçlığa vs. neden olabilir. Özelliklede eğer bu durumu çok ağır yaşıyorsa üstesinden gelmek zor olabilir kişi bundan ötürü intihar etmek istiyebilir. Bu durum bir psikologa vb. yerlere giderek destek alınıp düzeltilebilir.
Suçluluğun nasıl olduğunu anlamak kolay değildir. Suçluluk ve utanç arasında farklı duygular olsada genellikle karıştırılan duygular arasındadır.
İnsanlar aslına bakarsak yanlış yaptıkları, kendi hataları olduğuna inandıkları veya sorumlulukları olmayan şeyler yüzünden örneğin;
Genel Müdür, A kişisine X ve Y bölgesine, B kişisineyse sadece Z bölgesinin sorumluluğu verilince, B kişisi bunu yanlış anlayıp suçluluk duyabilir.
Suçluluk Türleri
Bazı araştırmalarda, suçluluk insanları duygusal sıkıntıdan korumaya yardımcı olabileceğini bulmuştur. Bu araştırma bazılarına göre yanlış bazılarına göre de doğru olabilir. Diğer araştırmadaysa suçluluğun özellikle duygusal ve zihinsel sıkıntılara katkıda bulunduğu söyleniyor. Suçluluk ve Psikolojiyi birbirine bağlarsak bu araştırmaların hep böyle devam edebileceğini biliyor muydunuz?
Genellikle, üç farklı suçluluk türü vardır;
Reaktif Suçluluk: Reaktif suçluluk, ahlaki açıdan doğru olan toplumun kabul edilebilir davranış için ele aldığı standart dışında hareket ettiğine inanır ve kendisinde anormallik arar, buda biraz aileden veya çevreden dolayı olabilir.
Beklenti Suçu: Bu suç türü, kişisel ahlaki standartlarına veya az önceki gibi toplum standartlarına aykırı davranmayı düşünmenin sonuçlarından birisidir.
Bir kimse, başkalarına zarar verebileceğine inandığından ötürü eylem yapmamayı tercih ederler.
Varoluşsal Suçluluk: Bu suç diğerlerine göre daha karmaşık bir suçtur. Varoluşsal suçluluk, bir kimsenin adaletsizliğe karşı duygularını "Hayatın adil olmadığını" söyler. Aynı zamanda, bir kimsenin başkalarının hayatları üzerinde olumsuz etkisi bıraktığına inandığı için kişi kendini suçlar ve suçlama duygusu ortaya çıkar.
Suçluluk psikolojisine neden olan bir kaç konu var biraz bunlara değinelim.
Aile
Bir kimse ailesinden çoğu zaman "doğru" ve "yanlışı" aile büyüklerinden öğrenirler. Şöyle varsayalım bir çocuk uslu durmuyorsa, aile büyükleri çoğu zaman hayal kırıklığına uğrayabilir. Aile büyüklerinin hayal kırıklığına uğradığını öğrenmek pişmanlık duygusunu öne çıkarır bundan etkilenen çocuksa aile büyüklerinin gönlünü almak için elinden geleni yapmak ister.
Kültür
Bir kimsenin kültürlü davranışının yanlış olduğunu kabul ederse, kendi ahlaki kuralları davranışta yanlış bir şey olmasa bile kendisini suçlu hisseder.
Suç kültürü, bir kimsenin davranışını başka bir kişi onu etkileyip baskı yaparsa baskı gören kişi o günden sonra kendisini hep sorguya çekebilir örneğin (acaba bu davranışımda hata var mı?, yanlış bir şey dedim mi?) tarzı konuşma olabilir ve kişi toplumsal saygısını kaybeder. Düzeltene kadar toplum gözünde "rezil" olduğunu düşünebilir.
İnanç
Bazı dini kurallarda din onlara suçu diğerlerinden daha fazla günah olduğunu söyler. Bir kimsenin eylemleri (faaliyetleri) dini kurallara uygun değilse genellikle tövbe etmeye ve yanlışı düzeltmek için bir faaliyet göstermeye sevk eder.
Toplum
Suçluluk, tek başına olan bir şey değil bu bazen çevremizdeki toplumdan da olabiliyor. Dini inançlar veya davranışlar gibi unsurlara örnek verebiliriz ayrıca toplumda alay edilen birisiyse iş daha kötü olur her davranışı sorgular ve aklına takar iş daha kötüye giderse daha şizofreni hastası olabilir.
Bu şekilde, çevremiz bir kimsenin suçluluk duygusu üzerinde büyük bir tramvaya sahip olabilir ve son olarak sosyal norm dediğimiz bir kavram var bu kavram örneğin bir restorana gitsek ve patates istesek patasesi elimizle yiyince herkes tiksinerek bakar fakat aynı şekilde bir hamburgerciye gidip elinizle patates yediğinizde mekandaki toplumdan dolayı normal görülür. Buna sosyal norm denir ve önemli bir kavramdır.
Şimdi asıl konumuza gelelim.
Suçluluk Psikolojisinde Beden Dili
Suçluları beden dili ile ifşa edebileceğinizi biliyor muydunuz?
Yapılan araştırma sonucu Jandarma ve Polisler sorguda suçlulara soru sorarken sorgu sırasında suçlu olan kişiler konuşmaktan kaçınıyor yani yalan söyleme vb olaylarla çok karşılaşılıyormuş. Kaçındıklarından dolayı polisler ve jandarmalar beden dillerini analiz ederek aslında yalan söylediklerini analiz etmişler.
Beden Dili Nedir?
Beden dili günlük yaşantıda yüzyüze iletişiminin %60'ını kaplıyor (mimikler, yüzler, eller), geriye kalan %10'luk kısmı kelimeler %30'luk kısmıysa sesler kapsıyor.
Aslında her fiziksel eylem bir mesajdır. O gün giydiğiniz kıyafet bile bir mesajdır, bir kimsenin yalan söylediğini yakalamak için sistem gereklidir sistem olmadan bir arpa boyu yol kat edemezsiniz. Öncelikle yalanı anlamak için;
Bir kimsenin temel tepkilerini alın. Birisiyle sohbete başlarken "Nasılsın, napıyorsun" gibi sözlerle karşılaşıyoruz.
Bu cümleleri sohbet açıcı cümleler olarak tanımlayabiliriz. Peki bu temel tepkileri nasıl analiz ediceğiz örneğin, bir kafede oturuyorsunuz bacakları önde mi yoksa "bacak bacak üstünde" mi? ellerini gizliyor mu? yoksa masaya normal bir şekilde mi koyuyor, göz kırpma hızı, ses tonu, konuşurken çok kekeleme yani (ığğ, şey vb.) kelimeleri kullanıyor mu? gibi sorulara yanıt bulmamız gerekmektedir.
İkinci olarak anı yakalamamız gerekiyor konuşurken soru soruyorsun o sıra yalan söyleyip söylemediğini anlamak için mimiklerine bakmamız lazım yalancıların genellikle 3 çeşit ana mimik denilen mimikleri vardır. Bunlar "üzüntü, korku ve mutluluk" olabilir.
Yalan söylerken korkan insanlar yalanlarının ortaya çıkmasından, üzülen insanlarsa vicdan yaptıklarından yani karşı tarafa yanlış bir şey yaptıklarından dolayı üzülürler, mutlu olan insanlarsa yalan söylediğinde stresli bir hale gelmeye meyillidirler yani içindeki streslerini yüzlerine vurmamak için mutluluk ifadesi belirir ve gülerler.
Suçlu Olan İnsanları Beden Dilleriyle İfşalama
Suçlular kendilerini belli etmemek için beden dillerini konuşturur örneğin;
- Sürekli göz teması kuran ve hiç göz teması kurmayan siz ona baktığınızda gözünü kaçıran insanlara dikkat etmek.
- Siz sorgularken veya soru sorarken kişinin kendisini sıkma veya fiziksel bir şekilde elini yumruk yapma, dişlerini sıkma veya çenesini çıkarmaya çalışan kişilere dikkat edelim.
- Otogar, meydan gibi toplumun sürekli aktif olduğu yerlerde çok şüphe uyandıran (çok sinirli, çok gergin veya endişeli) insanlar suçlu veya suçluluk psikoloji sorunu vardır.
- Kişiyle iletişime geçerken sizle iletişimde bulunmuyorsa bu onun şüpheli birisi olduğu kanıtıdır. Kendisini gerçekten bir sorguda gibi hisettiğinden suçlu ifadesi yüzünde belirir.
- Ayrıca kişi gerginse veya çok sıkışmışsa hep kendisine dokunacaktır bunlara örnek olarak, (kolları ovuşturma, elleriyle oynama, saçıyla oynama...) verebiliriz...
Beden dili analizi ile ilgili bir video;
[ame]
