Blockchain 101 : Yeni başlayanlar için Blockchain
Blockchain’i kısaca tanımlayacak olursak : yapılan her işlemin ağdaki katılımcılar tarafından kaydedildiği ve paylaşıldığı bir yapıdır. Blockchain’in en önemli avantajı dijital imza ve doğrulamalar sayesinde aracılara ihtiyaç duymadan kullanıcıların güvenli işlem yapmalarını sağlayabilmektir.
Değiştirilemeyen denmesinin nedeni daha önce gerçekleştirilmiş transferler veya kaydedilmiş dosyalar blok zincir teknolojisinde değiştirilemiyor. Yani önceden kaydedilen her şey olduğu gibi kalıyor.
Dağıtık denmesinin nedeni kaydedilen transferler veya bilgiler/dökümanlar birden fazla yerde saklanıyor.
Blok zincirin iki temel özelliği değiştirilemez olması(immutability) ve dağıtık olmasıdır(distributed).
Blok zincirin dağıtık olması olası ağ saldırılarına(network attacks) karşı koruma sağlar.
Blok zincir türleri
4 tür blok zincir vardır.
1- Genel blok zincirler: Bir işlemin doğrulanmasını isteyen herkesin erişebileceği açık , merkeziyetsiz ağlardır. İşlemlerin doğrulanmasını sağlayanlar(madenciler) bunun karşılığında bir ödül alır. Genel blok zincirler proof-of-work veya proof-of-stake mekanizmalarını kullanırlar.
2- Özel blok zincirler: Özel blok zincirler herkese açık değildir. Katılmak isteyen kullanıcılar sistem yöneticisine bir istek gönderir. Genel olarak merkezi yapılardır.
3- Karma blok zincirler(Hybrid) : Karma blok zincirler genel ve özel blok zincirlerin bir kombinasyonudur. Merkezi ve merkezi olmayan özellikler içerir.
4-Yan blok zincirler: Yan blok zincirler ana blok zincirlere paralel şekilde ilerleyen blok zincirlerdir. Yan blok zincirler kullanıcılara iki farklı blok zincir arasında dijital varlık transferi yapmayı sağlar.
Yan blok zincirler ölçeklenebilirlik ve verimlilik sağlarlar.
1- Genel blok zincirler: Bir işlemin doğrulanmasını isteyen herkesin erişebileceği açık , merkeziyetsiz ağlardır. İşlemlerin doğrulanmasını sağlayanlar(madenciler) bunun karşılığında bir ödül alır. Genel blok zincirler proof-of-work veya proof-of-stake mekanizmalarını kullanırlar.
2- Özel blok zincirler: Özel blok zincirler herkese açık değildir. Katılmak isteyen kullanıcılar sistem yöneticisine bir istek gönderir. Genel olarak merkezi yapılardır.
3- Karma blok zincirler(Hybrid) : Karma blok zincirler genel ve özel blok zincirlerin bir kombinasyonudur. Merkezi ve merkezi olmayan özellikler içerir.
4-Yan blok zincirler: Yan blok zincirler ana blok zincirlere paralel şekilde ilerleyen blok zincirlerdir. Yan blok zincirler kullanıcılara iki farklı blok zincir arasında dijital varlık transferi yapmayı sağlar.
Yan blok zincirler ölçeklenebilirlik ve verimlilik sağlarlar.
Blok Zinciri Nasıl Çalışır?
Blok zincirinin ana çalışma süreçleri aşağıdaki gibidir:
1) Gönderen düğüm, yeni verileri kaydeder ve ağa yayın yapar.
2) Alıcı düğüm, aldığı verilerden mesajı kontrol etti, eğer mesaj doğruysa bir bloğa kaydedilecektir.
3) Ağdaki tüm alıcı düğümler, bloğa iş kanıtı (PoW) veya hisse kanıtı (PoS) algoritması yürütür.
4) Blok, konsensüs algoritması yürütüldükten sonra zincire depolanacak, ağdaki her düğüm bu bloğu kabul edecek ve zincir tabanını sürekli olarak bu blok üzerinde genişletecektir.
Blok zincirinin ana çalışma süreçleri aşağıdaki gibidir:
1) Gönderen düğüm, yeni verileri kaydeder ve ağa yayın yapar.
2) Alıcı düğüm, aldığı verilerden mesajı kontrol etti, eğer mesaj doğruysa bir bloğa kaydedilecektir.
3) Ağdaki tüm alıcı düğümler, bloğa iş kanıtı (PoW) veya hisse kanıtı (PoS) algoritması yürütür.
4) Blok, konsensüs algoritması yürütüldükten sonra zincire depolanacak, ağdaki her düğüm bu bloğu kabul edecek ve zincir tabanını sürekli olarak bu blok üzerinde genişletecektir.
Blok zincirin genel uygulama alanları :
- Bankacılık
- Fintech
- Para transferleri
- E-noter hizmetleri
- Hisse senetleri ve borsalar
- Bağış sistemleri
- E-ticaret ve ödemeler
- Belgelerin saklanması
- Bulut(cloud) depolama işlemleri
- Kişiden-kişiye borçlanma ve dağıtık yapılı kredi sistemleri
Blok zincirler 6 temelden oluşurlar. Blokzincirler:
Merkezi olmayan. Blockchainin temel özelliği, blockchainin artık merkezi düğüme dayanması gerekmediği, verilerin dağıtılmış olarak kaydedilebileceği, saklanabileceği ve güncellenebileceği anlamına gelir.
Şeffaf. Verilerin blockchain sistemi tarafından kaydı her düğüm için şeffaftır, ayrıca verilerin güncellenmesinde de şeffaftır, bu nedenle blockchaine güvenilebilir.
Açık kaynak. Çoğu blockchain sistemi herkese açıktır, kayıtlar herkese açık olarak kontrol edilebilir ve insanlar istedikleri herhangi bir uygulamayı oluşturmak için blok zincir teknolojilerini de kullanabilirler.
Özerklik. Konsensüs temelinde, blockchain sistemindeki her düğüm, verileri güvenli bir şekilde aktarabilir veya güncelleyebilir, fikir, tek bir kişiden tüm sisteme güvenmektir ve kimse buna müdahale edemez.
Sabit. Herhangi bir kayıt sonsuza kadar rezerve edilecektir ve birisi aynı anda %51’den fazla düğümü kontrol altına alamadıkça değiştirilemez.
Anonimlik Blockchain teknolojileri, düğümden düğüme güven sorununu çözdü, bu nedenle veri aktarımı ve hatta işlem anonim olabilir, yalnızca kişinin blockchain adresini bilmesi gerekir.
Şeffaf. Verilerin blockchain sistemi tarafından kaydı her düğüm için şeffaftır, ayrıca verilerin güncellenmesinde de şeffaftır, bu nedenle blockchaine güvenilebilir.
Açık kaynak. Çoğu blockchain sistemi herkese açıktır, kayıtlar herkese açık olarak kontrol edilebilir ve insanlar istedikleri herhangi bir uygulamayı oluşturmak için blok zincir teknolojilerini de kullanabilirler.
Özerklik. Konsensüs temelinde, blockchain sistemindeki her düğüm, verileri güvenli bir şekilde aktarabilir veya güncelleyebilir, fikir, tek bir kişiden tüm sisteme güvenmektir ve kimse buna müdahale edemez.
Sabit. Herhangi bir kayıt sonsuza kadar rezerve edilecektir ve birisi aynı anda %51’den fazla düğümü kontrol altına alamadıkça değiştirilemez.
Anonimlik Blockchain teknolojileri, düğümden düğüme güven sorununu çözdü, bu nedenle veri aktarımı ve hatta işlem anonim olabilir, yalnızca kişinin blockchain adresini bilmesi gerekir.
Akıllı sözleşme nedir?
Akıllı sözleşmeler 3. bir kişiye veya aracı kuruma ihtiyaç olmadan güvenilir bir şekilde taraflar arası transferi sağlayan(onaylayan) kod bütünüdür.
Blok zincir ve saldırılar
Blockchain teknolojisine dayalı finansal araçlar ve hizmetler geliştikçe, kayıt defterine yetkisiz veri girişini, sistemlerin çalışmasını engellemeyi veya saldırganlar tarafından kaynaklar üzerinde kontrol sahibi olmayı amaçlayan saldırıların sayısı artıyor. Saldırı nesneleri olarak kabul edilebilir:
- Kriptografik algoritmalar
- Anahtarlar
- Fikir birliği algoritmaları
- Akıllı sözleşmeler
- Ağın düğümleri
- Kullanıcı arayüzü ve uygulama bileşenleri
-
2012 yılından 2020 yılına kadar Blockchain endüstrisi, 330 hacker saldırısı sonucunda 13,6 milyar dolardan fazla kaybetti.
Blockchain alanına ilgi duyanlara önerebileceğim birkaç kaynak:
- Buffalo Üniversitesinin Blockchain Specilization eğitimi
- Patrick Collins (Youtube)
- CryptoZombies -> Solidity'e başlamak için
- Blockchain for Beginners - Microsoft Developer
Blockchain alanına ilgi duyanlara önerebileceğim birkaç kaynak:
- Buffalo Üniversitesinin Blockchain Specilization eğitimi
- Patrick Collins (Youtube)
- CryptoZombies -> Solidity'e başlamak için
- Blockchain for Beginners - Microsoft Developer
