Büyük Nutkun Basılışı Esnasında Atatürk Tarafından Yapılan İki Düzeltme

C0M!S3R-eX

Uzman üye
14 Kas 2006
1,174
27
Büyük Nutuk, Atatürk tarafından 1927 yılında Cumhuriyet Halk Partisi’nin II. Büyük Kongresi’nde 15 Ekim 1927 - 20 Ekim 1927 tarihleri arasında 6 gün süre ile okunmuş, bilâhare kitap halinde yayımlanmıştır. Atatürk, Nutkun yazılışı esnasında Millî Mücadele, İstiklâl Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna kaynak teşkil eden birçok belgeyi gözden geçirmiş, bu belgelerin büyük bir bölümünden eserine geniş alıntılar yapmış, bu arada kişisel yazışmalardan, Erzurum ve Sivas Kongreleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi tutanaklarından ve gazete koleksiyonlarından büyük ölçüde yararlanmıştır.

Nutuk metni bizzat Atatürk tarafından okunmuş, sıra vesika sunuşa geldiği zaman Atatürk, her vesikayı kürsüden, Kongre’de kâtiplik görevinde bulunan Ruşen Eşref Ünaydın’a uzatmış, belgeler de onun tarafından okunmuştur.

Atatürk Nutkun yazılışında ifade şekline büyük önem vermiştir. Anlatılan veya yorumlanan olaylarda herhangi bir yanlış anlamayı önlemek üzere, Nutkun okunuşunu takiben -dikkatini çeken bazı hususlarda- baskı esnasında gerekli düzeltmelerin yapılması için ilgililere talimat vermiştir. Birinci belge** bu hususu göstermektedir.

İkinci belge ise -Nutkun yayım hakkı kendisine verilen- Türk Tayyare Cemiyeti’nin “Vesikalar” cildinde yer alan bir belgedeki “temize çekiş” hatasının düzeltilmesi için Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü’ne yazısını içermektedir. Özel Kalem Müdürü Hasan Rıza Soyak’ın, yazının altına “Aslını tetkik edelim” kaydını düşmesi, Nutkun basımında -dizgi hatalarından arındırılması için- ne derece titiz davranıldığını kanıtlamaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Riyaseti
Ankara

Kâlib-i Umumiliği
Adet

1- Nutkun takriben ortalarında Ermenistan harekâtından bahsedildikten sonra Gürcistan’la olan münasebata geçilmekte ve şöyle bir cümle istimal edilmektedir: “8 Şubat 337’de, Ankara’da, itimatnamesini takdim etmiş olan Gürcü Sefiriyle de “ Türkiye-Gürcistan” Muahedesi için müzakere başlamıştı. Nihayet, 23 Şubat 37’de verdiğimiz kat’î bir ültimatom üzerine, Ardahan, Artvin ve Batum’un tarafımızdan işgaline muvafakat olundu. İşbu yerlerde, Türkiye’ye iltihakını sabırsızlıkla bekleyen halkın alkışları içinde işgal keyfiyeti vaki oldu.” Bu kısım henüz tabedilmedi ise bu fıkranın yerine “8 Şubat 337’de Ankara’da, itimatnamesini takdim etmiş olan Gürcü Sefiriyle de, “ Türkiye-Gürcistan” Muahedesi için müzakere başlamıştı. Nihayet, verdiğimiz kat’î bir ültimatom üzerine, Ardahan ve Artvin’in 23 Şubat 337’de tarafımızdan işgaline muvafakat olundu. 13 gün kadar sonra Batum tarafımızdan işgal edilmiştir. İşbu yerlerde Türkiye’ye iltihakını sabırsızlıkla bekleyen halkın alkışları içinde işgal keyfiyeti vaki oldu.” fıkrasının konulması tensip buyurulmuştur. Bu kısım tabedilmiş olduğu takdirde keyfiyetin, talimat-ı cedide verilmek üzere iş’arı1.

2- Londra Konferansı’ndan bahseden kısmında “Bekir Sami Bey, İtalya Hariciye Nazırı bulunan Kont Sforza ile de 12 Mart337-921’’de bir mukavele imza etmiş.. Buna nazaran, İtalya’nın İzmir ve Trakya’nın bize iadesi zımnındaki ****libimizi konferans nezdinde terviç etmesine mukabil, biz de, İtalya Devleti’ne Antalya, Burdur, Muğla, İsparta sancaklanyla, Afyon-Karahisar, Kütahya, Aydın ve Konya sancaklarının bilâhare tayin edilecek aksamında teşebbüsat-ı iktisadiye için hakk-ı rüçhan verecektik. Bundan başka Türk Hükümeti veya Türk sermayesi tarafından yapılmayacak olan iktisadî işlerin İtalya sermayesine verilmesi ve Ereğli madenlerinin bir İtalyan-Türk şirketine devri kabul edilmekte idi.” denilmektedir. Bunun yerine “Bekir Sami Bey, İtalya Hariciye Nazırı bulunan Kont Sforza ile de 12 Mart 337-921’de bir mukavele imza etmiş.. Buna nazaran, italya’nın İzmir ve Trakya’nın bizi iadesi zımnındaki ****libimizi konferans nezdinde terviç etmesine mukabil biz de, İtalya Devleti’ne Antalya, Burdur, Muğla, Isparta sancakları ile Afyon-Karahisar, Kütahya, Aydın ve Konya sancaklarının bilâhare tayın edilecek aksamında leşebbüsat-ı iktisadiye için hakk-ı rüçhan verecektik. Bundan başka, işbu menatıkta Türk Hükümeti veya Türk sermayesi tarafından yapılmayacak olan iktisadî işlerin İtalyan sermayesine verilmesi ve Ereğli madenlerinin bir İtalyan-Türk şirketine devri kabul edilmekte idi.” Suretinde tashih edilmesi tensip buyurulmuştur. Bu kısım da tabedilmiş ise talimat-ı cedide verilmek üzere keza iş’arı mercûdur2.


II

Türk Tayyare Cemiyeti Mübayaal Komisyonu
İstanbul

Numara
1234 11 Haziran 1928****

Riyaset-i Cumhur Kalem-i Mahsus Müdürü Hasan Rıza Beyefendiye: Efendim;

Leffen takdim edilen “264” numaralı vesika’nın 3. satırından 7. satırın baş tarafına kadar olan cümle, sehv-ı tebyiz dolayısıyla maksad-ı âliyi ifade edemediği görülmüş olduğundan, tashihinin icrası ile iade buyurulmasını komisyon karan ile istirham ve teyıd-i ıhtıramat eylerim efendim.

Tayyare Cemiyeti
Mübayaal Komisyonu Reisi
(İmza)

Aceledir
Tahrirata 12 /6
Aslını tetkik edelim.


1 Nutkun eski harflerle basımında bu bölüm -basılması nedeniyle- düzeltilememiş, yeni harflerle yapılan 1934 basımında ise -ilgililerin dikkatsizliği nedeniyle- yanlış biçimde düzeltilmiş ve bu yanlış, Nutkun bugünkü basımlarına kadar süre gelmiştir. Atatürk “...verdiğimiz kat’î bir ültimatom üzerine, Ardahan, Artvin ve Batum’un tarafımızdan işgaline muvafakat olundu.” cümlesinden “Batum”u çıkarmış ve bu cümleyi takiben “15 gün kadar sonra Batum tarafımızdan işgal edilmiştir” cümlesini eklemişti. Nutkun 1934 basımında ise ilk cümleden “Batum” sözcüğü çıkarılmaksızın metne ikinci cümle eklenmiştir.
2 Direktifin verildiği esnada bu bölüm henüz basılmadığından Atatürk’ün gösterdiği şekilde düzeltilmiş ve metne “işbu menatıkta” ibaresi eklenmiştir.
**** Bu belgenin 11 Haziran 1928 tarihini taşıması, Nutkun basım ve yayım tarihine de açıklık getirmektedir. Nutkun eski harfli basımları, üzerinde 1927 tarihi taşımasına rağmen 1928 yılı Temmuz ayında yayımlanmıştır. Nitekim 12 Temmuz 1928 tarihli Hakimiyeti Milliye gazetesi, “Reisicumhur Hazretlerinin tarihî nutuklarının baskı ve cilt işlerinin tamamlandığını, bayilere verilmeyerek Tayyare Cemiyeti şubelerinde satılacağını” bildirmektedir. 18 Temmuz 1928 tarihli Vakit gazetesinde de aynı hususa şu haberle değinilmektedir: “Tarihî Nutuk tab ve teclit edildi. Bu büyük eser Tayyare Cemiyeti şubelerine gönderiliyor. Yakında satılmaya başlanacaktır.” Bu bilgiler Nutkun 1927 yılında değil, 1928 yılında yayımlandığına kesinlik kazandırmaktadır.


Prof. Dr. Utkan Kocatürk , Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Eski Başkan Vekili ve Atatürk
 
Üst

Turkhackteam.org internet sitesi 5651 sayılı kanun’un 2. maddesinin 1. fıkrasının m) bendi ile aynı kanunun 5. maddesi kapsamında "Yer Sağlayıcı" konumundadır. İçerikler ön onay olmaksızın tamamen kullanıcılar tarafından oluşturulmaktadır. Turkhackteam.org; Yer sağlayıcı olarak, kullanıcılar tarafından oluşturulan içeriği ya da hukuka aykırı paylaşımı kontrol etmekle ya da araştırmakla yükümlü değildir. Türkhackteam saldırı timleri Türk sitelerine hiçbir zararlı faaliyette bulunmaz. Türkhackteam üyelerinin yaptığı bireysel hack faaliyetlerinden Türkhackteam sorumlu değildir. Sitelerinize Türkhackteam ismi kullanılarak hack faaliyetinde bulunulursa, site-sunucu erişim loglarından bu faaliyeti gerçekleştiren ip adresini tespit edip diğer kanıtlarla birlikte savcılığa suç duyurusunda bulununuz.