C# Object Oriented Programing(giriş)
Nesne tabanlı programlama birçok dilde kullanılmaktadır. Nesne tabanlı programlama bir kod yazma tekniği veya yaklaşımıdır diyebiliriz. Hayatımızda kullandığımız nesneleri kod halinde yazıp simüle etmemizi sağlayan bir tekniktir. Örnek olarak kitap nesnesini verebiliriz. Gerçek hayatta olduğu gibi kitabın adı, türü, sayfa sayısı, baskı numarası vs. bulunur, bu özelliklere sahip kitap adında bir nesne oluştururuz. Bu nesne tabanlı programlamanın temel mantığıdır. "Herşey bir nesnedir" mantığı bulunmaktadır, yani kitaplar, arabalar, kişiler, ağaçlar vb. bir nesnedir.Oop'de en küçük parçaya nesne denir. Nesnelerin içinde veri tutulan alanlar bulunmaktadır ve bu alanlara field adı verilir. Nesneler sınıflardan türetilir, yani sınıflara nesne kalıpları diyebiliriz ve bu kalıplardan istediğimiz kadar nesne oluşturabiliriz. Örnek olarak araba nesnesini verelim. Araba adında bir class oluşturup bütün arabalardaki ortak özellikleri (rengi, kapı sayısı, motor gücü, motor türü vb.) bu class'ın içinde tanımlarız daha sonra nesne oluşturacağımız zaman bu class'dan nesneyi türetiriz. Nesneler referans türü yapılardır.
Sınıflar(class)
Nesne tabanlı programlamada bir nesneyi tanımlayabilmemiz için o nesnenin bir kalıbının tanımlı olması gerekir, işte tam bu noktada class yapısı kullanılır. Çünkü class içerisinde Field(alan), Property(özellik) ve kapsülleme yapılarını, metotlar vb. yapıları tanımlayabiliyoruz. BUnlar programlamanın temel yapılarıdır.Arabalar isminde bir sınıfımızın olduğunu var sayalım ve bu sınıftan arba isminde bir nesne tanımlayalım. Bu durunda arba, Arabalar sınıfının bir nesnesi ve arba, Arabalar tipinde bir değişken olur.Bir nesneyi tanımlamak için new operatörünü kullanırız.
SınıfAdı sınıfDeğişkeni = new SınıfAdı(); şeklinde sınıftan nesne oluştururuz. Burada SınıfAdı bir referans türüdür ve sınıfDeğişkeni bu türden üretilmiş bir nesnedir.
C#:
class Program
{
static void Main(string[] args)
{
Arabalar arba = new Arabalar();
arba.renk = "Kırımız";
arba.model = "Şahin";
arba.kapıSayısı = 4;
arba.OzellikYaz();
}
}
class Arabalar
{
public string renk;
public string model;
public int kapıSayısı;
public void OzellikYaz()
{
Console.WriteLine($"renk {renk}, model {model}, kapıs sayısı {kapıSayısı}");
}
}
Kod:
renk Kırımız, model Şahin, kapıs sayısı 4Arabalar arba = new Arabalar(); ile Araba sınıfına ait, arba isminde bir nesne tanımladık. Bu nesne Arabalar sınıfına ait renk, model, kapısayısı özellikleri ve OzellikYaz metodunu kullanabilmektedir.Classlar 3 farklı yerde oluşabilir. Bunlar namespace içinde, namespace dışında ve class içerisinde(nested type) oluşturulabilir. Ama aynı isimde birden fazla class tanımlanamaz.
namespace içinde: Buradaki sınıflar aralarında namespace adı belirtmeden sadece sınıf adı ile iletişim kurabilir. Namespace dışında erişim sağlamak için namaspace ismi belirtmek gerekir.namespace dışında: Bu sınıfa namespace ismi belirmeden her yerden erişim sağlayabiliriz.class içinde(nested type): Class içinde tanımlanan classlar sınıf elemanı değildir. Diyelim ki class1 sınıfının içine class2 sınıfı tanımlı olsun. class2 sınıfından nesne oluşturmak için class1.class2 nesneIsmi = new class1.class2(); şeklinde bir yapı kullanmalıyız.Class ve Elemanlarına Acıklama Ekleme
Bir elemena açıklama eklemek için hemen üst satırını:
Kod:
/// <summary>
/// Açıklama
/// </summary>
C#:
/// <summary>
/// Bu bir öğrenci clasıdır.
/// </summary>
class Ogrenci
{
/// <summary>
/// Bu bir indexer'dır.
/// </summary>
/// <param name="x"> x parametresi </param>
public int this[int x]
{
get
{
return x;
}
set
{
x = value;
}
}
/// <summary>
/// Bu bir Merhaba yazan bir metoddur.
/// </summary>
public void MerhabaYaz()
{
Console.WriteLine("Merhaba");
}
}Nesne Kavramı
Nesneye bir veri bütünü diyebiliriz. Mesela bir pervaneyi nesne olarak düşünelim. Bu nesnenin verileri yani özellikleri; kaç volt olduğu, kaç pervanesi olduğu, dönme hızı, yapıldığı malzeme vb. bunlar nesnenin özellikleridir. Bir nesne örneği daha verelim. Bu nesne öğrenci olsun. Öğrenci nesnesinin elemanları; Adı, soyadı, sınıfı, numarası, cinsiyeti vb. dir. Ama bu elemanlara öğrencini saatinin rengi örneğini veremeyiz, çünkü her öğrencinin saati olmak zorunda değildir. Kısaca bir nesneyi tanımlarken nesnenin özelliklerini ortak şekilde belirlemeliyiz. Bir nesneyi oluşturmak için new operatörünü kullanılır.new nesnetipi() şeklinde kullanılır. Bu işlemi yaparak ramdaki heap bölgesinde bir nesne tanımladık. Peki bu nesne nasıl erişim sağlayacağız? İşte tam bunun için stack bölgesinde aynı tipte referans türü bir değişken oluşturup atama işlemi gerçekleştiriyoruz. Bu işlem nesneTipi değişkenAdı = new NesneTipi(); şeklinde tanımlanır. Burada = operatörü referans türü değerlerde kullanıldığı için atama operatörü depil , işaret etme , referans etme operatörü olarak adlandırılır.Target_Typed New Expressions
Nesne oluştururken referans direk atanıyor ise C# hangini nesne tipinin oluşturacağını anlamaktadır. YaniNesneTipi nesneAdı = new NesneTipi() yerine NesnteTipi NesneAdı = new() şeklindede nesne tanımlayabiliriz. Bu özelliği kullanabilmek için en az .Net 5.0'ı kullanmalıyız.Referans
Referans ram'ın stack bölgesinde tanımlanıp, heap bölgesindeki nesneleri işaret eden bir tipdir.Örnek olarak
SınıfIsmi nesneAdı = new SınıfIsmi(); şeklinde referans tipi olan bir nesne oluşumunu örnek verelim. Burada SınıfIsmi nesneAdı kodu ile stack bölgesinde nesneAdı isminde bir referans noktası oluşturduk, new SınıfIsmi kodu ile ise heap bölgesinde SınıfIsmi cinsinde bir nesne oluşturduk. = ile stack bölgesindeki değişkeni, heap bölgesindeki nesneye işaretliyor, referans ediyor.Shallow copy
Kısaca bir nesneyi birden fazla referansın işaretlemesidir.
C#:
class Program
{
static void Main(string[] args)
{
Myclass m1 = new Myclass();
Myclass m2 = m1;
}
}
class Myclass
{
}Burada bir nesne tanımlıyoruz ve m1 ile referans gösteriyoruz. Daha sonra
Myclass m2 = m1; m1'in gösterdiği aynı nesneyi m2 ile referans gösteriyoruz. Yani ortada 1 adet nesne bulunmakta ve o nesneyi referans gösteren 2 adet değişken bulunmakta. Bunlardan birinde bir değişiklik olduğunda aynı nesneyi referans gösterdiğinden dolayı diğer nesnede de aynı değişiklik oluşur. Bu olaya shallow copy denir.Field(alan)
Nesne içinde veriyi sakladığımız alandır. Sadece class içinde tanımlanır ve herhangi bir türden olabilir. Class içerisine tanımlanan field'lara değer atamazsak varsayılan değer otomatik olarak atanır.Property
Property temelde bir metoddur. Ama metoddan farkı herhangi bir parametre almaması ve içinde 2 adet blok bulunmaktadır, bunlar get ve set bloklarıdır. Property'den bir değer alındığında get bloğu çalışır, bir değer atandığında ise set bloğu çalışır. Nesnelerin içerisindeki field'lara erişimi kontrol etmek amacı ile kullanılır. Hem veri erişiminde hem de verileri dışarıya paylaşmada kontrol sağlamak istediğimizde bu yapıyı kullanılır. Bu kontrol mekanizmasına Encapsulation(Kapsülleme) denir.Full Property
En sade property yapısıdır. İçerisinde get ve set blokları tanımlanmalıdır.
C#:
ErişimBelirleyici GeriDÖnüşTürü PropertyAdı
{
get{Property'den veri istendiğinde tetiklenir.}
set{Property'e veri gönderildiğinde tetiklenir ve gönderilen veriyi value keywordü ile yakalar.}
{
C#:
class Program
{
static void Main(string[] args)
{
Arabalar arba = new Arabalar();
// Burada set bloğu tetiklenmektedir.
arba.Renk = "Kırmızı";
// Burada ise get bloğu tetiklenmektedir.
Console.ReadLine(arba.Renk);
}
}
class Arabalar
{
private string renk;
public string Renk
{
get
{
return renk;
}
set
{
renk = value;
}
}
}Yukarıda property yapısına bir örnek verdik. Property ismi büyük harfle başlamalıdır, bu zorunlu bir kural değildir ama genel olarak bu şekilde kullanılır. get bloğunun içinde return keywordü tanımlanması zorunludur, çünkü geriye döndürülecek bir değer beklenmektedir. set bloğunda ise value keywordü gönderilen değeri yakalamaktadır. Yani
arba.Renk = "Kırmızı"; ile set bloğu tetiklenmekte ve value keywordü "Kırmızı" değerini yakalamaktadır, ardından değeri renk field'ine atamaktadır. Console.ReadLine(arba.Renk); ile ise get bloğu tetiklenmekte renk field değeri return keywordü ile dışarı aktarılmaktadır.Prop Property
Bir property encapsulation yapsa dahi temsil ettiği field'daki veriyi herhangi bir müdahele etmeden hem erişimi hem de veri atanmasını gerçekleştiriyorsa bu property türüne prop poperty denir.Bu normal kullanım:
C#:
class Ogrenci
{
private string ismi;
public string Ismi
{
get
{
return ismi;
}
set
{
ismi = value;
}
}
}
C#:
class Program
{
static void Main(string[] args)
{
Ogrenci ogrnci = new Ogrenci();
ogrnci.İsim = "Osman";
Console.WriteLine(ogrnci.İsim);
}
}
class Ogrenci
{
public string İsim { get; set; }
}Auto Property Initializers
Bir property'nin ilk değerini nesne ayağa kalkar kalkmaz tanımladığımız bir yapıdır.
C#:
class Ogrenci
{
public string İsim { get; set; } = "Osman";
}Ref readonly Returns
Bu yapı bir sınıf içerisindeki field değerini referansıyla döndürmemizi sağlayan ve biryandan da bu değişkeni read only(sadece okunabilir) yapar.
C#:
class Ogrenci
{
private string isim = "Osman";
public ref readonly string Isim => ref isim;
}Computed(Hesaplanmış) Properties
İçerisinde türetilmiş bir bağıntı taşıyan propery'lerdir. Get veya set'in içerisinde farklı aritmatik işlemler yapmamızı sağlayan bir yapıdır.Expression-Bodied Property
Lambda Expression kullanıldığı bir property yapısıdır. Auto Property Initializers yapısına benzer. Sadece readonly yapılarda kullanılır.
C#:
class Ogrenci
{
public string Isim => "Osman";
}Init-Only Properties Or Init Accessor
C# Encapsulation (kapsülleme) ve Records
Encapsulation (kapsülleme) Kapsülleme nesnelerimizde ki alanları(field) kontrollü bir şekilde dışarıya açıp kapatmamıza yarayan bir yapıdır. Nesnelerin yanlış kullanımı önlemek için erişim kısıtlaması uygular. Kapsülleme 2 şekilde uygulanır. Metod yardımı ile Property yardımı ile class Myclass...
www.turkhackteam.org
Propertylere İlk Değer Verme
C#:
class Program
{
static void Main(string[] args)
{
Ogrenci og = new Ogrenci()
{
Myproperty1 = 10,
Myproperty2 = 20,
Myproperty3 = 30
};
}
}
class Ogrenci
{
public int Myproperty1 { get; set; }
public int Myproperty2 { get; set; }
public int Myproperty3 { get; set; }
}
C#:
class Program
{
static void Main(string[] args)
{
Ogrenci og = new Ogrenci();
og.Myproperty1 = 10;
og.Myproperty2 = 20;
og.Myproperty3 = 30;
}
}
class Ogrenci
{
public int Myproperty1 { get; set; }
public int Myproperty2 { get; set; }
public int Myproperty3 { get; set; }
}Şeklinde property'e ilk değerini verebiliriz.
Indexer
Nesneye indexer özelliği kazandıran, property ile aynı özelliklere sahip olan bir yağıdır.
C#:
erişimBelirleyicisi geriDönüşDeğeri this[]
{
get{ }
set{ }
}
C#:
class Program
{
static void Main(string[] args)
{
Ogrenci ogrnci = new Ogrenci();
ogrnci[1] = 2;
ogrnci[2] = 4;
Console.WriteLine(ogrnci[1]);
Console.WriteLine(ogrnci[2]);
}
}
class Ogrenci
{
public int this[int x]
{
get
{
return x;
}
set
{
x = value;
}
}
}
Kod:
1
2This Keyword
This keywordü 3 farklı amaç ile kullanılır. Bunlar; Sınıf nesnesini temsil etme, Aynı isimden field ile metod parametrelerini ayırmak için, Bir Constructer'dan başka bir constructer'ı çağırmak için kullanılır.
C#:
class Ogrenci
{
public void Yaz()
{
this.MerhabaYaz();
}
public void MerhabaYaz()
{
Console.WriteLine("Merhaba");
}
}
C#:
class Ogrenci
{
public string yazı = "Merhaba";
public void EkranaYAz(string yazı)
{
Console.WriteLine(this.yazı);
}
}
