Cache Nedir?
-------------------------------------------------------------------------
Neredeyse internete ilk bağlandığım günden bu yana hemen hemen her tarayıcı ayarlarına girdiğimde gördüğüm ve bu zamana kadar üzerinde hiç düşünmediğim, merak dahi etmediğim cache terimini araştırmak ve öğrendiklerimi bu konuyla sizlere aktarmak istiyorum. Cache, türkçe karşılığı önbellek anlamına gelmekte.Önbelleğin basit izahı şu şekilde yapılabilir, girdiğimiz bir web sitesinin geçici olarak ve ileride tekrar kullanılmak üzere arayüzünü depolama işlemidir, bu işlem sayesinde ziyaret ettiğimiz herhangi bir site, tarayıcı önbelleğine alınarak tekrar ziyaret edecek olduğumuzda sayfanın yüklenmesini uzun süre beklemiyoruz. Fotoğraflar, metinler, videolar yani aklınıza gelebilecek herşey önbelleğe alınabilir. Bu husuta bilmemiz gereken şeyler , bütün web sitelerinde önbelleğe alma işleminin yapılmadığı ve önbelleğin geçici bir süreliğine alındığıdır ve ön belleğe alınan veriler manuel olarak temizlenebilir. Ve tabiki önbellek sadece tarayıcımız tarafından alınmaz önbelleğe alınan çok fazla veri türü mevcuttur.
Alınan Önbellek Çeşitleri
-------------------------------------------------------------------------
Web Önbelleği
Kendi içerisinde iki çeşidi vardır. ' Tarayıcı tarafından alınan önbellekler ' ve ' Sunucu tarafından alınan önbellekler' . Tarayıcı tarafından alınan önbellekler yukarıda bahsettiğim olaydır tekrar uzun uzun bahsetmek istemiyorum. Önceden girdiğimiz bir web sitesinin içeriğinin, ileride tekrar kullanıma hazır halde tutmak için depolanması işlemidir. Sunucu tarafından alınan önbellek ise web sunucuları tarafından depolanan önbelleklerdir, sunucu performansı açısından tercih edilir, web sunucularında yavaşlama, donma, takılma gibi sorunları ortadan kaldırmada etkilidir.Wordpressli sunucular için eklenti olarak yüklenebilir önbellek uygulamaları mevcuttur.En popüler iki uygulamayı sizlerle paylaşmak istiyorum;
-------------------------------------------------------------------------
Neredeyse internete ilk bağlandığım günden bu yana hemen hemen her tarayıcı ayarlarına girdiğimde gördüğüm ve bu zamana kadar üzerinde hiç düşünmediğim, merak dahi etmediğim cache terimini araştırmak ve öğrendiklerimi bu konuyla sizlere aktarmak istiyorum. Cache, türkçe karşılığı önbellek anlamına gelmekte.Önbelleğin basit izahı şu şekilde yapılabilir, girdiğimiz bir web sitesinin geçici olarak ve ileride tekrar kullanılmak üzere arayüzünü depolama işlemidir, bu işlem sayesinde ziyaret ettiğimiz herhangi bir site, tarayıcı önbelleğine alınarak tekrar ziyaret edecek olduğumuzda sayfanın yüklenmesini uzun süre beklemiyoruz. Fotoğraflar, metinler, videolar yani aklınıza gelebilecek herşey önbelleğe alınabilir. Bu husuta bilmemiz gereken şeyler , bütün web sitelerinde önbelleğe alma işleminin yapılmadığı ve önbelleğin geçici bir süreliğine alındığıdır ve ön belleğe alınan veriler manuel olarak temizlenebilir. Ve tabiki önbellek sadece tarayıcımız tarafından alınmaz önbelleğe alınan çok fazla veri türü mevcuttur.
Alınan Önbellek Çeşitleri
-------------------------------------------------------------------------
Web Önbelleği
Kendi içerisinde iki çeşidi vardır. ' Tarayıcı tarafından alınan önbellekler ' ve ' Sunucu tarafından alınan önbellekler' . Tarayıcı tarafından alınan önbellekler yukarıda bahsettiğim olaydır tekrar uzun uzun bahsetmek istemiyorum. Önceden girdiğimiz bir web sitesinin içeriğinin, ileride tekrar kullanıma hazır halde tutmak için depolanması işlemidir. Sunucu tarafından alınan önbellek ise web sunucuları tarafından depolanan önbelleklerdir, sunucu performansı açısından tercih edilir, web sunucularında yavaşlama, donma, takılma gibi sorunları ortadan kaldırmada etkilidir.Wordpressli sunucular için eklenti olarak yüklenebilir önbellek uygulamaları mevcuttur.En popüler iki uygulamayı sizlerle paylaşmak istiyorum;
LiteSpeed CACHE
Güncel ve kullanışlı arayüzü ve geniş çaplı önbellek kontrol paneliyle en çok tercih edilen önbellek eklentilerinden birisi haline gelmiştir.Ücretsiz olması ve kullanım kolaylığı açısından diğer eklentilerin bir adım önüne geçmiştir. Özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Tam sayfa veya özelleştirilmiş şekilde ön bellek alabilir.
- Görsel optimizasyonu yapılabilir.
- Veritabanı optimizasyonu özelliği vardır.
W3 Total CACHE
İlk önbellek alma eklentisi olan bu araç, kullanılan sunucuda gözle görülür derecede hız ve performans artışı etkisi yaratabilir. Eski eklenti olduğu güncel olmadığını akıllara getirmesin, hala kullanılan önbellek alma eklentileri arasında en iyi sonuçları veren eklenti olarak kullanılıyor. Özellikler bakımından Light Speed Cache ile pek bir farkı yoktur.
Önbelleğe alma işleminin avantajları olduğu gibi dezavantajları da olmakta. Depolanan önbellek miktarı arttıkça tarayıcı performansında düşüş olmakla beraber tarayıcı uygulamalarınız arama sonuçlarına daha geç yanıt verebilir. Bunun yanı sıra tarayıcı üzerinde oturumlarımızın açık kalması sonucu oturum hırsızlığına kadar götürebilir.
Bkz. Session Hijacking
Buna bağlı olarak depolanan önbelleği temizlemek isteyebiliriz, onun için sizlere önbelleği temizleme işlemininden de bahsedeceğim.Tarayıcımızın ayarlar kısmından ' Tarayıcı Geçmişini Temizle ' kısmına geliyoruz ve oradan dilersek çerezler ve tarayıcı geçmişi ile beraber dilersek sadece önbelleği temizleyebiliriz. Her tarayıcı için önbellek temizleme kısmı aynı yerdedir ben sadece örnek olması açısından operadan bir fotoğraf yüklüyorum.
DNS Önbelleği
Makinamızdan internete bağlanırken servis sağlayıcımızdan aldığımız DNS lerin kayıt altına alarak depolanmasıyla oluşur.Bu durum DNS önbelleğinin kabarmasına ve depolanan DNS verilerinin doluluk oranıyla doğru orantılı bir şekilde internet arama hızınıza olumsuz etkisiyle sonuçlanabilir. Bunun için belirli aralıklarla DNS önbelleğinin temizlenmesi tavsiye edilir. Buna bağlı olarak DNS önbelleği temizlemeyi sizlere göstermek istiyorum ;
Komut satırını açarak sırasıyla dns önbelleğini temizlemek için kodlarımızı yazalım,
Veri Tabanı Önbelleği
Web sunucularında kullanılan veri tabanı hız ve performans açısından ne kadar iyi olursa müşteri ve kullanıcı memnuniyetide doğru oranda artacaktır. Aynı veritabanı üzerinden yapılan eş değer aramalarda veri tabanı her seferinde araştırıp sonuç bulmaktansa ön bellekte depoladığı hazır sonuçları kullanıcılara daha kısa bir sürede çok daha hızlı bir şekilde aktarmış olacaktır. Böylelikle aynı aramalar için tarama yapmak yerine önbelleğini kullanan veritabanlarında performans açısında da rahatlama olacaktır. Veri tabanlarında önbelleğin önemini bu şekilde izah edebiliriz.
Bilgisayar Donanımında Ve Mobil Cihazlarda Önbellek
Önbellek alımı sadece yukarıda bahsettiğim sistemlerde olmamaktadır, neredeyse kullandığımız tüm akıllı cihazlarda ön bellek teknolojisi yer almaktadır. Önbelleğin çalışma ve işleyiş prensibi bütün sistemlerde aynıdır. Ön bellekler her ne kadar işlevsel olsada gereğinden fazla süre kayıtta tutulan önbellek sistemde şişkinlik yaparak sistemi yavaşlatabilir, bundan dolayı bu başlık altında bilgisayar donanımındaki ve mobil cihazlardaki ön bellek temizliğini göstermek istiyorum.
Windowsta Ön Bellek Temizliği
Sistemimizde ön belleği tamamen temizlemek 3 farklı işlemden geçiyor sıralama önemsiz ,
İlk olarak temp klasöründeki kayıt altında tutulan verilerin temizliğiyle başlayabiliriz, isterseniz çalıştır motoruna %temp% yazarak açabilir isterseniz de ' C:\Users\KULLANICI\AppData\Local\Temp ' dizinini manuel açabilirsiniz. Klasördeki bütün verileri siliyoruz.
Diğer temizliği ' C:\Windows\Prefetch ' dizinindeki verileri silerek yapıyoruz ,
Son olarak olay görüntüleyicisindeki windows günlükleri kayıtları silmemiz gerekiyor. Olay günlüklerini bilgisayarına sağ tıklayıp yönet diyerek açabiliriz, sonrasında ' Windows Günlükleri ' altındaki uygulama, kur, sistem, güvenlik, iletilen olaylar sekmelerine sağ tıklayarak günlüğü temizle dememiz yeterli olacaktır.
Android Cihazda Önbellek Temizliği
Android cihazlarda ister seçili uygulamaları istersenizde direkt sistem ön belleğini temizleyebiliriz,
Seçili uygulamanın önbelleğini temizlemek için ' Ayarlar >> Uygulamalar >> Önbelleği temizlenecek uygulama >> Depolama ' dizinine giderek uygulama önbelleği temizliği yapılabilir.
Sistemin ön belleğini temizlemek için ' Ayarlar >> Depolama ' kısmına gidip ' Önbelleğe Alınan Veriler ' yazısına tıkladığımızda ön belleğe aktarılan verilerin silme işlemini gerçekleştirmiş oluyoruz.
Manuel olarak önbellek verileri silme bu şekildeydi isterseniz önbellek silme işlemini çeşitli uygulamalar ile de yapabilirsiniz. Bu uygulamalardan en popüler olanı bir çoğumuzun da bilip kullandığı CCleaner. Bu uygulamayı özel olarak indirip anlatmayı düşünmüyorum zaten bir çoğumuz biliyor ve halihazırda kullanıyor. Önbellek hakkında aktarabileceklerim bunlardır. Saygılarımla...
Buna bağlı olarak depolanan önbelleği temizlemek isteyebiliriz, onun için sizlere önbelleği temizleme işlemininden de bahsedeceğim.Tarayıcımızın ayarlar kısmından ' Tarayıcı Geçmişini Temizle ' kısmına geliyoruz ve oradan dilersek çerezler ve tarayıcı geçmişi ile beraber dilersek sadece önbelleği temizleyebiliriz. Her tarayıcı için önbellek temizleme kısmı aynı yerdedir ben sadece örnek olması açısından operadan bir fotoğraf yüklüyorum.
DNS Önbelleği
Makinamızdan internete bağlanırken servis sağlayıcımızdan aldığımız DNS lerin kayıt altına alarak depolanmasıyla oluşur.Bu durum DNS önbelleğinin kabarmasına ve depolanan DNS verilerinin doluluk oranıyla doğru orantılı bir şekilde internet arama hızınıza olumsuz etkisiyle sonuçlanabilir. Bunun için belirli aralıklarla DNS önbelleğinin temizlenmesi tavsiye edilir. Buna bağlı olarak DNS önbelleği temizlemeyi sizlere göstermek istiyorum ;
Komut satırını açarak sırasıyla dns önbelleğini temizlemek için kodlarımızı yazalım,
Kod:
ipconfig /flushdns
Kod:
ipconfig /release
Kod:
ipconfig /renewVeri Tabanı Önbelleği
Web sunucularında kullanılan veri tabanı hız ve performans açısından ne kadar iyi olursa müşteri ve kullanıcı memnuniyetide doğru oranda artacaktır. Aynı veritabanı üzerinden yapılan eş değer aramalarda veri tabanı her seferinde araştırıp sonuç bulmaktansa ön bellekte depoladığı hazır sonuçları kullanıcılara daha kısa bir sürede çok daha hızlı bir şekilde aktarmış olacaktır. Böylelikle aynı aramalar için tarama yapmak yerine önbelleğini kullanan veritabanlarında performans açısında da rahatlama olacaktır. Veri tabanlarında önbelleğin önemini bu şekilde izah edebiliriz.
Bilgisayar Donanımında Ve Mobil Cihazlarda Önbellek
Önbellek alımı sadece yukarıda bahsettiğim sistemlerde olmamaktadır, neredeyse kullandığımız tüm akıllı cihazlarda ön bellek teknolojisi yer almaktadır. Önbelleğin çalışma ve işleyiş prensibi bütün sistemlerde aynıdır. Ön bellekler her ne kadar işlevsel olsada gereğinden fazla süre kayıtta tutulan önbellek sistemde şişkinlik yaparak sistemi yavaşlatabilir, bundan dolayı bu başlık altında bilgisayar donanımındaki ve mobil cihazlardaki ön bellek temizliğini göstermek istiyorum.
Windowsta Ön Bellek Temizliği
Sistemimizde ön belleği tamamen temizlemek 3 farklı işlemden geçiyor sıralama önemsiz ,
İlk olarak temp klasöründeki kayıt altında tutulan verilerin temizliğiyle başlayabiliriz, isterseniz çalıştır motoruna %temp% yazarak açabilir isterseniz de ' C:\Users\KULLANICI\AppData\Local\Temp ' dizinini manuel açabilirsiniz. Klasördeki bütün verileri siliyoruz.
Diğer temizliği ' C:\Windows\Prefetch ' dizinindeki verileri silerek yapıyoruz ,
Son olarak olay görüntüleyicisindeki windows günlükleri kayıtları silmemiz gerekiyor. Olay günlüklerini bilgisayarına sağ tıklayıp yönet diyerek açabiliriz, sonrasında ' Windows Günlükleri ' altındaki uygulama, kur, sistem, güvenlik, iletilen olaylar sekmelerine sağ tıklayarak günlüğü temizle dememiz yeterli olacaktır.
Android Cihazda Önbellek Temizliği
Android cihazlarda ister seçili uygulamaları istersenizde direkt sistem ön belleğini temizleyebiliriz,
Seçili uygulamanın önbelleğini temizlemek için ' Ayarlar >> Uygulamalar >> Önbelleği temizlenecek uygulama >> Depolama ' dizinine giderek uygulama önbelleği temizliği yapılabilir.
Sistemin ön belleğini temizlemek için ' Ayarlar >> Depolama ' kısmına gidip ' Önbelleğe Alınan Veriler ' yazısına tıkladığımızda ön belleğe aktarılan verilerin silme işlemini gerçekleştirmiş oluyoruz.
Manuel olarak önbellek verileri silme bu şekildeydi isterseniz önbellek silme işlemini çeşitli uygulamalar ile de yapabilirsiniz. Bu uygulamalardan en popüler olanı bir çoğumuzun da bilip kullandığı CCleaner. Bu uygulamayı özel olarak indirip anlatmayı düşünmüyorum zaten bir çoğumuz biliyor ve halihazırda kullanıyor. Önbellek hakkında aktarabileceklerim bunlardır. Saygılarımla...
Son düzenleme:
)
