7.4.8. Genel Amaçli MS-DOS Komutlari
7.4.8.1. APPEND
V7ri dosyalari için arastirma yolu ayarlamaya yarar. PATH komutuyla ayni mantiga sahiptir. Dis komuttur. Genel yazilimi;
APPEND [sürücü:]dizinadi[;[sürücü:[dizinadi]...]
Burada komuttan sonra gelen sürücü ve dizin adlari arama yolu yapilacak olan sürücü ve dizinleri gösterir. Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
APPEND Daha önce tanimlanmis arastirma yolu görüntülenir.
APPEND C
OS;D:MAAS C sürücüsündeki DOS dizini ile D sürücüsündeki MAAS dizininde var olan veri dosyalarina erismek için arastirma yolu ayarlar. Daha önceden ayarlanmis arastirma yolu varsa eskileri iptal edilip yenileri ayarlanir.
APPEND; Önceden ayarlanmis olan arastirma yollarini iptal eder.
7.4.8.2. ASSIGN
Sürücü atama komutudur. Bir sürücüyü tanimlayan harfi baska bir sürücüye atamaya yarar. Dis komuttur. Genel yazilimi;
ASSIGN [x[=]y[...]]
Burada x, su andaki geçerli sürücüyü; y ise sürücüye verilmek istenen yeni addir. Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
ASSIGN a=b A sürücüsü B sürücüsü seklinde görülür.
ASSIGN a=b b=a A sürücüsü B sürücüsü, B sürücüsü ise A sürücüsü seklinde görülür.
ASSIGN Daha önce yapilmis olan atamalari iptal eder.
ASSIGN; Sürücüler orjinal hallerine dönerler.
ASSIGN a=C B=C A ve B sürücülerini C sürücüsü seklinde görür.
7.4.8.3. ATTRIB
Nitelik verme komutudur. Dosya niteliklerini görüntüler veya ayarlamaya yarar. Dis komuttur. Genel yazilimi;
ATTRIB [±r][±a][sürücü:]dizinadidosyaadi [/s]
Burada;
+r sadece okunur dosya yapmak için,
-r okunur/yazilir dosya yapmak için,
+a arsiv dosyasi yapmak için,
-a dosyanin arsiv niteligini iptal etmek için,
/s altdizindeki dosyalari da isleme koyar.
Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
ATTRIB *.* /s Alt dizinler dahil tüm dosyalarin nitelikleri görüntülenir.
ATTRIB +r *.COM Uzantisi COM olan dosyalara sadece okunur nitelik kazandirir.
ATTRIB -r MAAS.TXT MAAS.TXT dosyasina okunur/yazilir nitelik kazandirir.
ATTRIB +a +r ALATA.EXE ALATA.EXE adli dosyaya arsiv ve salt okunur nitelik kazandirir.
7.4.8.4. BREAK
Ctrl+C veya Ctrl+Break tuslarini kontrol etmeye yarar. Iç komuttur. Genel yazilimi;
BREAK [ON/OFF]
Çalistirilan programa bagli olarak islemi durdurmak için Ctrl+C tusu kullanilabilir. Komut ON’a ayarlandiginda MS-DOS, Ctrl+C tusuna basilip basilmadigini kontrol etmeye baslar. BREAK komutu COMMAND.COM tarafindan ana bellege yerlestirildigi için herhangi bir anda kullanilabilir. AUTOEXEC.BAT dosyasi içine yerlestirilebilir. Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
BREAK ON Ctrl+C tuslarinin kullanimi geçerli hale gelir. Çalismakta olan bir islemi herhangi bir anda kesmeye imkan hazirlar.
BREAK OFF Ctrl+C tuslarinin kullanimi geçersiz hale gelir. Bu durumda herhangi bir programin çalismasi kesilmek istendiginde kesilemez.
BREAK DOS ile yapilan islemler aninda BREAK komutunun ON veya OFF komutlarinin hangisinin geçerli oldugunu görüntüler.
7.4.8.5. CHCP
Kod sayfasi degistirme komutudur. En son kod sayfasini degistirir ya da görüntüler. Iç komuttur. Genel yazilimi;
CHCP [nnn]
Burada nnn, kod sayfasinin degeridir. Asagidakilerden birisi olabilir.
437 ABD
850 (Latin) Çok dilli
860 Portekizce
863 Kanada-Fransizca
Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
CHCP Aktif kod sayfasini görüntüler.
CHCP 860 Kod sayfasini yeni verilen kod sayfasina degistirir.
7.4.8.6. FASTOPEN
Sik kullanilan dosya ve dosya listelerini açmak için gereken zamani azaltmaya yarar. Dis komuttur. Genel yazilimi;
FASTOPEN [sürücü :[=n]]
Burada n, fastopenin çalisacagi dosya sayisini belirtir. 10 ile 999 arasindadir.
FASTOPEN, hizli giris yapmak için bir disk üzerindeki dosya ve dosya listelerinin durumunu izler. Birkaç dosya kullanan uygulamalarla islem görülüyorsa, dosyalari açmak ve kapatmak için geçen zaman bilgisayarin performansini dikkate deger bir ölçüde düsürecektir. Bir dosya veya dizinin her açilisinda, FASTOPEN bunun adini ve komutunu kaydeder. Ayrica dosyanin o sürücüdeki fiziki konumunun bir haritasini da çikarir. Bundan sonra, FASTOPEN’in kayit etmis oldugu bir dosya veya dizin yeniden açilacak olursa, giris süresi oldukça azalir.
FASTOPEN komutu sadece bir kez çagrilabilir. Eger FASTOPEN ayari degistirilmek istenirse yeniden ayarlandiktan sonra makinayi kapatip açmak gerekir. FASTOPEN izledigi her dosya için 48 byte’lik yer isgal eder. Bu konuyu örnekle asagidaki gibi açiklayabiliriz
FASTOPEN C:100 MS-DOS’un 100 adete kadar dosyanin komutunu izlemesi saglanir.
7.4.8.7. KEYB
Klavye degistirme komutudur. Bir klavye programini yükler. Klavyede normalde bulunmayan karakterlerin kullanilabilmesini saglar. Dis komuttur. Genel yazilimi;
KEYB [xx[,yyy],[sürücü:[dizinadi]dosyaadi]]][/ID:nnn]
Burada xx, iki harfli ülke kodu; yyy, karakter setini belirleyen kod sayfasi; dosyaadi, klavye düzenleme dosyasinin adidir. Eger belirtilmemisse kullanilan dosya adi KEYBOARD.SYS’dir. /ID:nnn, kullanilan yöresel klavye kodunu belirtir. Örnegin Ingiltere’nin xx degeri UK, kod sayfasi 850, 437 ve ID degeri ise 166,168’dir.
yyy parametresi ile kullanilan kod sayfasi, daha önce sisteme yüklenmis olmalidir.. KEYB komutu ile yüklenen klavyeden varsayilan klavye moduna geçmek için Ctrl+Alt+F1 tus bilesimine basmak yeterlidir. Tekrar geriye dönüs için Ctrl+Alt+F2 tus bilesimine basilir. Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
KEYB gr,,C
OSKEYBOARD.SYS Alman klavyesi, C sürücüsünün DOS dizininden KEYBOARD.SYS dosyasinin içinden gerekli tanimlamalar alinarak bellege yüklenir.
KEYB O anda yüklü olan klavye tanimlamalarini gösterir
7.4.8.8. PROMPT
MS-DOS’un komut uyarisini degistirir. Iç komuttur. Genel yazilimi;
PROMPT [[text][$ karakter]...]
Bu komut, MS-DOS altinda çalisilirken hangi sürücüde ve hangi dizinde çalistigimizi gösterir. Ayrica verilecek olan parametrelere bagli olarak çesitli yardimci bilgilerin görüntülenmesini saglar. Burada text, prompt önünde görülmesi istenen bir metini, karakter ise asagida belirtilen herhangi bir karakteri simgeler.
Karakter Prompt Tipi
q =
$ $
t zaman
d tarih
p sürücü
v versiyon
n sürücü
g >
l <
Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
PROMPT $p$g Promptun C:> veya A:> seklinde görülmesini saglar.
PROMPT ALATA $g Promptun ALATA> seklinde görülmesini saglar.
7.4.8.9. MEM
Hafiza gösterme komutudur. Kullanilan ve geriye kalan bos hafizayi ekranda gösterir. Genel yazilimi;
MEM [/c]
/c parametresi, o anda hafizayi kaplayan programlar ile birlikte hafizanin durumunun gösterilmesine; /p ise bu olayin sayfa sayfa gösterilmesine yarar.
7.4.8.10. VER
MS-DOS uyarlama numarasi komutudur. Iç komut olup klavyeden sadece VER yazilarak kullanilir.
7.4.8.11. VOL
Disk etiketini ve seri numarasini gösterme komutudur. Iç komuttur. Genel yazilimi;
VOL [sürücü:]
7.4.8.12. HELP
Belirtilen MS-DOS komutu hakkinda kisa açiklamalar görüntüler. Bu açiklamalar genis bir komut anlatimindan çok kisa bir özet niteligindedir. Genel yazilimi;
HELP [komut]
Burada komut, yardim alinmak istenen herhangi bir DOS komutudur.
Bu komutun kullanimi iki sekildedir. HELP XCOPY veya XCOPY/? seklinde kullanilir.
7.4.8.13.UNFORMAT
Formatlanmis diskleri, eski haline getirmek yani kurtarmak amaciyla kullanilir. Unfirmat komutuyla disklerin bozulan bölümleme yapilari da kurtarilabilir. Formatlanmis olan bir disk veya diskete UNFORMAT komutunun uygulanabilmesi için formatlamanin /u parametresi kullanilmadan yapilmis olmasi gerekmektedir. Genel yazilimi;
UNFORMAT [sürücü]
Burada sürücü, unformat yapilarak kurtarilacak disk veya disketin bulundugu sürücüyü belirtir.
7.4.8.14. UNDELETE
Silinen dosyalari geri kurtarmak için kullanilir. DEL veya diger bir komut tarafindan silinen dosyalar, gerçekte disk veya disketten tamamen silinmez. Sadece dosya bilgilerinin bulundugu kisimlar iptal edilir. Bir dosya silinir silinmez UNDELETE komutu verilirse, dosya büyük bir ihtimalle kurtarilir. Eger dosya silindikten sonra disk veya disket ile ilgili birçok islem yapilmissa dosya kurtarilamayabilir. Genel yazilimi;
UNDELETE [dosya adi]
Burada dosya adi, kurtarilmak istenen dosyanin adini simgelemektedir. Bu komutun kullanimini asagidaki gibi örnekleyebiliriz.
UNDELETE Aktif sürücünün aktif dizinindeki silinmis programlari kontrol eder.
UNDELETE MAAS.EXE Aktif sürücünün aktif dizinindeki silinmis olan MAAS.EXE dosyasinin kurtarilmasini saglar.
UNDELETE *.DAT Aktif sürücünün aktif dizinindeki dosya adi ne olursa olsun uzantisi DAT olan bütün dosyalarin kurtarilmasini saglar.
Bu komut çalistirildigi zaman kurtarilacak dosyalari istenen sürücü ve dizinde arar. Buldugu zaman dosya adinin ilk harfinin yerine soru isareti koyarak bizden soru isareti yerine bir karakter girmemizi bekler.
7.4.8.15. DOSKEY
Bu komut pekçok islemi kontrol etmekle birlikte kullanici açisindan en önemli yarari son girilen komutlari hafizada tutmasidir. Böylece kullanici pespese kullandigi komutlari defalarca yazmaktan kurtularak ok tuslari yardimiyla ileri geri giderek kullanir. Genel yazilimi;
DOSKEY
Bu komut gerek promptunun hemen önünde gerekse AUTOEXEC.BAT dosyasinin içine yazilarak otomatik olarak bilgisayar açildiginda bellege yüklenir.
7.5. MS-DOS’da Dosya Olusturma
Herhangi bir programin bilgisayarda çalisabilmesi için, önce yazilmasi ve daha sonra bilgisayar ana bellegine yüklenmesi gerekir. Bu tür kaynak programlarin olusturulabilmesi veya herhangi bir metnin yazilabilmesi için bir kelime islemciye veya editöre gereksinim vardir. Günümüzde DOS altinda çalisan pek çok yazim programi vardir. Bunlardan en yaygin olarak kullanilani Professional Write (PW) dir.
Ayrica MS-DOS içerisinde, program veya metin dosyasi açmak için kullanilabilecek satir editörler vardir. EDLIN, DOS altinda çalisan bir satir editörüdür. Ancak COPY CON komutu ile de dosya açilip yazilabilir.
Toplu islem dosyalari veya benzer sekilde kullanima sunulacak ASCII karakterleri içeren dosyalari olusturmak amaciyla kullanilabilecek en basit dosya üretme komutudur. Bir kelime islemci özelliginde degildir ve islem aninda kullanilabilecek özel komutu hemen hemen yoktur. Genel yazilimi;
COPY CON Dosyaadi.Uzantisi
Bu komut kullanilarak açilan dosya, daha önceden mevcut olsa da ekranda dosya bilgilerini görmek mümkün degildir. Her kullanimda dosyanin yeniden yaratildigi düsünülmelidir. Eger uygulamada hata yapilmis ve devam edilmesi sakincali ise Ctrl+C tuslari programdan çikmak mümkündür.
Diger kelime islemcilerde oldugu gibi kopyalama, satir silme vs. gibi kolayliklar yoktur. Bu nedenle COPY CON komutunun kullanim tercihi sadece birkaç satirdan olusan dosyalar üzerinde yogunlasmaktadir.
Dosya içeriginin yazimi aninda her satir Enter tusu ile kabul ettirilir. Üzerinde düzenleme yapilmasi istenen satir ancak, henüz Enter tusuna basilmadan yazilmakta olunan satirdir. Bir üst satirda düzeltme yapilamaz.
Yazma islemi bitirildiginde, dosya sonu anlaminda kullanilan F6 tusuna basilmasi gerekmektedir. Görünümü ^Z seklinde olan bu tus; Ctrl+Z tuslarina birlikte basilmasiyla da elde edilir. Anlamlari ayni olup dosyayi bitirirler.
Bu konuyu su örnekle açiklayabiliriz. Simdi asama asama bilgisayarimiza bir AUTOEXEC.BAT dosyasi hazirlayalim.
1. Klavyeden COPY CON AUTOEXEC.BAT yazilarak Entere basilir.
2. Daha sonra klavyeden düzenlemek istedigimiz AUTOEXEC.BAT içerigi asagidaki sekilde sirasiyla yazilir.
@echo off
LH /L:0;1,45456 /S C
OSSMARTDRV.EXE /X
PROMPT $p$g
PATH C:WINWORD;C
OS;C:WINDOWS;C:NORTON;C
W
SET TEMP=C
OS
LH /L:1,7760 NLSFUNC
MODE CON CP PREPARE=((857,850) C
OSEGA2.CPI)
MODE CON CP SELECT=857
LH /L:1,17440 KEYB TR,,C
OSKEYBRD2.SYS /ID:179
mode con rate=32 delay=1
SET TEMP=C
OS
LH /L:1,6384 C
OSDOSKEY
LH /L:1,13984 C
OSSHARE.EXE
mouse
cls
ver
3. Sonuna gelince Ctrl+Z tuslarina basilarak islem tamamlanir ve otomatik olarak AUTOEXEC.BAT dosyasi olusturulmus olur.
7.6. Toplu Islem Dosyasi Komutlari
Uzantisi BAT olan toplu islem dosyalari bilgisayar kullanicilarinin en çok basvurdugu islemlerden biridir. Bu tip dosyalar COPY CON komutlariyla olusturulan ve rutin halini almis pekçok isi düzenleyen ve icra eden küçük bir program parçacigidir. Bu dosyalar olusturulurken asagidaki hususlara dikkat etmek gerekir.
1. Her toplu islem dosyasi BAT uzantisiyla adlandirilir.
2. Bir toplu islem dosyasini çalistirmak için ismini yazmak yeterlidir.
3. Toplu islem dosyasi çalisirken Ctrl+C’ye basildiginda MS-DOS kullaniciya “Terminate Batch Job (Y/N)?” seklinde devam edip etmeyecegi sorusunu sorar.
4. Eger toplu islem dosyasini içeren disket islem esnasinda çikarilirsa MS-DOS disketin yerine takilmasini ister.
5. Bir toplu islem dosyasinin sonuna baska bir toplu islem dosyasi ismi yazilarak çagrilabilir.
6. Bir dizin veya sürücü isminin belirlenmsi izleyen komutlari da etkiler.
7. Eger ana dizinde AUTOEXEC.BAT isimli dosya varsa bilgisayar o dosyayi otomatik olarak açilista çalistiracaktir.
8. Degistirilebilir parametrelerle toplu islem dosyasi olusturulabilir.
7.6.1. CALL
Bir toplu islem dosyasindan, kendi islemini bitirmeksizin bir baska toplu islem dosyasini çagirir. Genel yazilimi;
CALL [sürücü:][dizin adi]batdos
Burada batdos, çagirilmak istenen toplu islem dosyasinin adi; dizinadi ve sürücü adi ise çalistirilacak olan dosyanin bulundugu yeri gösterir.
7.6.2. ECHO
Toplu islem dosyasindaki komutlarin ekranda izlenmesi özelligini, açik veya kapali durumda belirler veya belirtilenleri görüntüler. Genel yazilimi;
ECHO [on/off/mesaj]
Burada ECHO komutunun üç tip kullanimi oldugu görülmektedir. ON parametresi kullanildiginda BATCH programlarda verilen komutlarin ekranda görüntülenecegi belirtilir. Default durum budur. OFF kullanildiginda verilen komutlarin ekranda görüntülenmeyecegi belirtilir. Mesaj ise ekranda çikarilacak olan herhangi bir mesaji belirtir.
Komut iletisi satirinda ECHO OFF yazildiginda komut iletisi kaybolur, tekrar ECHO ON yazdigimizda ise komut iletisi geri gelir. Ayrica @ karakteri de komut satirinin önüne yazilirsa satirin ekranda görüntülenmesi engellenmis olur. Bu konuyu örnekleriyle asagidaki gibi anlatabiliriz.
@ECHO mesaj Ekranda sadece “mesaj” görülür.
ECHO OFF Verilen komutlar ekranda görüntülenmez.
ECHO ON Verilen komutlar ekranda görüntülenir.
ECHO. Bos bir satir görüntülenir.
ECHO Alata Ekranda “Alata“ yazisi görüntülenir.
7.6.3. PAUSE
Bir toplu islem dosyasinin çalismasini durdurur. Genel yazilimi;
PAUSE [mesaj]
Burada mesaj parametresi özel bir mesaji görüntülemek için kullanilir.
Toplu islem dosyasinin çalismasi sirasinda disket degistirmek gibi herhangi bir islemin gerçeklestirilmesi istenebilir. Böyle durumlarda bu komut, bir tusa basincaya kadar dosyanin çalismasini durdurur. Bekleme sirasinda ekrana “Hazir oldugunuzda herhangi bir tusa basin..” mesaji gelir.
7.6.4. REM
Bir toplu islem dosyasinin çalismasi hakkinda dosya içine açiklama satirlari yazilmasini saglar. Genel yazilimi;
REM [açiklama]
Burada açiklama parametresi bir metin satiridir. Her türlü karakter kullanilabilir.
arkadaşlar alıntıdır.. bilmeyen arkadaşlara bilgi olsun diye veriyorum umarım işinize yarar..
7.4.8.1. APPEND
V7ri dosyalari için arastirma yolu ayarlamaya yarar. PATH komutuyla ayni mantiga sahiptir. Dis komuttur. Genel yazilimi;
APPEND [sürücü:]dizinadi[;[sürücü:[dizinadi]...]
Burada komuttan sonra gelen sürücü ve dizin adlari arama yolu yapilacak olan sürücü ve dizinleri gösterir. Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
APPEND Daha önce tanimlanmis arastirma yolu görüntülenir.
APPEND C
APPEND; Önceden ayarlanmis olan arastirma yollarini iptal eder.
7.4.8.2. ASSIGN
Sürücü atama komutudur. Bir sürücüyü tanimlayan harfi baska bir sürücüye atamaya yarar. Dis komuttur. Genel yazilimi;
ASSIGN [x[=]y[...]]
Burada x, su andaki geçerli sürücüyü; y ise sürücüye verilmek istenen yeni addir. Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
ASSIGN a=b A sürücüsü B sürücüsü seklinde görülür.
ASSIGN a=b b=a A sürücüsü B sürücüsü, B sürücüsü ise A sürücüsü seklinde görülür.
ASSIGN Daha önce yapilmis olan atamalari iptal eder.
ASSIGN; Sürücüler orjinal hallerine dönerler.
ASSIGN a=C B=C A ve B sürücülerini C sürücüsü seklinde görür.
7.4.8.3. ATTRIB
Nitelik verme komutudur. Dosya niteliklerini görüntüler veya ayarlamaya yarar. Dis komuttur. Genel yazilimi;
ATTRIB [±r][±a][sürücü:]dizinadidosyaadi [/s]
Burada;
+r sadece okunur dosya yapmak için,
-r okunur/yazilir dosya yapmak için,
+a arsiv dosyasi yapmak için,
-a dosyanin arsiv niteligini iptal etmek için,
/s altdizindeki dosyalari da isleme koyar.
Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
ATTRIB *.* /s Alt dizinler dahil tüm dosyalarin nitelikleri görüntülenir.
ATTRIB +r *.COM Uzantisi COM olan dosyalara sadece okunur nitelik kazandirir.
ATTRIB -r MAAS.TXT MAAS.TXT dosyasina okunur/yazilir nitelik kazandirir.
ATTRIB +a +r ALATA.EXE ALATA.EXE adli dosyaya arsiv ve salt okunur nitelik kazandirir.
7.4.8.4. BREAK
Ctrl+C veya Ctrl+Break tuslarini kontrol etmeye yarar. Iç komuttur. Genel yazilimi;
BREAK [ON/OFF]
Çalistirilan programa bagli olarak islemi durdurmak için Ctrl+C tusu kullanilabilir. Komut ON’a ayarlandiginda MS-DOS, Ctrl+C tusuna basilip basilmadigini kontrol etmeye baslar. BREAK komutu COMMAND.COM tarafindan ana bellege yerlestirildigi için herhangi bir anda kullanilabilir. AUTOEXEC.BAT dosyasi içine yerlestirilebilir. Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
BREAK ON Ctrl+C tuslarinin kullanimi geçerli hale gelir. Çalismakta olan bir islemi herhangi bir anda kesmeye imkan hazirlar.
BREAK OFF Ctrl+C tuslarinin kullanimi geçersiz hale gelir. Bu durumda herhangi bir programin çalismasi kesilmek istendiginde kesilemez.
BREAK DOS ile yapilan islemler aninda BREAK komutunun ON veya OFF komutlarinin hangisinin geçerli oldugunu görüntüler.
7.4.8.5. CHCP
Kod sayfasi degistirme komutudur. En son kod sayfasini degistirir ya da görüntüler. Iç komuttur. Genel yazilimi;
CHCP [nnn]
Burada nnn, kod sayfasinin degeridir. Asagidakilerden birisi olabilir.
437 ABD
850 (Latin) Çok dilli
860 Portekizce
863 Kanada-Fransizca
Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
CHCP Aktif kod sayfasini görüntüler.
CHCP 860 Kod sayfasini yeni verilen kod sayfasina degistirir.
7.4.8.6. FASTOPEN
Sik kullanilan dosya ve dosya listelerini açmak için gereken zamani azaltmaya yarar. Dis komuttur. Genel yazilimi;
FASTOPEN [sürücü :[=n]]
Burada n, fastopenin çalisacagi dosya sayisini belirtir. 10 ile 999 arasindadir.
FASTOPEN, hizli giris yapmak için bir disk üzerindeki dosya ve dosya listelerinin durumunu izler. Birkaç dosya kullanan uygulamalarla islem görülüyorsa, dosyalari açmak ve kapatmak için geçen zaman bilgisayarin performansini dikkate deger bir ölçüde düsürecektir. Bir dosya veya dizinin her açilisinda, FASTOPEN bunun adini ve komutunu kaydeder. Ayrica dosyanin o sürücüdeki fiziki konumunun bir haritasini da çikarir. Bundan sonra, FASTOPEN’in kayit etmis oldugu bir dosya veya dizin yeniden açilacak olursa, giris süresi oldukça azalir.
FASTOPEN komutu sadece bir kez çagrilabilir. Eger FASTOPEN ayari degistirilmek istenirse yeniden ayarlandiktan sonra makinayi kapatip açmak gerekir. FASTOPEN izledigi her dosya için 48 byte’lik yer isgal eder. Bu konuyu örnekle asagidaki gibi açiklayabiliriz
FASTOPEN C:100 MS-DOS’un 100 adete kadar dosyanin komutunu izlemesi saglanir.
7.4.8.7. KEYB
Klavye degistirme komutudur. Bir klavye programini yükler. Klavyede normalde bulunmayan karakterlerin kullanilabilmesini saglar. Dis komuttur. Genel yazilimi;
KEYB [xx[,yyy],[sürücü:[dizinadi]dosyaadi]]][/ID:nnn]
Burada xx, iki harfli ülke kodu; yyy, karakter setini belirleyen kod sayfasi; dosyaadi, klavye düzenleme dosyasinin adidir. Eger belirtilmemisse kullanilan dosya adi KEYBOARD.SYS’dir. /ID:nnn, kullanilan yöresel klavye kodunu belirtir. Örnegin Ingiltere’nin xx degeri UK, kod sayfasi 850, 437 ve ID degeri ise 166,168’dir.
yyy parametresi ile kullanilan kod sayfasi, daha önce sisteme yüklenmis olmalidir.. KEYB komutu ile yüklenen klavyeden varsayilan klavye moduna geçmek için Ctrl+Alt+F1 tus bilesimine basmak yeterlidir. Tekrar geriye dönüs için Ctrl+Alt+F2 tus bilesimine basilir. Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
KEYB gr,,C
KEYB O anda yüklü olan klavye tanimlamalarini gösterir
7.4.8.8. PROMPT
MS-DOS’un komut uyarisini degistirir. Iç komuttur. Genel yazilimi;
PROMPT [[text][$ karakter]...]
Bu komut, MS-DOS altinda çalisilirken hangi sürücüde ve hangi dizinde çalistigimizi gösterir. Ayrica verilecek olan parametrelere bagli olarak çesitli yardimci bilgilerin görüntülenmesini saglar. Burada text, prompt önünde görülmesi istenen bir metini, karakter ise asagida belirtilen herhangi bir karakteri simgeler.
Karakter Prompt Tipi
q =
$ $
t zaman
d tarih
p sürücü
v versiyon
n sürücü
g >
l <
Bu konuyu örneklerle asagidaki gibi açiklayabiliriz
PROMPT $p$g Promptun C:> veya A:> seklinde görülmesini saglar.
PROMPT ALATA $g Promptun ALATA> seklinde görülmesini saglar.
7.4.8.9. MEM
Hafiza gösterme komutudur. Kullanilan ve geriye kalan bos hafizayi ekranda gösterir. Genel yazilimi;
MEM [/c]
/c parametresi, o anda hafizayi kaplayan programlar ile birlikte hafizanin durumunun gösterilmesine; /p ise bu olayin sayfa sayfa gösterilmesine yarar.
7.4.8.10. VER
MS-DOS uyarlama numarasi komutudur. Iç komut olup klavyeden sadece VER yazilarak kullanilir.
7.4.8.11. VOL
Disk etiketini ve seri numarasini gösterme komutudur. Iç komuttur. Genel yazilimi;
VOL [sürücü:]
7.4.8.12. HELP
Belirtilen MS-DOS komutu hakkinda kisa açiklamalar görüntüler. Bu açiklamalar genis bir komut anlatimindan çok kisa bir özet niteligindedir. Genel yazilimi;
HELP [komut]
Burada komut, yardim alinmak istenen herhangi bir DOS komutudur.
Bu komutun kullanimi iki sekildedir. HELP XCOPY veya XCOPY/? seklinde kullanilir.
7.4.8.13.UNFORMAT
Formatlanmis diskleri, eski haline getirmek yani kurtarmak amaciyla kullanilir. Unfirmat komutuyla disklerin bozulan bölümleme yapilari da kurtarilabilir. Formatlanmis olan bir disk veya diskete UNFORMAT komutunun uygulanabilmesi için formatlamanin /u parametresi kullanilmadan yapilmis olmasi gerekmektedir. Genel yazilimi;
UNFORMAT [sürücü]
Burada sürücü, unformat yapilarak kurtarilacak disk veya disketin bulundugu sürücüyü belirtir.
7.4.8.14. UNDELETE
Silinen dosyalari geri kurtarmak için kullanilir. DEL veya diger bir komut tarafindan silinen dosyalar, gerçekte disk veya disketten tamamen silinmez. Sadece dosya bilgilerinin bulundugu kisimlar iptal edilir. Bir dosya silinir silinmez UNDELETE komutu verilirse, dosya büyük bir ihtimalle kurtarilir. Eger dosya silindikten sonra disk veya disket ile ilgili birçok islem yapilmissa dosya kurtarilamayabilir. Genel yazilimi;
UNDELETE [dosya adi]
Burada dosya adi, kurtarilmak istenen dosyanin adini simgelemektedir. Bu komutun kullanimini asagidaki gibi örnekleyebiliriz.
UNDELETE Aktif sürücünün aktif dizinindeki silinmis programlari kontrol eder.
UNDELETE MAAS.EXE Aktif sürücünün aktif dizinindeki silinmis olan MAAS.EXE dosyasinin kurtarilmasini saglar.
UNDELETE *.DAT Aktif sürücünün aktif dizinindeki dosya adi ne olursa olsun uzantisi DAT olan bütün dosyalarin kurtarilmasini saglar.
Bu komut çalistirildigi zaman kurtarilacak dosyalari istenen sürücü ve dizinde arar. Buldugu zaman dosya adinin ilk harfinin yerine soru isareti koyarak bizden soru isareti yerine bir karakter girmemizi bekler.
7.4.8.15. DOSKEY
Bu komut pekçok islemi kontrol etmekle birlikte kullanici açisindan en önemli yarari son girilen komutlari hafizada tutmasidir. Böylece kullanici pespese kullandigi komutlari defalarca yazmaktan kurtularak ok tuslari yardimiyla ileri geri giderek kullanir. Genel yazilimi;
DOSKEY
Bu komut gerek promptunun hemen önünde gerekse AUTOEXEC.BAT dosyasinin içine yazilarak otomatik olarak bilgisayar açildiginda bellege yüklenir.
7.5. MS-DOS’da Dosya Olusturma
Herhangi bir programin bilgisayarda çalisabilmesi için, önce yazilmasi ve daha sonra bilgisayar ana bellegine yüklenmesi gerekir. Bu tür kaynak programlarin olusturulabilmesi veya herhangi bir metnin yazilabilmesi için bir kelime islemciye veya editöre gereksinim vardir. Günümüzde DOS altinda çalisan pek çok yazim programi vardir. Bunlardan en yaygin olarak kullanilani Professional Write (PW) dir.
Ayrica MS-DOS içerisinde, program veya metin dosyasi açmak için kullanilabilecek satir editörler vardir. EDLIN, DOS altinda çalisan bir satir editörüdür. Ancak COPY CON komutu ile de dosya açilip yazilabilir.
Toplu islem dosyalari veya benzer sekilde kullanima sunulacak ASCII karakterleri içeren dosyalari olusturmak amaciyla kullanilabilecek en basit dosya üretme komutudur. Bir kelime islemci özelliginde degildir ve islem aninda kullanilabilecek özel komutu hemen hemen yoktur. Genel yazilimi;
COPY CON Dosyaadi.Uzantisi
Bu komut kullanilarak açilan dosya, daha önceden mevcut olsa da ekranda dosya bilgilerini görmek mümkün degildir. Her kullanimda dosyanin yeniden yaratildigi düsünülmelidir. Eger uygulamada hata yapilmis ve devam edilmesi sakincali ise Ctrl+C tuslari programdan çikmak mümkündür.
Diger kelime islemcilerde oldugu gibi kopyalama, satir silme vs. gibi kolayliklar yoktur. Bu nedenle COPY CON komutunun kullanim tercihi sadece birkaç satirdan olusan dosyalar üzerinde yogunlasmaktadir.
Dosya içeriginin yazimi aninda her satir Enter tusu ile kabul ettirilir. Üzerinde düzenleme yapilmasi istenen satir ancak, henüz Enter tusuna basilmadan yazilmakta olunan satirdir. Bir üst satirda düzeltme yapilamaz.
Yazma islemi bitirildiginde, dosya sonu anlaminda kullanilan F6 tusuna basilmasi gerekmektedir. Görünümü ^Z seklinde olan bu tus; Ctrl+Z tuslarina birlikte basilmasiyla da elde edilir. Anlamlari ayni olup dosyayi bitirirler.
Bu konuyu su örnekle açiklayabiliriz. Simdi asama asama bilgisayarimiza bir AUTOEXEC.BAT dosyasi hazirlayalim.
1. Klavyeden COPY CON AUTOEXEC.BAT yazilarak Entere basilir.
2. Daha sonra klavyeden düzenlemek istedigimiz AUTOEXEC.BAT içerigi asagidaki sekilde sirasiyla yazilir.
@echo off
LH /L:0;1,45456 /S C
PROMPT $p$g
PATH C:WINWORD;C
WSET TEMP=C
LH /L:1,7760 NLSFUNC
MODE CON CP PREPARE=((857,850) C
MODE CON CP SELECT=857
LH /L:1,17440 KEYB TR,,C
mode con rate=32 delay=1
SET TEMP=C
LH /L:1,6384 C
LH /L:1,13984 C
mouse
cls
ver
3. Sonuna gelince Ctrl+Z tuslarina basilarak islem tamamlanir ve otomatik olarak AUTOEXEC.BAT dosyasi olusturulmus olur.
7.6. Toplu Islem Dosyasi Komutlari
Uzantisi BAT olan toplu islem dosyalari bilgisayar kullanicilarinin en çok basvurdugu islemlerden biridir. Bu tip dosyalar COPY CON komutlariyla olusturulan ve rutin halini almis pekçok isi düzenleyen ve icra eden küçük bir program parçacigidir. Bu dosyalar olusturulurken asagidaki hususlara dikkat etmek gerekir.
1. Her toplu islem dosyasi BAT uzantisiyla adlandirilir.
2. Bir toplu islem dosyasini çalistirmak için ismini yazmak yeterlidir.
3. Toplu islem dosyasi çalisirken Ctrl+C’ye basildiginda MS-DOS kullaniciya “Terminate Batch Job (Y/N)?” seklinde devam edip etmeyecegi sorusunu sorar.
4. Eger toplu islem dosyasini içeren disket islem esnasinda çikarilirsa MS-DOS disketin yerine takilmasini ister.
5. Bir toplu islem dosyasinin sonuna baska bir toplu islem dosyasi ismi yazilarak çagrilabilir.
6. Bir dizin veya sürücü isminin belirlenmsi izleyen komutlari da etkiler.
7. Eger ana dizinde AUTOEXEC.BAT isimli dosya varsa bilgisayar o dosyayi otomatik olarak açilista çalistiracaktir.
8. Degistirilebilir parametrelerle toplu islem dosyasi olusturulabilir.
7.6.1. CALL
Bir toplu islem dosyasindan, kendi islemini bitirmeksizin bir baska toplu islem dosyasini çagirir. Genel yazilimi;
CALL [sürücü:][dizin adi]batdos
Burada batdos, çagirilmak istenen toplu islem dosyasinin adi; dizinadi ve sürücü adi ise çalistirilacak olan dosyanin bulundugu yeri gösterir.
7.6.2. ECHO
Toplu islem dosyasindaki komutlarin ekranda izlenmesi özelligini, açik veya kapali durumda belirler veya belirtilenleri görüntüler. Genel yazilimi;
ECHO [on/off/mesaj]
Burada ECHO komutunun üç tip kullanimi oldugu görülmektedir. ON parametresi kullanildiginda BATCH programlarda verilen komutlarin ekranda görüntülenecegi belirtilir. Default durum budur. OFF kullanildiginda verilen komutlarin ekranda görüntülenmeyecegi belirtilir. Mesaj ise ekranda çikarilacak olan herhangi bir mesaji belirtir.
Komut iletisi satirinda ECHO OFF yazildiginda komut iletisi kaybolur, tekrar ECHO ON yazdigimizda ise komut iletisi geri gelir. Ayrica @ karakteri de komut satirinin önüne yazilirsa satirin ekranda görüntülenmesi engellenmis olur. Bu konuyu örnekleriyle asagidaki gibi anlatabiliriz.
@ECHO mesaj Ekranda sadece “mesaj” görülür.
ECHO OFF Verilen komutlar ekranda görüntülenmez.
ECHO ON Verilen komutlar ekranda görüntülenir.
ECHO. Bos bir satir görüntülenir.
ECHO Alata Ekranda “Alata“ yazisi görüntülenir.
7.6.3. PAUSE
Bir toplu islem dosyasinin çalismasini durdurur. Genel yazilimi;
PAUSE [mesaj]
Burada mesaj parametresi özel bir mesaji görüntülemek için kullanilir.
Toplu islem dosyasinin çalismasi sirasinda disket degistirmek gibi herhangi bir islemin gerçeklestirilmesi istenebilir. Böyle durumlarda bu komut, bir tusa basincaya kadar dosyanin çalismasini durdurur. Bekleme sirasinda ekrana “Hazir oldugunuzda herhangi bir tusa basin..” mesaji gelir.
7.6.4. REM
Bir toplu islem dosyasinin çalismasi hakkinda dosya içine açiklama satirlari yazilmasini saglar. Genel yazilimi;
REM [açiklama]
Burada açiklama parametresi bir metin satiridir. Her türlü karakter kullanilabilir.
arkadaşlar alıntıdır.. bilmeyen arkadaşlara bilgi olsun diye veriyorum umarım işinize yarar..
