ücadeleye Adanan Hayat: Neriman Nerimanov
Yeditepe Yayınevi / Biyografi Dizisi
Yazarlık ve doktorluk kimliğinin dışında sosyal siyasi faaliyetleri ile tanınıp genelde Rusya'da, özelde ise Azerbaycan toplumunda nüfuz sahibi olan Neriman Nerimanov, ilgisi kaybedilmeyen tarihi bir kişiliktir. Hakkında çok yazılıp çok şey söylense de somut olarak Nerimanov kişiliğinin sert-aykırı tartışmaları bitmek bilmez.
Halk, Neriman Nerimanov'u gerçekten seviyordu. O, 35 yıllık öğretmenlik, doktorluk, yazarlık yardım faaliyetleri ve siyasi mücadeleleri ile bu sevgiyi ve halkın adıyla konuşma hakkını kazanmıştı. Kısacası siyasi lider ve devlet başkanı olarak N. Nerimanov'a 20'li yıllardan bakıldığında merkezin emirlerini körü körüne yerine getiren ruhsuz, milli his ve duygulardan mahrum bir Bolşevik değil, halkını seven ve bu halkın kötü niyetli liderlerinin yıkıcı etkilerinden korumaya çalışan bir devlet adamı, aydın ve "aydın bir politikacı" olarak görünür.
"Otuz Yıllık edebi, sosyal ve ihtilalci hayatında sadece bir gerçeği anlamadım. Bu gerçek Leninizmdir" diyen Nerimanov ömrünün sonlarına yakın artık inanmış olduğu Bolşevizmin geleceğinden şüpheliydi, Bolşevizmin gittikçe ideallerinden uzaklaştığını da görmekteydi. Kendi hayat yolunu tahlil eden Nerimanov, insanın insan tarafından istismarına karşı olduğunu her fırsatta dile getiriyordu.
Nerimanov, doğrularıyla yanlışlarıyla tarihi bir şahsiyetti. Bu zorluklarla ve gerilimlerle süren hayatı 55 yaşında sona erdi. Bugün çeşitli delillerle şüpheli ölümünün ardındaki sır perdesi tartışılmaktadır. Ölümünden sonra cesedinin yakılması ve acilen Kremlin duvarı önünde bir mezara defnedilmesi bütün bu soruları cevapsız bırakmıştır.
(Tanıtım Bülteninden)
Türkçe
463 s. -- 2. Hamur-- Ciltsiz -- 14 x 21 cm
İstanbul, 2012, 1. Basım
ISBN : 9786055200060
Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti İlk Devlet ve Hükümet Başkanı
yazar, doktor
14 Nisan 1870 tarihinde Gürcistan Cumhuriyetinin Başkenti Tifliste doğdu. İlk eğitimine medresede başladı. 1882 yılında Rusça eğitim veren Gürcistandaki Gori Transkafkasya Öğretmenler Seminariyasında ilkokula başladı. Liseyi 1890da tamamladı.
Bir süre Tiflis yakınlarındaki Borçalı Bölgesine bağlı Kızılhacılı Köyünde öğretmenlik yaptı. Daha sonra Baküye yerleşti. Burada ilk halk kütüphanesini kurdu.
1901de Azerbaycan petrolünü kontrol eden en önemli yerli isimlerden olan Hacı Zeynalabidin Tağızadenin sağladığı bursla Odessa (Novorossiysk) Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde okumaya başladı. 1908de üniversiteden mezun oldu.
1905de Azerbaycan Komünist Partisi sayılan Hümmet Komitesine kaydoldu. 1909da tutuklanarak Astrahana sürüldü. 1913de Azerbaycan'a geri dönerek işçiler arasında propaganda çalışmalarını yürüttü. 1917de Komünist Partisi Başkanı oldu. Parti tüzüğünü Azerbaycan Türkçesine çevirdi. Rusyanın Bakü Komitesi Başkanı ve Hümmet Gazetesinin Baş Editörü oldu. 1918de Bakü Komitesi Kentten sorumlu Halk Komiseri görevini yaptı.
28 Nisan 1920 tarihinde Azerbaycan Askeri Konseyi Başkanı ve Başbakan (Halk Komiserler Başkanı) oldu. 1922de Güney Kafkas Federasyonu Başkanı ve SSCB Merkezi Yönetim Komitesi Dönem Başkanı görevine getirildi. 1923de Rusya Komünist Partisi Merkez Komitesi üyesi oldu. Ardından, Dışişleri Bakanlığı Doğu Bölümü Başkanlığına atandı. Siyasi nedenlerle partiden çekildi. Fakat Azerbaycanda çok sevildiğinden dolayı doğrudan tutuklanamadı.
19 Mart 1925 tarihinde resmi belgelerde bildirildiğine göre bir kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Ama hiçbir rahatsızlığı olmamasından dolayı son yıllarda ölümünün politik bir suikast olduğu da sıkça gündeme getirilmektedir. Azerbaycan halkı, bu ölümü kuşkulu buldu ve hiç bir zaman kendi eceli ile öldüğüne inanmadı.
23 Mart 1925 tarihinde büyük bir törenle Moskovada, Kızıl Meydanda Lenin Müzesinin yanında Kremlin duvarları önünde, Sovyet Devletinin diğer kurucuları ile aynı yerde Müslüman adetlerine göre toprağa verildi.
ESERLERİ:
Edebiyat ve tiyatro alanlarında birçok eser verdi. Nadir Şah, Bahadır ve Oğlu, Konukluk, Bahadır ve Sona, Şahmandarbey gibi eserleriyle tanındı.
Belgesel
Nerimanovun kaydedildiği bazı; Bakü Ordu Töreni(1920), Bakü Halk Kurultayı(1920), Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti Yıldönümü (1921) gibi kısa süreli belgeseller bugün de arşivlerdedir.
Yeditepe Yayınevi / Biyografi Dizisi
Yazarlık ve doktorluk kimliğinin dışında sosyal siyasi faaliyetleri ile tanınıp genelde Rusya'da, özelde ise Azerbaycan toplumunda nüfuz sahibi olan Neriman Nerimanov, ilgisi kaybedilmeyen tarihi bir kişiliktir. Hakkında çok yazılıp çok şey söylense de somut olarak Nerimanov kişiliğinin sert-aykırı tartışmaları bitmek bilmez.
Halk, Neriman Nerimanov'u gerçekten seviyordu. O, 35 yıllık öğretmenlik, doktorluk, yazarlık yardım faaliyetleri ve siyasi mücadeleleri ile bu sevgiyi ve halkın adıyla konuşma hakkını kazanmıştı. Kısacası siyasi lider ve devlet başkanı olarak N. Nerimanov'a 20'li yıllardan bakıldığında merkezin emirlerini körü körüne yerine getiren ruhsuz, milli his ve duygulardan mahrum bir Bolşevik değil, halkını seven ve bu halkın kötü niyetli liderlerinin yıkıcı etkilerinden korumaya çalışan bir devlet adamı, aydın ve "aydın bir politikacı" olarak görünür.
"Otuz Yıllık edebi, sosyal ve ihtilalci hayatında sadece bir gerçeği anlamadım. Bu gerçek Leninizmdir" diyen Nerimanov ömrünün sonlarına yakın artık inanmış olduğu Bolşevizmin geleceğinden şüpheliydi, Bolşevizmin gittikçe ideallerinden uzaklaştığını da görmekteydi. Kendi hayat yolunu tahlil eden Nerimanov, insanın insan tarafından istismarına karşı olduğunu her fırsatta dile getiriyordu.
Nerimanov, doğrularıyla yanlışlarıyla tarihi bir şahsiyetti. Bu zorluklarla ve gerilimlerle süren hayatı 55 yaşında sona erdi. Bugün çeşitli delillerle şüpheli ölümünün ardındaki sır perdesi tartışılmaktadır. Ölümünden sonra cesedinin yakılması ve acilen Kremlin duvarı önünde bir mezara defnedilmesi bütün bu soruları cevapsız bırakmıştır.
(Tanıtım Bülteninden)
Türkçe
463 s. -- 2. Hamur-- Ciltsiz -- 14 x 21 cm
İstanbul, 2012, 1. Basım
ISBN : 9786055200060
Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti İlk Devlet ve Hükümet Başkanı
yazar, doktor
14 Nisan 1870 tarihinde Gürcistan Cumhuriyetinin Başkenti Tifliste doğdu. İlk eğitimine medresede başladı. 1882 yılında Rusça eğitim veren Gürcistandaki Gori Transkafkasya Öğretmenler Seminariyasında ilkokula başladı. Liseyi 1890da tamamladı.
Bir süre Tiflis yakınlarındaki Borçalı Bölgesine bağlı Kızılhacılı Köyünde öğretmenlik yaptı. Daha sonra Baküye yerleşti. Burada ilk halk kütüphanesini kurdu.
1901de Azerbaycan petrolünü kontrol eden en önemli yerli isimlerden olan Hacı Zeynalabidin Tağızadenin sağladığı bursla Odessa (Novorossiysk) Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde okumaya başladı. 1908de üniversiteden mezun oldu.
1905de Azerbaycan Komünist Partisi sayılan Hümmet Komitesine kaydoldu. 1909da tutuklanarak Astrahana sürüldü. 1913de Azerbaycan'a geri dönerek işçiler arasında propaganda çalışmalarını yürüttü. 1917de Komünist Partisi Başkanı oldu. Parti tüzüğünü Azerbaycan Türkçesine çevirdi. Rusyanın Bakü Komitesi Başkanı ve Hümmet Gazetesinin Baş Editörü oldu. 1918de Bakü Komitesi Kentten sorumlu Halk Komiseri görevini yaptı.
28 Nisan 1920 tarihinde Azerbaycan Askeri Konseyi Başkanı ve Başbakan (Halk Komiserler Başkanı) oldu. 1922de Güney Kafkas Federasyonu Başkanı ve SSCB Merkezi Yönetim Komitesi Dönem Başkanı görevine getirildi. 1923de Rusya Komünist Partisi Merkez Komitesi üyesi oldu. Ardından, Dışişleri Bakanlığı Doğu Bölümü Başkanlığına atandı. Siyasi nedenlerle partiden çekildi. Fakat Azerbaycanda çok sevildiğinden dolayı doğrudan tutuklanamadı.
19 Mart 1925 tarihinde resmi belgelerde bildirildiğine göre bir kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Ama hiçbir rahatsızlığı olmamasından dolayı son yıllarda ölümünün politik bir suikast olduğu da sıkça gündeme getirilmektedir. Azerbaycan halkı, bu ölümü kuşkulu buldu ve hiç bir zaman kendi eceli ile öldüğüne inanmadı.
23 Mart 1925 tarihinde büyük bir törenle Moskovada, Kızıl Meydanda Lenin Müzesinin yanında Kremlin duvarları önünde, Sovyet Devletinin diğer kurucuları ile aynı yerde Müslüman adetlerine göre toprağa verildi.
ESERLERİ:
Edebiyat ve tiyatro alanlarında birçok eser verdi. Nadir Şah, Bahadır ve Oğlu, Konukluk, Bahadır ve Sona, Şahmandarbey gibi eserleriyle tanındı.
Belgesel
Nerimanovun kaydedildiği bazı; Bakü Ordu Töreni(1920), Bakü Halk Kurultayı(1920), Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti Yıldönümü (1921) gibi kısa süreli belgeseller bugün de arşivlerdedir.