PHP ve MySql
PHP (Personel Home Page Tool)
PHP, özellikle dinamik web sayfaları yaratmak amacıyla geliştirilmiş, sunucu tarafında çalışan html içine gömülebilir bir programlama dilidir. Bir ziyaretçi sayfanıza girdiğinde, sunucu PHP komutlarını çalıştırır ve o anda bir HTML çıktısı üretir. Ziyaretçinin bütün görebileceği bu çıktı olur. PHP kodunu göremez. Dinamik sayfa kavramı da buradan gelmektedir. Ziyaretçinin kullandığı tarayıcıya, günün saatine ve akla gelebilecek her türlü değişkene bağlı olarak farklı bir sayfa yaratılıp gönderilebilir.
PHP, dil yapısının önemli bir kısmını C, Java ve Perl gibi dillerden almış, kendisine has özelliklerle bu yapıyı pekiştirmiştir script dilidir. Yani kodları düz yazı dosyaları halinde kaydedilir ve kullanılacağı ortamda bir yorumlayıcı tarafından yorumlanır. Bu, PHP ile yazacağınız programları, derlemek yani ortaya bir EXE veya çalıştırılabilir başka bir dosya çıkartmaya gerek olmadığı anlamına gelmektedir.
Web?in dili olan HTML ilk çıkışından sonra günümüzün ihtiyaçlarını karşılayamaz duruma gelmiştir. Bu arada web sayfalarını bilhassa görünüm açısından etkileşimli kılmak için JavaScript dili geliştirildi. JavaScript browser?da çalışan bir script diliydi ve HTML?in durağan kalıbı yerine etkileşimli sayfalar yaratılmasına olanak sağladı. Sonraları web sayfalarında veritabanlarına giden yolda başı çekmiştir.
Şirketlerin müşterilerin kayıtlarını gereken veritabanlarını web?e aktarmak için programlama dilleri geliştirildi. Bunlar;
ASP ?Active Server Page?
JSP ?Java Server Page?
CFML ?ColdFusion?
PHP ?Personel Home Page?
Yapılacak herhangi bir çalışmayı bu programlama dilleri ile gerçekleştirmemiz mümkündür. Yalnız bu programlama dillerinin kendi çaplarına göre bazı avantaj ve dezavantajları vardır.
ASP, Microsoft firmasının geliştirdiği bir script dilidir ve ücretsiz dağıtılmaktadır. Yalnız bu programın bazı kütüphanelerinden yararlanmak istenirse ücret ödenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda SQL programı olarak genelde yine aynı şirketin ürettiği MsSQL programı lisanslı alarak temin edilmektedir.
JSP, Sun firmasının ürettiği açık kaynak koduna dayanan yeni bir teknoloji olarak nitelenebilir. Bu script dili hakkında kaynak yeterince bulunmamaktadır. programcılar tarafından da dile getirildiği gibi henüz gelişme sürecini tamamlayamamıştır.
CFML, ise Allaire Firmasının çıkardığı bir script dilidir. Macromedia Firmasının Allaire Firmasını satın almasından sonra iki şirketin mühendisleri Cold Fusion?un 5 versiyonunu çıkardı. Yalnız bu programın en büyük eksikliği büyük rakamlarla pazarlanması ve fazla bir SQL programına destek vermemesidir.
PHP ise çekirdekten yani Linux İşletim Sisteminden itibaren bedava edinilmektedir. Hız açısından en büyük rakibi olarak gösterilen ASP?ye % 400?lere varan bir fark atmıştır. Neredeyse tüm veritabanlarıyla çalışabilmesi, SQL programı olarak mysql ve PostgreSQL programlarının ücretsiz olarak dağıtılması, internette bol miktarda dokümanlarının bulunması Microsoft`un ASP`si gibi işletim sistemine bağımlı olmaması ve 95/98/NT, Unix ve Linux türevleri üzerinde çalışabilmesi en büyük avantajıdır.
PHP nin Tarihçesi
PHP, ilk olarak 1990?lı yılların ortalarında Rasmus Lerdorf tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. Lerdorf?un amacı kişisel bilgilerini internet üzerinden yayınlamaktı. O tarihteki teknolojide, günümüzdeki gibi gelişmiş web tasarım yazılımlarının bulunmamasından dolayı, kişisel web sayfası yapmak çok daha zordu. Buradan yola çıkarak, kişisel web sayfası yapmak için bir yazılım hazırladı ve adına Personal Home Page (PHP) adını verdi. PHP, Perl dili üzerine kurulu bir dil olarak geliştirilmeye başlanmıştır. PHP?nin çok tutulması üzerine web tasarımcılarının çok ihtiyacı olan, yani form yoluyla ziyaretçiden gelen bilgileri işlemeyi sağlayan eklemeler yapılarak adına PHP/FI (Form Interpreter) adını aldı. Kimileri tarafından programın bu versiyonu PHP2 olarak adlandırıldı. 1995 yılının ortalarında PHP Lerdorf?un kurmuş olduğu bir grup tarafından daha da geliştirildi. Bu sefer Perl dilindeki fonksiyonlardan tamamen arındırılmış ve Object Oriented (Nesneye Dayalı) bir dil haline getirildi.
PHP Nasıl Çalışır?
PHP dosyaları temelde web sunucusunda yer alan metin dosyalarından başka bir şey değildir. Web sunucusunun ayarına bağlı alarak .php3, .phtml ya da .php uzantısıyla tanımlanırlar. Bu metin dosyasında PHP komutları ve HTML yer alır.
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki işlemler yapılmaktadır.
1- İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser) ile çağrılır.
2- Web Server (Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar.
3- PHP yorumlayıcısı ilgili dosya içindeki scriptleri çalıştırarak geriye döndürdüğü sonucu Web Server? a tekrar gönderir.
4- Web Server’a ulaştırılan sonuç İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır.
PHP derleyicisi kendisine ulaşan metin dosyasında ?<?php? ile ??>? işaretleri arasındaki komutlarını işleterek çıkan sonuçları web sunucusuna iletir. Bir PHP dosyası sadece HTML ya da sadece PHP komutlarından ya da her ikisinden oluşabilir.
PHP Script’lerinizi çalıştırabilmek için bu dili bilen bir programa ihtiyacınız vardır. Bu programın tek başına (komut istemci penceresinde veya terminal ekranında) çalışması mümkün olduğu gibi, Web Server tarafından da çalıştırılabilir olması gerekir. Başka bir deyişle Web Sunucu programının PHP anlar hale getirilmesini sağlamak zorundayız.
Apache Nedir?
Apache Web Server dünyada en çok kullanılan server programıdır. Dünyada bilinen web Serverların %60?ı Apache kullanmaktadır.
MySql Nedir?
MySql bir veri tabanı sunucusudur. Teknik itibariyle sunucuda daimi olarak çalışır ve arzu eden programa, bildireceği veri tabanı dosyasından veri çekerek sunar.
Php genellikle mysql veritabanını kullanmaktadır. Bunun başlıca nedenleri;
1- Php gibi mysql?in de açık kaynak koduyla dağıtılması ve ücretsiz temin edilebilmesi
2- Apache-Php-mysql üçlüsünün bir arada kullanılması tıpkı tek yazılım gibi çalışır. Bu yüzden değer programlama dillerine ve SQL programlarına hız açısından üstünlük sağlaması
3- Değişik işletim sistemlerini desteklemesi
4- Çoklu kullanıcı desteği sağlaması
mysql?i çalıştırırken verilerin giriş-çıkışının, herhangi bir işlemi DOS ortamında yapılması bazı dezavantajıdır. Fakat mysql ile tüm işlemleri browser ekranından çalıştırabilecek phpMyAdmin adında bir yazılım geliştirilmiştir.
Php?nin yaygınlaşmasındaki kuşkusuz en büyük yardımcılardan biri de mysql oldu.
Bilgilerin bir veritabanında depolanması gerektiği durumlarda ya bir metin dosyasından yararlanırız, ya da SQL (Structured Query Language (Yapısal Sorgu Dili)) programları ile verilerimizi depolarız SQL dili temel bir standarda kavuşmuştur. Ama tıpkı HTML bir standart olmasına rağmen, değişik browser firmalarının kendilerine göre değişik komutlar çıkartmaları gibi, farklı SQL programı yazılımcıları kendilerine özgü komutlar çıkartmışlardır. Onun için, mysql ile kullanılan tüm komutlar bütün SQL programlarında çalışmayabilir.
MySql VERİ TÜRLERİ
TinyInt [(m)] [unsigned] : Çok küçük tamsayıdır. -128 ile 127 arası değerler alır. İşaretsiz olarak tanımlanırsa 0 ile 255 arası değer alır. 1 byte yer kaplar.
SmallInt [(m)] [unsigned] : Küçük tamsayıdır. -32.768 ile 32.767 arasında değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 65.535 arasıdır. 2 byte yer kaplar.
MediumInt [(m)] [unsigned] : Orta büyüklükte tamsayıdır. -8.388.608 ile 8.388.607 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 16.777.215 arasıdır. 3 byte yer kaplar.
Int [(m)] [unsigned] : Normal tamsayıdır. -2.147.483.648 ile 2.147.483.647 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 4.294.967.295 arasıdır. 4 byte yer kaplar.
BigInt [(m)] [unsigned] : Büyük tamsayıdır. -9.223.372.036.854.775.808 ile 9.223.372.036.854.775.807 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 18.446.744.073.709.551.615 arasıdır. 8 byte yer kaplar.
Float [(m,d)] : Küçük reel sayıdır. -1.175494351E-38 ile 3.402823466E+38 arası değer alır. 4 byte yer kaplar.
Double [(m,d)] : Normal büyüklükte reel sayıdır. -2.2250738585072014E-308 ile 1.7976931348623157E+308 arası değer alır. 8 byte yer kaplar.
Date : Tarih saklama tipidir. YYYY-MM-DD, YY-MM-DD yada YYMMDD formatında tarih saklayabilir. Değer aralığı 0000-00-00 ile 9999-12-31 arasındadır. 4 byte yer kaplar.
Time : Saat saklama tipidir. HH:MM:SS, HHMMSS, HHMM yada HH formatında saati saklayabilir. Değer aralığı 00:00:00 ile 23:59:59 arasındadır. 3 byte yer kaplar.
DateTime : Tarih ve zaman bilgilerini birlikte depolamakta kullanılır. Formatı YYYY-MM-DD HH:MM:SS şeklindedir. 8 byte yer kaplar.
TimeStamp : O anki saati YYMMDDHHMMSS şeklinde veritabanında saklar.
Char (m) [binary] : Veritabanında kesinlikle belirtilen 1-125 arası olan m sayıda karakter saklar. Binary parametresi ile girilirse büyük küçük harf ayırımı vardır. m byte yer kaplar.
VarChar (m) [binary] : Veritabanında belirtilen 1-125 arası olan m sayıda karakter saklar. Binary parametresi ile girilirse büyük küçük harf ayırımı vardır. m+1 byte yer kaplar.
TinyText ve TinyBlob : En fazla 255 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+1 byte yer kaplar.
Text ve Blob : En fazla 65.535 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+2 byte yer kaplar.
MediumText ve MediumBlob : En fazla 16.777.216 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+3 byte yer kaplar.
LongText ve LongBlob : En fazla 4.294.967.295 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+4 byte yer kaplar.
Enum (’değer1 ’,’değer2’,...) : Aynı anda doğru olmayacak bilgileri depolar. Radio düğmelerindeki gibi tek bir seçenek için kullanılır. Ne kadar değer olursa olsun 1 yada 2 byte yer kaplar.
Set (’değer1 ’,’değer2’,...) : Aynı anda birden fazla seçeneği seçilebilen bilgileri depolar. 1 ile 8 byte arası yer kaplar.
MySql KOMUTLARI
* Show databases : Mevcut veritabanlarını listeler.
* Create database veritabanı adı : Yeni bir veritabanı oluşturmak için kullanılır.
Örnek: create database sigorta
Açıklama: sigorta isimli bir veritabanı oluşturur.
Not : Bu komutu verdiğimizde ?mysql\\data dizini içerisinde verdiğimiz isimde bir klasör oluşur. Bu dizinde yeni bir klasör oluşturarak Windows ortamında yeni bir veritabanı oluşturabiliriz.
* Use veritabanı adı : Var olan bir veritabanını kullanmamız için aktif hale getirir.
Örnek: use sigorta
Açıklama: sigorta isimli bir veritabanı aktif hale getirir.
* Show tables : Aktif veritabanındaki mevcut tabloları listeler.
* Describe tablo adı veya * Show columns from tablo ad: Belirtilen tablodaki alanları listeler.
Örnek: describe kasko veya show columns from kasko
Açıklama: kosko tablosunun alanlarını listeler.
* Create table tablo adı (alan1 alan1tipi, alan2 alan2tipi, ...) : Aktif veritabanı içerisinde belirtilen isimde ve belirtilen alanları ve tiplerini içeren yeni bir tablo oluşturur.
Örnek: create table kasko (adi varchar(15), soy varchar(15), kasdeger int)
Açıklama: 15 karakterlik adi ve soy ile integer tipli kasdeger alanlarına sahip kasko isimli bir tablo oluşturur.
Not : Bu komutu verdiğimizde ?mysql\\data\\veritabanı adı dizinini içinde verilen tablo adında frm, MYD ve MYI uzantılı üç adet dosya oluşur.
* Drop table tablo adı : Adi verilen tabloyu siler.
Örnek: drop table kasko
Açıklama: kasko isimli tabloyu siler.
* Alter table tablo adı add yeni alan alan tipi : Adi verilen tabloya belirtilen alanı ekler.
Örnek: alter table kasko add adr varchar(30)
Açıklama: kasko isimli tabloya adr isimli yeni bir alan ekler.
* Alter table tablo adı drop alan adı : Adi verilen tablodaki belirtilen alanı siler.
Örnek: alter table drop soy
Açıklama: kasko isimli tablodan soy isimli alanı siler.
* Insert into tablo adı (alan1,alan2, ?) values (alan1 değeri, alan2 değeri, ?) : Verilen isimli tabloya verilen alanlara ve sıralarına bağlı olarak verilen değerlerde bir kayıt ekler.
Örnek: insert into kasko (adi,soy,kasdeger) values (’Mustafa’,’Gündüz’,1200000000)
Açıklama: kasko tablosunda adi alanına ?Mustafa?, soyadı alanına ?Gündüz?, kasdeger alanına ?1200000000? değerlerini ekleyerek yeni bir kayıt oluşturur.
Not: İstenirse tablonun sahip olduğu alanların sırası değiştirilebilir veya bazı alanlar yazılmayabilir.
Örnek: insert into kasko (soy,adi) values (’Fidan’,’Emir’)
Açıklama: kasko tablosunda soy alanına ?Fidan?, adi alanına ?Emir?, varsa diğer alanlara NULL değerlerini ekleyerek yeni bir kayıt oluşturur.
* Insert into tablo adı values (alan1 değeri, alan2 değeri, ?) : Verilen isimli tabloya verilen değerlere sahip bir kayıt ekler. Verilen değerlerin alanlarla uyuşması gerekir.
Örnek: insert into kasko values (’Ferudun’,’Us’,1550000000)
Açıklama: kasko tablosunda Ferudun Us 1550000000 kaydını oluşturur.
* Select * from tablo adı : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları alır ve listeler.
Örnek: select * from kasko
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları listeler.
* Select alan1,alan2, ? from tablo adı : Verilen isimli tablodaki belirtilen kayıtları alır ve listeler.
Örnek: select adi, soy from kasko
Açıklama: kasko tablosundaki kayıtların adı ve soyadı alanlarını listeler.
* Select * from tablo adı order by alan adı : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları küçükten büyüğe sıralı olarak listeler.
Örnek: select * from kasko order by kasdeger
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları kasdeger alanına göre küçükten büyüğe sıralı olarak listeler.
* Select * from tablo adı order by alan adı desc : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları büyükten küçüğe sıralı olarak listeler.
Örnek: select * from kasko order by kasdeger desc
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları kasdeger alanına göre büyükten küçüğe sıralı olarak listeler.
* Select * from tablo adı where şart : Verilen isimli tablodaki verilen şartı sağlayan tüm kayıtları listeler.
Örnek: select * from kasko where kasdeger >1000000000
Açıklama: kasko tablosundaki kasdeger alanının 1000000000?den büyük olduğu tüm kayıtları listeler.
* Select * from tablo adı limit başlangıç no, kayıt say : Verilen isimli tablodaki verilerden başlangıç değerinden başlayarak belirlenen sayı kadarını listeler. 1. kayıtın indisi 0?dır.
Örnek: select * from kasko limit 3,10
Açıklama: kasko tablosunda 4. kayıttan başlayarak 10 kayıt listeler.
* Select max veya min veya sum veya avg(alana adı) from tablo adı : Verilen isimli tablodaki alanın;
max = en büyük, min = en küçük, sum = toplam, avg = ortalama değerlerini listeler.
Örnek: select sum(kasdeger)
Açıklama: tüm kayıtlardaki kasdeger alanlarının toplamını listeler.
* Select işlem1, işlem2, ? : Belirtilen işlemlerin sonuçlarını ekrana yazar.
Örnek: select sin(30)+1, 40+30*3
Açıklama: 0.11968 ve 130. Çıktısı mysql programına göre değişir.
* Select version() : mysql’in versiyonunu görüntüler.
* Select now() : yyyy-mm-dd hh:mms formatında tarihi ve zamanı görüntüler.
* Update tablo adi set alan adı = yeni değer : Tüm kayıtların belirtilen alanını verilen değer olarak günceller.
Örnek: update kasko set adi = ’İsmail’
Açıklama: Tüm kayıtların adi alanını İsmail olarak günceller.
* Update tablo adi set alan adı = yeni değer where şart : Verilen şartın sağlandığı tüm kayıtların belirtilen alanını verilen değer olarak günceller..
Örnek: update kasko set kasdeger = 1700000000 where adi=’Uğur’ and soy=’Gürkan’
Açıklama: adi alanı Uğur, soy alanı Gürkan olan tüm kayıtların kasdeger alanının değeri 1700000000 olarak günceller.
* Delete tablo adı where şart : Şartın sağlandığı tüm kayıtları siler.
Örnek: delete from kasko where adi=?Nadir? and soy=’Çayan’
Açıklama: adi alanı Nadir, soy alanı Çayan olan tüm kayıtları siler.
Apache-Php-MySql’in Kurulumu
Apache, PHP, PHPMyAdmin ve mysql programlarını internetten ücretsiz olarak indirebiliriz ve bu programları bilgisayarımıza ayrı ayrı kurabiliriz. Fakat daha sonra Apache-Php-mysql üçlüsünü birbirlerinden anlar hale getirmemiz gerekir. Ama;
kurulum dosyası PHP, Apache Web Server , mysql ve PHPMyAdmin programlarını içermektedir. Program bilgisayara kurulduğunda C sürücüsünde Apache isimli bir klasör oluşmaktadır. Daha sonra programların yeni sürümlerini indirerek programlarımızı güncelleyebiliriz.
MySql PROGRAMLARI
WİNmysqlADMİN
mysql dizinindeki bin dizininin içindeki winmysqladmin programı çalıştırılır. Bu program aynı zamanda mysql’i de çalıştırır. Program ilk çalıştırıldığında aşağıdaki gibi kullanıcı adı ve şifre girilmesini isteyen bir ekran gelir. Burada girilen kullanıcı adı ve şifresi ileride mysql’e bağlanırken kullanılacaktır.
Php ile çalışırken bu programın aktif olması gerekir. systemtray ikonu winmysqladmin programının çalıştığı anlamına gelir. İkon üzerinde sağa tıklayıp Show me butonuna tıkladığımızda winmysqladmin programının arayüzü ekrana gelir.
İlk olarak Environment sekmesi aktiftir. Burada mysql’in versiyon bilgileri ile bilgisayarla ve serverla ilgili bazı bilgiler bulunmaktadır. Önemli olarak my.ini Setup sekmesinde mysql’in ayarlarını içeren c:\\windows\\my.ini adındaki dosyadaki bilgiler görüntülenir. Buradaki bilgiler değiştirilerek kaydedilebilir. Databases sekmesinde ise var olan veritabanları ve tablolarla ilgili bilgiler görülebilir. Databases çerçevesinde sağa tıkladığımızda karşımıza gelen popup menüden yeni veritabanı oluşturma, veritabanı silme gibi işlemleri yapabiliriz. Create Database komutunu verdiğimizde ekrana yandaki pencere çıkar. Veritabanı adını yazıp Create the Database butonuna bastığımızda yeni veritabanımız oluşturulur. Drop Database komutu ile belirtilen veritabanı silinebilir.
DOS‘ta MySql
mysql dizinindeki bin dizininin içindeki mysql programı çalıştırdığımızda ekrana aşağıdaki DOS ekranı gelir.
MySql komutları bölümündeki komutların hepsini burada kullanılabilir. Komutlardan sonra noktalı virgül koyularak komut işletilir.
PHPMYADMIN
Browser’ın adres çubuğuna https://tik.lat/il1Qd yazılarak PHPMyAdmin programı çalıştırılır. Apache server’ın ve winmysqladmin programlarının çalışıyor olması gerekmektedir. Yaptığımız veritabanlarını gerçek ortam olan internet’te yayımlamak için bu program kullanılır. Tamamen PHP ile yazılmıştır ve çoklu dil desteği sağlamaktadır. mysql’ de istenilen tüm işlemler herhangi bir kod yazmadan görsel bir şekilde yapılabilir.
Sol taraftaki frame’de mevcut veritabanları listelenmektedir. Sağ taraftaki frame’de ise yeni bir veritabanı oluşturma, dil değiştirme gibi bazı işlemleri içermektedir.
PhpMyAdmin İle Yeni Bir Veritabanı ve Tablo Oluşturma İşlemleri
Giriş sayfasında yeni veritabanı oluştur kutusuna veritabanı ismi yazılır ve git butonuna basılır. Ekrana veritabanı yaratıldı mesajı veren ve yeni bir tablo oluşturulmasını isteyen bir sayfa gelir.
Yeni bir tablo oluşturmak için yukarıda görüldüğü gibi isim kutusuna tablo adı, alanlar kutusuna alan sayısı girilir. Git butonuna basıldığında aşağıdaki pencere ekrana gelir.
Yukarıdaki penceredeki alanları doldurarak kaydet butonuna bastığımızda aşağıdaki pencere ekrana gelir. Burada musno alanında ayrıca bölümü auto_increment olarak belirtilmiştir. Bu yeni kayıt eklendiğinde o alana otomatik olarak artarak bir değer verilmesini sağlar. Varsayılan bölümüne değer girildiğinde o değerden başlayarak otomatik olarak değer verilir.
Yukarıdaki pencere sigorta veritabanı içerisinde belirtilen alanlarda kasko isimli bir tablo oluşturuldu manasına gelmektedir. Bu işlemi gerçekleştiren mysql komutları ve oluşturulmuş alanlar görüntülenir. İstenirse bu alanlarda değişiklik yapılabilmektedir.
Tablo İle İlgili İşlemler
Ana menüden veritabanı ismi seçilir ve git butonuna basılır.
Yukarıda görüldüğü gibi ekrana seçilen veritabanına ait tablo bilgileri gelir. Buradan istenilen tablo ismi seçilir. Git butonuna basıldığında o tablo ile ilgili alan bilgileri ekrana gelir. Ekle sekmesine tıklandığında ekrana aşağıdaki kayıt ekleme penceresi gelir.
Yukarıdaki penceredeki gibi kayıt değerleri girilir. Burada musno alanı boş bırakılmıştır. Çünkü bu alan otomatik olarak artırılmaktadır. Sayfanın altında bulunan yeni kayıt ekle radyo butonu seçilirse kayıt eklendikten sonra eklenen kayıtla ilgili mysql komutu ekrana gelir ve yeni kayıt girilmesi için form oluşturulur.
Tara sekmesine tıklandığında aktif veritabanı ve tablodaki alanlar listelenir. Kayıtların yanlarındaki Düzenle ile kayıtın istenilen kısmı düzeltilir. Bu update mysql komutunu çalıştırır. Sil ise belirtilen kaydı siler. Bu da delete mysql komutuna denktir.
Seç sekmesinde tablo ile ilgili alanları belli şartlara göre listeleyebileceğimiz aşağıdaki pencere gelir.
Yukarıdaki pencerede istenen alanlar seçilir ve şartlar belirlenerek kayıtların listelenmesi istenir. Git butonuna basıldığında aşağıdaki gibi bir pencere ekrana gelir.
İşlemler sekmesinde tablo kopyalama, ismini değiştirme gibi işlemlerin yapıldığı pencere gelir.
Boşalt sekmesi aktif tablodaki tüm kayıtları siler.
Kaldır sekmesi aktif tabloyu siler.
MySql Manager
MySql dizinindeki bin dizininin içindeki mysqlManager programı çalıştırdığımızda ekrana aşağıdaki ekranı gelir.
Yukarıdaki pencerede görüldüğü gibi veritabanlarımızı, tablolarımızı ve tablolarımızdaki alanları görebiliriz. Sağa tıkladığımızda çıkan popup menüden SQL Query?yi tıklayarak aşağıdaki pencereyi ekrana getiririz.
Query sekmesine istediğimiz mysql komutunu yazarak tuşuna basarak komutu işletiriz. Yukarıda yazılan komutu işlettiğimizde karşımıza sorgumuzun sonucu aşağıdaki gibi Result sekmesinde ekrana gelir.
PHP’nin sağladığı en büyük kolaylıklardan biri HTML kodunun içine gömülebilir olmasıdır. PHP kodu, kullanıcının tarayıcısına gitmeden önce sunucu tarafından işlenir ve geriye % 100 HTML kodu gönderilir. Aşağıdaki örneğe bakarsak:
<HTML>
<?php
echo ("PHP ile yaratılmış yazı");
?>
</HTML>
Normal .html uzantılı dosyalar, web sunucusu tarafından işlenmeden direk tarayıcıya gönderilir. Sunucu HTML kodundan kaçmaya yarayan "<?" veya "<?php" gibi bir tag ile karşılaştığında ise PHP moduna girer ve bu bilgiler sunucu tarafında işlenir. HTML’den kaçmak ve PHP moduna geçmek için:
<? echo ("Bu SGML kullanımına örnektir."); ?>
<?php echo ("Bu XML ile ilgili özellikleri de kullanmanızı sağlar."); ?>
<SCRIPT LANGUAGE=’php’> echo ("Bu kullanımı tavsiye etmem."); </SCRIPT>
<% echo ("PHP 3.0.4 ile beraber ASP tipi kaçışı da kullanabilirsiniz."); %>
Yukardaki örnek kodu test.php3 (veya .php) olarak kaydedin ve tarayıcınızda deneyin. Daha sonra tarayıcınızı kullanarak sayfanın kaynağını inceleyin.
PHP ve Client-Side (Kullanıcı-Taraflı) Kod
PHP’yi client-side kodunu dinamik biçimde yaratmak için kullanabiliriz. Bu işi yazıyı yazdığımız yöntemin aynısını kullanarak yapacağız:
<HTML>
<?php
echo ("<SCRIPT LANGUAGE=’JavaScript’> alert (’Dikkat!’); </SCRIPT>");
?>
</HTML>
Sunucu echo komutunu çalıştırdığında, tarayıcıya:
<SCRIPT LANGUAGE=’JavaScript’> alert (’Dikkat!’); </SCRIPT>
satırını gönderecektir. Tarayıcı da bu kodu yorumlayıp alert kutusunu ekrana çıkartacaktır.
PHP Değişkenleri
Bütün programlama dillerinde olduğu gibi PHP de verileri saklamak için değişkenleri kullanır. PHP’de bütün değişken isimleri ’$’ ile başlar. Java veya Visual Basic’in tersine değişkenleri declare etme zorunluluğu yoktur. Bir değişkeni ona bir değer atayarak yaratabilirsiniz:
<?php
$username = "Türkiye PHP Grubu";
echo $username;
?>
Kullanıcıyla İletişim
Değişkenler kullanıcının girdiği bilgileri formdan alıp işlemek amacıyla da kullanılır. Eğer bir sayfa "name" değeri "username" olan bir "textbox" içeriyorsa, buraya girilen değer otomatik olarak "$username" değişkenine atanır:
<HTML>
<FORM action="<? echo $PHP_SELF ?>">
Lütfen kullanıcı adınızı yazın:<BR>
<INPUT TYPE=TEXT NAME=username><BR><BR>
<INPUT TYPE=SUBMIT VALUE="Gönder">
</FORM>
<BR><BR>
Kullanıcı adınız: <?php echo ("$username"); ?>
</HTML>
Bu kodu yazıp "Gönder" tuşuna bastığınızda yazmış olduğunuz ismi göreceksiniz. Tarayıcınızın URL bölümüne dikkat ederseniz, "dosyaadı.php3?username=yazdığınız_isim" olduğunu göreceksiniz. Bu formdaki bilgilerin URL kullanılarak bir sayfadan diğer sayfaya taşınmasında kullanılan yöntemlerden biridir.
Veri Toplamak ve Web Sunucusundan İstekte Bulunmak
Web programlarında ilk adım genellikle kullanıcından birtakım bilgiler toplamaktır. Bu işlem HTML formları aracılığıyla sağlanır. Kullanıcı bilgilerini girer ve "Submit" tuşuna basar. Tarayıcı verilen bilgileri düzenler ve web sunucusuna gönderir. Web sunucusunun gönderilen bilgileri anlaması için, tarayıcının bilgileri Web sunucusunun anlayabileceği hale getirmesi ve "HTTP Request" yani istekte bulunması gerekir.
Her "request" hangi metodla çalışacağını belirlemek zorundadır. Bunu <FORM METHOD="POST"> örneğindeki gibi yapabilirsiniz. En çok kullanılan üç metod HEAD,GET ve POST’tur.
HEAD dokümanın kendisini değil dokümanla ilgili bilgi almak için kullanılır.
GET ve POST web programlarını çalıştırmak için kullanacağınız metodlardır. Her ikisi de aynı görevi görür fakat çalışma biçimleri farklıdır.
GET Metodu
GET ile bir "request" yapıldığında, bütün form verileri tek bir "string" haline getirilir ve key=value (degişken-ismi=degişken-değeri) biçimine sokulur:
https://tik.lat/oKVSA
Bu satır "userform.php" scriptini çalıştırır ve bu scripte "username" değişkenini ve bu değişkenin değeri olarak eşitliğin sağ tarafındaki değeri geçirir.
https://tik.lat/yH4wJ -> "request"i işleyecek olan sunucu
/php/userform.php -> Sunucudaki dosyanın adı ve yeri
? -> Dosyanın yerini verilerden ayırır
key=value -> Değişken isimleri ve değerleri
& -> key=value çiftlerini ayırmak için kullanılır
+ -> Boşluk karakterinin yerine geçer
GET bütün web request’lerinde default olarak kullanılır. Kullanıcı bir sayfa istediğinde, tarayıcı GET komutunu kullanır. GET ile çağrılan bir sayfa, eğer tarayıcının hafızasında mevcutsa tarayıcı sayfanın eski halini gösterebilir. GET ile yaşanan bir diğer problem, URL ile taşıyabileceğiniz veri miktarının sınırlı olmasıdır.
POST Metodu
POST Metodu, form bilgilerini sayfanın bir parçasıymış gibi oluşturur. Sunucu verileri dosyadan okuyarak alır. Bu metod daha çok verinin transfer edilebilmesine izin verir, ve tarayıcının cache’deki eski bilgileri göstermesi sorununu ortadan kaldırır.
Scriptin (ya da Programın) Çalıştırılması
Kullanıcıdan gelen isteği web sunucusu alır ve işlenmesi gereken programa gönderir. Daha önce web sunucularının kurulumunu anlatırken konfigürasyon dosyalarına bazı satırlar eklemiştik, web sunucusu bu satırlar sayesinde hangi dosyaları hangi programlarla çalıştırması gerektiğini bilir ve ona göre davranır.
Form Verilerinin İşlenmesi
İlk örnekte forma girilen bilgiler tekrar aynı dosyaya dönüyordu. Bu bilgileri rahat biçimde kullanabilmek için başka bir dosyaya göndermemiz gerekir. Örneğin .html olarak hazırladığımız formdaki bilgilerin .php olarak hazırladığımız dosyaya gitmesini sağlayabiliriz. Bu hem kodumuzun temiz olması hem de kontrolü kaybetmememiz için gereklidir:
<HTML>
<!-- userform.html -->
<FORM ACTION="formisle.php3" METHOD=POST>
Lütfen kullanıcı adınızı yazın:<BR>
<INPUT TYPE=TEXT NAME="username"><BR><BR>
<INPUT TYPE=SUBMIT VALUE="Gönder">
</FORM>
</HTML>
Kullanıcı "Gönder" tuşuna bastığında, POST metodu kullandığımız için, formdaki veriler formisle.php3 dosyasına "HTTP Header" yoluyla taşınacaktır. Metodu "GET" ile değiştirerek ikisi arasındaki farkı görebilirsiniz:
<HTML>
<!-- formisle.php3 -->
<?php
echo ("Merhaba, " . $username . "!");
?>
</HTML>
Değişkenin nasıl kullanıldığına dikkat edin. Formda <INPUT> tag’i içerisinde "NAME"’in aldığı değer ile değişkeninizin ismi aynıdır, ve bunu PHP kodu içinde kullanmak için ekstra bir komut kullanmanız gerekmez, değişken otomatik yaratılır. Bu özellik sadece <INPUT> tag’i için değil NAME özelliği olan bütün tag’ler için geçerlidir.
Artık PHP ile form bilgilerini nasıl alıp işleyebileceğiniz ve kullanıcıya geri bildirim yapabileceğiniz hakkında fikir sahibisiniz. Böylece verilerin veritabanına kaydedilene kadar hangi yollardan geçtiğini, ya da formdan alınan bilgilerin e-posta ile gönderilmek için nasıl hazırlandığını da öğrenmiş oldunuz.
Bundan sonra alıştırma olması için küçük programlar yazmaya başlayacağız, size de tavsiyem kendinizi geliştirebilmeniz için, kendinize ait küçük projeler yaratmanız ve kodlar yazmanız. Başkalarının kodları ne kadar açıklayıcı ve bilgi verici olursa olsun, her programcının tekniği farklıdır, kendi tekniğinizi geliştirebilmeniz için kendinize ait programlar yazmanız gerekir.
Son olarak formdan aldığınız bilgileri formatlayıp e-posta yoluyla size gönderen ufak bir script örneği vereceğim, böylece nette en çok aranan scriptlerden birine sahip olmuş olacaksınız ;o)
<!-- formmail.php3 -->
<?php
$kimden = ""Admin" <[email protected]>;
$mesaj = "İsim: " . $isim;
$mesaj .= "Soyisim: " . $soyad;
$mesaj .= "Telefon: " . $telefon;
$header .= "From: " . $kimden;
$header .= "Reply-To: " . $reply-to;
$header .= "Content-Type: text/plain; charset=iso-8859-9";
$header .= "Content-Transfer-Encoding: 8bit";
$kime = "[email protected]";
$konu = "Formdan Maile Programı";
mail ($kime, $konu,$mesaj,$header);
?>PHP ve MySql
PHP (Personel Home Page Tool)
PHP, özellikle dinamik web sayfaları yaratmak amacıyla geliştirilmiş, sunucu tarafında çalışan html içine gömülebilir bir programlama dilidir. Bir ziyaretçi sayfanıza girdiğinde, sunucu PHP komutlarını çalıştırır ve o anda bir HTML çıktısı üretir. Ziyaretçinin bütün görebileceği bu çıktı olur. PHP kodunu göremez. Dinamik sayfa kavramı da buradan gelmektedir. Ziyaretçinin kullandığı tarayıcıya, günün saatine ve akla gelebilecek her türlü değişkene bağlı olarak farklı bir sayfa yaratılıp gönderilebilir.
PHP, dil yapısının önemli bir kısmını C, Java ve Perl gibi dillerden almış, kendisine has özelliklerle bu yapıyı pekiştirmiştir script dilidir. Yani kodları düz yazı dosyaları halinde kaydedilir ve kullanılacağı ortamda bir yorumlayıcı tarafından yorumlanır. Bu, PHP ile yazacağınız programları, derlemek yani ortaya bir EXE veya çalıştırılabilir başka bir dosya çıkartmaya gerek olmadığı anlamına gelmektedir.
Web?in dili olan HTML ilk çıkışından sonra günümüzün ihtiyaçlarını karşılayamaz duruma gelmiştir. Bu arada web sayfalarını bilhassa görünüm açısından etkileşimli kılmak için JavaScript dili geliştirildi. JavaScript browser?da çalışan bir script diliydi ve HTML?in durağan kalıbı yerine etkileşimli sayfalar yaratılmasına olanak sağladı. Sonraları web sayfalarında veritabanlarına giden yolda başı çekmiştir.
Şirketlerin müşterilerin kayıtlarını gereken veritabanlarını web?e aktarmak için programlama dilleri geliştirildi. Bunlar;
ASP ?Active Server Page?
JSP ?Java Server Page?
CFML ?ColdFusion?
PHP ?Personel Home Page?
Yapılacak herhangi bir çalışmayı bu programlama dilleri ile gerçekleştirmemiz mümkündür. Yalnız bu programlama dillerinin kendi çaplarına göre bazı avantaj ve dezavantajları vardır.
ASP, Microsoft firmasının geliştirdiği bir script dilidir ve ücretsiz dağıtılmaktadır. Yalnız bu programın bazı kütüphanelerinden yararlanmak istenirse ücret ödenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda SQL programı olarak genelde yine aynı şirketin ürettiği MsSQL programı lisanslı alarak temin edilmektedir.
JSP, Sun firmasının ürettiği açık kaynak koduna dayanan yeni bir teknoloji olarak nitelenebilir. Bu script dili hakkında kaynak yeterince bulunmamaktadır. programcılar tarafından da dile getirildiği gibi henüz gelişme sürecini tamamlayamamıştır.
CFML, ise Allaire Firmasının çıkardığı bir script dilidir. Macromedia Firmasının Allaire Firmasını satın almasından sonra iki şirketin mühendisleri Cold Fusion?un 5 versiyonunu çıkardı. Yalnız bu programın en büyük eksikliği büyük rakamlarla pazarlanması ve fazla bir SQL programına destek vermemesidir.
PHP ise çekirdekten yani Linux İşletim Sisteminden itibaren bedava edinilmektedir. Hız açısından en büyük rakibi olarak gösterilen ASP?ye % 400?lere varan bir fark atmıştır. Neredeyse tüm veritabanlarıyla çalışabilmesi, SQL programı olarak mysql ve PostgreSQL programlarının ücretsiz olarak dağıtılması, internette bol miktarda dokümanlarının bulunması Microsoft`un ASP`si gibi işletim sistemine bağımlı olmaması ve 95/98/NT, Unix ve Linux türevleri üzerinde çalışabilmesi en büyük avantajıdır.
PHP nin Tarihçesi
PHP, ilk olarak 1990?lı yılların ortalarında Rasmus Lerdorf tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. Lerdorf?un amacı kişisel bilgilerini internet üzerinden yayınlamaktı. O tarihteki teknolojide, günümüzdeki gibi gelişmiş web tasarım yazılımlarının bulunmamasından dolayı, kişisel web sayfası yapmak çok daha zordu. Buradan yola çıkarak, kişisel web sayfası yapmak için bir yazılım hazırladı ve adına Personal Home Page (PHP) adını verdi. PHP, Perl dili üzerine kurulu bir dil olarak geliştirilmeye başlanmıştır. PHP?nin çok tutulması üzerine web tasarımcılarının çok ihtiyacı olan, yani form yoluyla ziyaretçiden gelen bilgileri işlemeyi sağlayan eklemeler yapılarak adına PHP/FI (Form Interpreter) adını aldı. Kimileri tarafından programın bu versiyonu PHP2 olarak adlandırıldı. 1995 yılının ortalarında PHP Lerdorf?un kurmuş olduğu bir grup tarafından daha da geliştirildi. Bu sefer Perl dilindeki fonksiyonlardan tamamen arındırılmış ve Object Oriented (Nesneye Dayalı) bir dil haline getirildi.
PHP Nasıl Çalışır?
PHP dosyaları temelde web sunucusunda yer alan metin dosyalarından başka bir şey değildir. Web sunucusunun ayarına bağlı alarak .php3, .phtml ya da .php uzantısıyla tanımlanırlar. Bu metin dosyasında PHP komutları ve HTML yer alır.
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki işlemler yapılmaktadır.
1- İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser) ile çağrılır.
2- Web Server (Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar.
3- PHP yorumlayıcısı ilgili dosya içindeki scriptleri çalıştırarak geriye döndürdüğü sonucu Web Server? a tekrar gönderir.
4- Web Server’a ulaştırılan sonuç İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır.
PHP derleyicisi kendisine ulaşan metin dosyasında ?<?php? ile ??>? işaretleri arasındaki komutlarını işleterek çıkan sonuçları web sunucusuna iletir. Bir PHP dosyası sadece HTML ya da sadece PHP komutlarından ya da her ikisinden oluşabilir.
PHP Script’lerinizi çalıştırabilmek için bu dili bilen bir programa ihtiyacınız vardır. Bu programın tek başına (komut istemci penceresinde veya terminal ekranında) çalışması mümkün olduğu gibi, Web Server tarafından da çalıştırılabilir olması gerekir. Başka bir deyişle Web Sunucu programının PHP anlar hale getirilmesini sağlamak zorundayız.
Apache Nedir?
Apache Web Server dünyada en çok kullanılan server programıdır. Dünyada bilinen web Serverların %60?ı Apache kullanmaktadır.
MySql Nedir?
MySql bir veri tabanı sunucusudur. Teknik itibariyle sunucuda daimi olarak çalışır ve arzu eden programa, bildireceği veri tabanı dosyasından veri çekerek sunar.
Php genellikle mysql veritabanını kullanmaktadır. Bunun başlıca nedenleri;
1- Php gibi mysql?in de açık kaynak koduyla dağıtılması ve ücretsiz temin edilebilmesi
2- Apache-Php-mysql üçlüsünün bir arada kullanılması tıpkı tek yazılım gibi çalışır. Bu yüzden değer programlama dillerine ve SQL programlarına hız açısından üstünlük sağlaması
3- Değişik işletim sistemlerini desteklemesi
4- Çoklu kullanıcı desteği sağlaması
mysql?i çalıştırırken verilerin giriş-çıkışının, herhangi bir işlemi DOS ortamında yapılması bazı dezavantajıdır. Fakat mysql ile tüm işlemleri browser ekranından çalıştırabilecek phpMyAdmin adında bir yazılım geliştirilmiştir.
Php?nin yaygınlaşmasındaki kuşkusuz en büyük yardımcılardan biri de mysql oldu.
Bilgilerin bir veritabanında depolanması gerektiği durumlarda ya bir metin dosyasından yararlanırız, ya da SQL (Structured Query Language (Yapısal Sorgu Dili)) programları ile verilerimizi depolarız SQL dili temel bir standarda kavuşmuştur. Ama tıpkı HTML bir standart olmasına rağmen, değişik browser firmalarının kendilerine göre değişik komutlar çıkartmaları gibi, farklı SQL programı yazılımcıları kendilerine özgü komutlar çıkartmışlardır. Onun için, mysql ile kullanılan tüm komutlar bütün SQL programlarında çalışmayabilir.
MySql VERİ TÜRLERİ
TinyInt [(m)] [unsigned] : Çok küçük tamsayıdır. -128 ile 127 arası değerler alır. İşaretsiz olarak tanımlanırsa 0 ile 255 arası değer alır. 1 byte yer kaplar.
SmallInt [(m)] [unsigned] : Küçük tamsayıdır. -32.768 ile 32.767 arasında değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 65.535 arasıdır. 2 byte yer kaplar.
MediumInt [(m)] [unsigned] : Orta büyüklükte tamsayıdır. -8.388.608 ile 8.388.607 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 16.777.215 arasıdır. 3 byte yer kaplar.
Int [(m)] [unsigned] : Normal tamsayıdır. -2.147.483.648 ile 2.147.483.647 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 4.294.967.295 arasıdır. 4 byte yer kaplar.
BigInt [(m)] [unsigned] : Büyük tamsayıdır. -9.223.372.036.854.775.808 ile 9.223.372.036.854.775.807 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 18.446.744.073.709.551.615 arasıdır. 8 byte yer kaplar.
Float [(m,d)] : Küçük reel sayıdır. -1.175494351E-38 ile 3.402823466E+38 arası değer alır. 4 byte yer kaplar.
Double [(m,d)] : Normal büyüklükte reel sayıdır. -2.2250738585072014E-308 ile 1.7976931348623157E+308 arası değer alır. 8 byte yer kaplar.
Date : Tarih saklama tipidir. YYYY-MM-DD, YY-MM-DD yada YYMMDD formatında tarih saklayabilir. Değer aralığı 0000-00-00 ile 9999-12-31 arasındadır. 4 byte yer kaplar.
Time : Saat saklama tipidir. HH:MM:SS, HHMMSS, HHMM yada HH formatında saati saklayabilir. Değer aralığı 00:00:00 ile 23:59:59 arasındadır. 3 byte yer kaplar.
DateTime : Tarih ve zaman bilgilerini birlikte depolamakta kullanılır. Formatı YYYY-MM-DD HH:MM:SS şeklindedir. 8 byte yer kaplar.
TimeStamp : O anki saati YYMMDDHHMMSS şeklinde veritabanında saklar.
Char (m) [binary] : Veritabanında kesinlikle belirtilen 1-125 arası olan m sayıda karakter saklar. Binary parametresi ile girilirse büyük küçük harf ayırımı vardır. m byte yer kaplar.
VarChar (m) [binary] : Veritabanında belirtilen 1-125 arası olan m sayıda karakter saklar. Binary parametresi ile girilirse büyük küçük harf ayırımı vardır. m+1 byte yer kaplar.
TinyText ve TinyBlob : En fazla 255 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+1 byte yer kaplar.
Text ve Blob : En fazla 65.535 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+2 byte yer kaplar.
MediumText ve MediumBlob : En fazla 16.777.216 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+3 byte yer kaplar.
LongText ve LongBlob : En fazla 4.294.967.295 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+4 byte yer kaplar.
Enum (’değer1 ’,’değer2’,...) : Aynı anda doğru olmayacak bilgileri depolar. Radio düğmelerindeki gibi tek bir seçenek için kullanılır. Ne kadar değer olursa olsun 1 yada 2 byte yer kaplar.
Set (’değer1 ’,’değer2’,...) : Aynı anda birden fazla seçeneği seçilebilen bilgileri depolar. 1 ile 8 byte arası yer kaplar.
MySql KOMUTLARI
* Show databases : Mevcut veritabanlarını listeler.
* Create database veritabanı adı : Yeni bir veritabanı oluşturmak için kullanılır.
Örnek: create database sigorta
Açıklama: sigorta isimli bir veritabanı oluşturur.
Not : Bu komutu verdiğimizde ?mysql\\data dizini içerisinde verdiğimiz isimde bir klasör oluşur. Bu dizinde yeni bir klasör oluşturarak Windows ortamında yeni bir veritabanı oluşturabiliriz.
* Use veritabanı adı : Var olan bir veritabanını kullanmamız için aktif hale getirir.
Örnek: use sigorta
Açıklama: sigorta isimli bir veritabanı aktif hale getirir.
* Show tables : Aktif veritabanındaki mevcut tabloları listeler.
* Describe tablo adı veya * Show columns from tablo ad: Belirtilen tablodaki alanları listeler.
Örnek: describe kasko veya show columns from kasko
Açıklama: kosko tablosunun alanlarını listeler.
* Create table tablo adı (alan1 alan1tipi, alan2 alan2tipi, ...) : Aktif veritabanı içerisinde belirtilen isimde ve belirtilen alanları ve tiplerini içeren yeni bir tablo oluşturur.
Örnek: create table kasko (adi varchar(15), soy varchar(15), kasdeger int)
Açıklama: 15 karakterlik adi ve soy ile integer tipli kasdeger alanlarına sahip kasko isimli bir tablo oluşturur.
Not : Bu komutu verdiğimizde ?mysql\\data\\veritabanı adı dizinini içinde verilen tablo adında frm, MYD ve MYI uzantılı üç adet dosya oluşur.
* Drop table tablo adı : Adi verilen tabloyu siler.
Örnek: drop table kasko
Açıklama: kasko isimli tabloyu siler.
* Alter table tablo adı add yeni alan alan tipi : Adi verilen tabloya belirtilen alanı ekler.
Örnek: alter table kasko add adr varchar(30)
Açıklama: kasko isimli tabloya adr isimli yeni bir alan ekler.
* Alter table tablo adı drop alan adı : Adi verilen tablodaki belirtilen alanı siler.
Örnek: alter table drop soy
Açıklama: kasko isimli tablodan soy isimli alanı siler.
* Insert into tablo adı (alan1,alan2, ?) values (alan1 değeri, alan2 değeri, ?) : Verilen isimli tabloya verilen alanlara ve sıralarına bağlı olarak verilen değerlerde bir kayıt ekler.
Örnek: insert into kasko (adi,soy,kasdeger) values (’Mustafa’,’Gündüz’,1200000000)
Açıklama: kasko tablosunda adi alanına ?Mustafa?, soyadı alanına ?Gündüz?, kasdeger alanına ?1200000000? değerlerini ekleyerek yeni bir kayıt oluşturur.
Not: İstenirse tablonun sahip olduğu alanların sırası değiştirilebilir veya bazı alanlar yazılmayabilir.
Örnek: insert into kasko (soy,adi) values (’Fidan’,’Emir’)
Açıklama: kasko tablosunda soy alanına ?Fidan?, adi alanına ?Emir?, varsa diğer alanlara NULL değerlerini ekleyerek yeni bir kayıt oluşturur.
* Insert into tablo adı values (alan1 değeri, alan2 değeri, ?) : Verilen isimli tabloya verilen değerlere sahip bir kayıt ekler. Verilen değerlerin alanlarla uyuşması gerekir.
Örnek: insert into kasko values (’Ferudun’,’Us’,1550000000)
Açıklama: kasko tablosunda Ferudun Us 1550000000 kaydını oluşturur.
* Select * from tablo adı : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları alır ve listeler.
Örnek: select * from kasko
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları listeler.
* Select alan1,alan2, ? from tablo adı : Verilen isimli tablodaki belirtilen kayıtları alır ve listeler.
Örnek: select adi, soy from kasko
Açıklama: kasko tablosundaki kayıtların adı ve soyadı alanlarını listeler.
* Select * from tablo adı order by alan adı : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları küçükten büyüğe sıralı olarak listeler.
Örnek: select * from kasko order by kasdeger
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları kasdeger alanına göre küçükten büyüğe sıralı olarak listeler.
* Select * from tablo adı order by alan adı desc : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları büyükten küçüğe sıralı olarak listeler.
Örnek: select * from kasko order by kasdeger desc
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları kasdeger alanına göre büyükten küçüğe sıralı olarak listeler.
* Select * from tablo adı where şart : Verilen isimli tablodaki verilen şartı sağlayan tüm kayıtları listeler.
Örnek: select * from kasko where kasdeger >1000000000
Açıklama: kasko tablosundaki kasdeger alanının 1000000000?den büyük olduğu tüm kayıtları listeler.
* Select * from tablo adı limit başlangıç no, kayıt say : Verilen isimli tablodaki verilerden başlangıç değerinden başlayarak belirlenen sayı kadarını listeler. 1. kayıtın indisi 0?dır.
Örnek: select * from kasko limit 3,10
Açıklama: kasko tablosunda 4. kayıttan başlayarak 10 kayıt listeler.
* Select max veya min veya sum veya avg(alana adı) from tablo adı : Verilen isimli tablodaki alanın;
max = en büyük, min = en küçük, sum = toplam, avg = ortalama değerlerini listeler.
Örnek: select sum(kasdeger)
Açıklama: tüm kayıtlardaki kasdeger alanlarının toplamını listeler.
* Select işlem1, işlem2, ? : Belirtilen işlemlerin sonuçlarını ekrana yazar.
Örnek: select sin(30)+1, 40+30*3
Açıklama: 0.11968 ve 130. Çıktısı mysql programına göre değişir.
* Select version() : mysql’in versiyonunu görüntüler.
* Select now() : yyyy-mm-dd hh:mms formatında tarihi ve zamanı görüntüler.
* Update tablo adi set alan adı = yeni değer : Tüm kayıtların belirtilen alanını verilen değer olarak günceller.
Örnek: update kasko set adi = ’İsmail’
Açıklama: Tüm kayıtların adi alanını İsmail olarak günceller.
* Update tablo adi set alan adı = yeni değer where şart : Verilen şartın sağlandığı tüm kayıtların belirtilen alanını verilen değer olarak günceller..
Örnek: update kasko set kasdeger = 1700000000 where adi=’Uğur’ and soy=’Gürkan’
Açıklama: adi alanı Uğur, soy alanı Gürkan olan tüm kayıtların kasdeger alanının değeri 1700000000 olarak günceller.
* Delete tablo adı where şart : Şartın sağlandığı tüm kayıtları siler.
Örnek: delete from kasko where adi=?Nadir? and soy=’Çayan’
Açıklama: adi alanı Nadir, soy alanı Çayan olan tüm kayıtları siler.
Apache-Php-MySql’in Kurulumu
Apache, PHP, PHPMyAdmin ve mysql programlarını internetten ücretsiz olarak indirebiliriz ve bu programları bilgisayarımıza ayrı ayrı kurabiliriz. Fakat daha sonra Apache-Php-mysql üçlüsünü birbirlerinden anlar hale getirmemiz gerekir. Ama;
kurulum dosyası PHP, Apache Web Server , mysql ve PHPMyAdmin programlarını içermektedir. Program bilgisayara kurulduğunda C sürücüsünde Apache isimli bir klasör oluşmaktadır. Daha sonra programların yeni sürümlerini indirerek programlarımızı güncelleyebiliriz.
MySql PROGRAMLARI
WİNmysqlADMİN
mysql dizinindeki bin dizininin içindeki winmysqladmin programı çalıştırılır. Bu program aynı zamanda mysql’i de çalıştırır. Program ilk çalıştırıldığında aşağıdaki gibi kullanıcı adı ve şifre girilmesini isteyen bir ekran gelir. Burada girilen kullanıcı adı ve şifresi ileride mysql’e bağlanırken kullanılacaktır.
Php ile çalışırken bu programın aktif olması gerekir. systemtray ikonu winmysqladmin programının çalıştığı anlamına gelir. İkon üzerinde sağa tıklayıp Show me butonuna tıkladığımızda winmysqladmin programının arayüzü ekrana gelir.
İlk olarak Environment sekmesi aktiftir. Burada mysql’in versiyon bilgileri ile bilgisayarla ve serverla ilgili bazı bilgiler bulunmaktadır. Önemli olarak my.ini Setup sekmesinde mysql’in ayarlarını içeren c:\\windows\\my.ini adındaki dosyadaki bilgiler görüntülenir. Buradaki bilgiler değiştirilerek kaydedilebilir. Databases sekmesinde ise var olan veritabanları ve tablolarla ilgili bilgiler görülebilir. Databases çerçevesinde sağa tıkladığımızda karşımıza gelen popup menüden yeni veritabanı oluşturma, veritabanı silme gibi işlemleri yapabiliriz. Create Database komutunu verdiğimizde ekrana yandaki pencere çıkar. Veritabanı adını yazıp Create the Database butonuna bastığımızda yeni veritabanımız oluşturulur. Drop Database komutu ile belirtilen veritabanı silinebilir.
DOS‘ta MySql
mysql dizinindeki bin dizininin içindeki mysql programı çalıştırdığımızda ekrana aşağıdaki DOS ekranı gelir.
MySql komutları bölümündeki komutların hepsini burada kullanılabilir. Komutlardan sonra noktalı virgül koyularak komut işletilir.
PHPMYADMIN
Browser’ın adres çubuğuna https://tik.lat/ZpBvk yazılarak PHPMyAdmin programı çalıştırılır. Apache server’ın ve winmysqladmin programlarının çalışıyor olması gerekmektedir. Yaptığımız veritabanlarını gerçek ortam olan internet’te yayımlamak için bu program kullanılır. Tamamen PHP ile yazılmıştır ve çoklu dil desteği sağlamaktadır. mysql’ de istenilen tüm işlemler herhangi bir kod yazmadan görsel bir şekilde yapılabilir.
Sol taraftaki frame’de mevcut veritabanları listelenmektedir. Sağ taraftaki frame’de ise yeni bir veritabanı oluşturma, dil değiştirme gibi bazı işlemleri içermektedir.
PhpMyAdmin İle Yeni Bir Veritabanı ve Tablo Oluşturma İşlemleri
Giriş sayfasında yeni veritabanı oluştur kutusuna veritabanı ismi yazılır ve git butonuna basılır. Ekrana veritabanı yaratıldı mesajı veren ve yeni bir tablo oluşturulmasını isteyen bir sayfa gelir.
Yeni bir tablo oluşturmak için yukarıda görüldüğü gibi isim kutusuna tablo adı, alanlar kutusuna alan sayısı girilir. Git butonuna basıldığında aşağıdaki pencere ekrana gelir.
Yukarıdaki penceredeki alanları doldurarak kaydet butonuna bastığımızda aşağıdaki pencere ekrana gelir. Burada musno alanında ayrıca bölümü auto_increment olarak belirtilmiştir. Bu yeni kayıt eklendiğinde o alana otomatik olarak artarak bir değer verilmesini sağlar. Varsayılan bölümüne değer girildiğinde o değerden başlayarak otomatik olarak değer verilir.
Yukarıdaki pencere sigorta veritabanı içerisinde belirtilen alanlarda kasko isimli bir tablo oluşturuldu manasına gelmektedir. Bu işlemi gerçekleştiren mysql komutları ve oluşturulmuş alanlar görüntülenir. İstenirse bu alanlarda değişiklik yapılabilmektedir.
Tablo İle İlgili İşlemler
Ana menüden veritabanı ismi seçilir ve git butonuna basılır.
Yukarıda görüldüğü gibi ekrana seçilen veritabanına ait tablo bilgileri gelir. Buradan istenilen tablo ismi seçilir. Git butonuna basıldığında o tablo ile ilgili alan bilgileri ekrana gelir. Ekle sekmesine tıklandığında ekrana aşağıdaki kayıt ekleme penceresi gelir.
Yukarıdaki penceredeki gibi kayıt değerleri girilir. Burada musno alanı boş bırakılmıştır. Çünkü bu alan otomatik olarak artırılmaktadır. Sayfanın altında bulunan yeni kayıt ekle radyo butonu seçilirse kayıt eklendikten sonra eklenen kayıtla ilgili mysql komutu ekrana gelir ve yeni kayıt girilmesi için form oluşturulur.
Tara sekmesine tıklandığında aktif veritabanı ve tablodaki alanlar listelenir. Kayıtların yanlarındaki Düzenle ile kayıtın istenilen kısmı düzeltilir. Bu update mysql komutunu çalıştırır. Sil ise belirtilen kaydı siler. Bu da delete mysql komutuna denktir.
Seç sekmesinde tablo ile ilgili alanları belli şartlara göre listeleyebileceğimiz aşağıdaki pencere gelir.
Yukarıdaki pencerede istenen alanlar seçilir ve şartlar belirlenerek kayıtların listelenmesi istenir. Git butonuna basıldığında aşağıdaki gibi bir pencere ekrana gelir.
İşlemler sekmesinde tablo kopyalama, ismini değiştirme gibi işlemlerin yapıldığı pencere gelir.
Boşalt sekmesi aktif tablodaki tüm kayıtları siler.
Kaldır sekmesi aktif tabloyu siler.
MySql Manager
MySql dizinindeki bin dizininin içindeki mysqlManager programı çalıştırdığımızda ekrana aşağıdaki ekranı gelir.
Yukarıdaki pencerede görüldüğü gibi veritabanlarımızı, tablolarımızı ve tablolarımızdaki alanları görebiliriz. Sağa tıkladığımızda çıkan popup menüden SQL Query?yi tıklayarak aşağıdaki pencereyi ekrana getiririz.
Query sekmesine istediğimiz mysql komutunu yazarak tuşuna basarak komutu işletiriz. Yukarıda yazılan komutu işlettiğimizde karşımıza sorgumuzun sonucu aşağıdaki gibi Result sekmesinde ekrana gelir.
PHP’nin sağladığı en büyük kolaylıklardan biri HTML kodunun içine gömülebilir olmasıdır. PHP kodu, kullanıcının tarayıcısına gitmeden önce sunucu tarafından işlenir ve geriye % 100 HTML kodu gönderilir. Aşağıdaki örneğe bakarsak:
<HTML>
<?php
echo ("PHP ile yaratılmış yazı");
?>
</HTML>
Normal .html uzantılı dosyalar, web sunucusu tarafından işlenmeden direk tarayıcıya gönderilir. Sunucu HTML kodundan kaçmaya yarayan "<?" veya "<?php" gibi bir tag ile karşılaştığında ise PHP moduna girer ve bu bilgiler sunucu tarafında işlenir. HTML’den kaçmak ve PHP moduna geçmek için:
<? echo ("Bu SGML kullanımına örnektir."); ?>
<?php echo ("Bu XML ile ilgili özellikleri de kullanmanızı sağlar."); ?>
<SCRIPT LANGUAGE=’php’> echo ("Bu kullanımı tavsiye etmem."); </SCRIPT>
<% echo ("PHP 3.0.4 ile beraber ASP tipi kaçışı da kullanabilirsiniz."); %>
Yukardaki örnek kodu test.php3 (veya .php) olarak kaydedin ve tarayıcınızda deneyin. Daha sonra tarayıcınızı kullanarak sayfanın kaynağını inceleyin.
PHP ve Client-Side (Kullanıcı-Taraflı) Kod
PHP’yi client-side kodunu dinamik biçimde yaratmak için kullanabiliriz. Bu işi yazıyı yazdığımız yöntemin aynısını kullanarak yapacağız:
<HTML>
<?php
echo ("<SCRIPT LANGUAGE=’JavaScript’> alert (’Dikkat!’); </SCRIPT>");
?>
</HTML>
Sunucu echo komutunu çalıştırdığında, tarayıcıya:
<SCRIPT LANGUAGE=’JavaScript’> alert (’Dikkat!’); </SCRIPT>
satırını gönderecektir. Tarayıcı da bu kodu yorumlayıp alert kutusunu ekrana çıkartacaktır.
PHP Değişkenleri
Bütün programlama dillerinde olduğu gibi PHP de verileri saklamak için değişkenleri kullanır. PHP’de bütün değişken isimleri ’$’ ile başlar. Java veya Visual Basic’in tersine değişkenleri declare etme zorunluluğu yoktur. Bir değişkeni ona bir değer atayarak yaratabilirsiniz:
<?php
$username = "Türkiye PHP Grubu";
echo $username;
?>
Kullanıcıyla İletişim
Değişkenler kullanıcının girdiği bilgileri formdan alıp işlemek amacıyla da kullanılır. Eğer bir sayfa "name" değeri "username" olan bir "textbox" içeriyorsa, buraya girilen değer otomatik olarak "$username" değişkenine atanır:
<HTML>
<FORM action="<? echo $PHP_SELF ?>">
Lütfen kullanıcı adınızı yazın:<BR>
<INPUT TYPE=TEXT NAME=username><BR><BR>
<INPUT TYPE=SUBMIT VALUE="Gönder">
</FORM>
<BR><BR>
Kullanıcı adınız: <?php echo ("$username"); ?>
</HTML>
Bu kodu yazıp "Gönder" tuşuna bastığınızda yazmış olduğunuz ismi göreceksiniz. Tarayıcınızın URL bölümüne dikkat ederseniz, "dosyaadı.php3?username=yazdığınız_isim" olduğunu göreceksiniz. Bu formdaki bilgilerin URL kullanılarak bir sayfadan diğer sayfaya taşınmasında kullanılan yöntemlerden biridir.
Veri Toplamak ve Web Sunucusundan İstekte Bulunmak
Web programlarında ilk adım genellikle kullanıcından birtakım bilgiler toplamaktır. Bu işlem HTML formları aracılığıyla sağlanır. Kullanıcı bilgilerini girer ve "Submit" tuşuna basar. Tarayıcı verilen bilgileri düzenler ve web sunucusuna gönderir. Web sunucusunun gönderilen bilgileri anlaması için, tarayıcının bilgileri Web sunucusunun anlayabileceği hale getirmesi ve "HTTP Request" yani istekte bulunması gerekir.
Her "request" hangi metodla çalışacağını belirlemek zorundadır. Bunu <FORM METHOD="POST"> örneğindeki gibi yapabilirsiniz. En çok kullanılan üç metod HEAD,GET ve POST’tur.
HEAD dokümanın kendisini değil dokümanla ilgili bilgi almak için kullanılır.
GET ve POST web programlarını çalıştırmak için kullanacağınız metodlardır. Her ikisi de aynı görevi görür fakat çalışma biçimleri farklıdır.
GET Metodu
GET ile bir "request" yapıldığında, bütün form verileri tek bir "string" haline getirilir ve key=value (degişken-ismi=degişken-değeri) biçimine sokulur:
https://tik.lat/DNQrC
Bu satır "userform.php" scriptini çalıştırır ve bu scripte "username" değişkenini ve bu değişkenin değeri olarak eşitliğin sağ tarafındaki değeri geçirir.
https://tik.lat/QoOpB -> "request"i işleyecek olan sunucu
/php/userform.php -> Sunucudaki dosyanın adı ve yeri
? -> Dosyanın yerini verilerden ayırır
key=value -> Değişken isimleri ve değerleri
& -> key=value çiftlerini ayırmak için kullanılır
+ -> Boşluk karakterinin yerine geçer
GET bütün web request’lerinde default olarak kullanılır. Kullanıcı bir sayfa istediğinde, tarayıcı GET komutunu kullanır. GET ile çağrılan bir sayfa, eğer tarayıcının hafızasında mevcutsa tarayıcı sayfanın eski halini gösterebilir. GET ile yaşanan bir diğer problem, URL ile taşıyabileceğiniz veri miktarının sınırlı olmasıdır.
POST Metodu
POST Metodu, form bilgilerini sayfanın bir parçasıymış gibi oluşturur. Sunucu verileri dosyadan okuyarak alır. Bu metod daha çok verinin transfer edilebilmesine izin verir, ve tarayıcının cache’deki eski bilgileri göstermesi sorununu ortadan kaldırır.
Scriptin (ya da Programın) Çalıştırılması
Kullanıcıdan gelen isteği web sunucusu alır ve işlenmesi gereken programa gönderir. Daha önce web sunucularının kurulumunu anlatırken konfigürasyon dosyalarına bazı satırlar eklemiştik, web sunucusu bu satırlar sayesinde hangi dosyaları hangi programlarla çalıştırması gerektiğini bilir ve ona göre davranır.
Form Verilerinin İşlenmesi
İlk örnekte forma girilen bilgiler tekrar aynı dosyaya dönüyordu. Bu bilgileri rahat biçimde kullanabilmek için başka bir dosyaya göndermemiz gerekir. Örneğin .html olarak hazırladığımız formdaki bilgilerin .php olarak hazırladığımız dosyaya gitmesini sağlayabiliriz. Bu hem kodumuzun temiz olması hem de kontrolü kaybetmememiz için gereklidir:
<HTML>
<!-- userform.html -->
<FORM ACTION="formisle.php3" METHOD=POST>
Lütfen kullanıcı adınızı yazın:<BR>
<INPUT TYPE=TEXT NAME="username"><BR><BR>
<INPUT TYPE=SUBMIT VALUE="Gönder">
</FORM>
</HTML>
Kullanıcı "Gönder" tuşuna bastığında, POST metodu kullandığımız için, formdaki veriler formisle.php3 dosyasına "HTTP Header" yoluyla taşınacaktır. Metodu "GET" ile değiştirerek ikisi arasındaki farkı görebilirsiniz:
<HTML>
<!-- formisle.php3 -->
<?php
echo ("Merhaba, " . $username . "!");
?>
</HTML>
Değişkenin nasıl kullanıldığına dikkat edin. Formda <INPUT> tag’i içerisinde "NAME"’in aldığı değer ile değişkeninizin ismi aynıdır, ve bunu PHP kodu içinde kullanmak için ekstra bir komut kullanmanız gerekmez, değişken otomatik yaratılır. Bu özellik sadece <INPUT> tag’i için değil NAME özelliği olan bütün tag’ler için geçerlidir.
Artık PHP ile form bilgilerini nasıl alıp işleyebileceğiniz ve kullanıcıya geri bildirim yapabileceğiniz hakkında fikir sahibisiniz. Böylece verilerin veritabanına kaydedilene kadar hangi yollardan geçtiğini, ya da formdan alınan bilgilerin e-posta ile gönderilmek için nasıl hazırlandığını da öğrenmiş oldunuz.
Bundan sonra alıştırma olması için küçük programlar yazmaya başlayacağız, size de tavsiyem kendinizi geliştirebilmeniz için, kendinize ait küçük projeler yaratmanız ve kodlar yazmanız. Başkalarının kodları ne kadar açıklayıcı ve bilgi verici olursa olsun, her programcının tekniği farklıdır, kendi tekniğinizi geliştirebilmeniz için kendinize ait programlar yazmanız gerekir.
Son olarak formdan aldığınız bilgileri formatlayıp e-posta yoluyla size gönderen ufak bir script örneği vereceğim, böylece nette en çok aranan scriptlerden birine sahip olmuş olacaksınız ;o)
<!-- formmail.php3 -->
<?php
$kimden = ""Admin" <[email protected]>;
$mesaj = "İsim: " . $isim;
$mesaj .= "Soyisim: " . $soyad;
$mesaj .= "Telefon: " . $telefon;
$header .= "From: " . $kimden;
$header .= "Reply-To: " . $reply-to;
$header .= "Content-Type: text/plain; charset=iso-8859-9";
$header .= "Content-Transfer-Encoding: 8bit";
$kime = "[email protected]";
$konu = "Formdan Maile Programı";
mail ($kime, $konu,$mesaj,$header);
?>
PHP (Personel Home Page Tool)
PHP, özellikle dinamik web sayfaları yaratmak amacıyla geliştirilmiş, sunucu tarafında çalışan html içine gömülebilir bir programlama dilidir. Bir ziyaretçi sayfanıza girdiğinde, sunucu PHP komutlarını çalıştırır ve o anda bir HTML çıktısı üretir. Ziyaretçinin bütün görebileceği bu çıktı olur. PHP kodunu göremez. Dinamik sayfa kavramı da buradan gelmektedir. Ziyaretçinin kullandığı tarayıcıya, günün saatine ve akla gelebilecek her türlü değişkene bağlı olarak farklı bir sayfa yaratılıp gönderilebilir.
PHP, dil yapısının önemli bir kısmını C, Java ve Perl gibi dillerden almış, kendisine has özelliklerle bu yapıyı pekiştirmiştir script dilidir. Yani kodları düz yazı dosyaları halinde kaydedilir ve kullanılacağı ortamda bir yorumlayıcı tarafından yorumlanır. Bu, PHP ile yazacağınız programları, derlemek yani ortaya bir EXE veya çalıştırılabilir başka bir dosya çıkartmaya gerek olmadığı anlamına gelmektedir.
Web?in dili olan HTML ilk çıkışından sonra günümüzün ihtiyaçlarını karşılayamaz duruma gelmiştir. Bu arada web sayfalarını bilhassa görünüm açısından etkileşimli kılmak için JavaScript dili geliştirildi. JavaScript browser?da çalışan bir script diliydi ve HTML?in durağan kalıbı yerine etkileşimli sayfalar yaratılmasına olanak sağladı. Sonraları web sayfalarında veritabanlarına giden yolda başı çekmiştir.
Şirketlerin müşterilerin kayıtlarını gereken veritabanlarını web?e aktarmak için programlama dilleri geliştirildi. Bunlar;
ASP ?Active Server Page?
JSP ?Java Server Page?
CFML ?ColdFusion?
PHP ?Personel Home Page?
Yapılacak herhangi bir çalışmayı bu programlama dilleri ile gerçekleştirmemiz mümkündür. Yalnız bu programlama dillerinin kendi çaplarına göre bazı avantaj ve dezavantajları vardır.
ASP, Microsoft firmasının geliştirdiği bir script dilidir ve ücretsiz dağıtılmaktadır. Yalnız bu programın bazı kütüphanelerinden yararlanmak istenirse ücret ödenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda SQL programı olarak genelde yine aynı şirketin ürettiği MsSQL programı lisanslı alarak temin edilmektedir.
JSP, Sun firmasının ürettiği açık kaynak koduna dayanan yeni bir teknoloji olarak nitelenebilir. Bu script dili hakkında kaynak yeterince bulunmamaktadır. programcılar tarafından da dile getirildiği gibi henüz gelişme sürecini tamamlayamamıştır.
CFML, ise Allaire Firmasının çıkardığı bir script dilidir. Macromedia Firmasının Allaire Firmasını satın almasından sonra iki şirketin mühendisleri Cold Fusion?un 5 versiyonunu çıkardı. Yalnız bu programın en büyük eksikliği büyük rakamlarla pazarlanması ve fazla bir SQL programına destek vermemesidir.
PHP ise çekirdekten yani Linux İşletim Sisteminden itibaren bedava edinilmektedir. Hız açısından en büyük rakibi olarak gösterilen ASP?ye % 400?lere varan bir fark atmıştır. Neredeyse tüm veritabanlarıyla çalışabilmesi, SQL programı olarak mysql ve PostgreSQL programlarının ücretsiz olarak dağıtılması, internette bol miktarda dokümanlarının bulunması Microsoft`un ASP`si gibi işletim sistemine bağımlı olmaması ve 95/98/NT, Unix ve Linux türevleri üzerinde çalışabilmesi en büyük avantajıdır.
PHP nin Tarihçesi
PHP, ilk olarak 1990?lı yılların ortalarında Rasmus Lerdorf tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. Lerdorf?un amacı kişisel bilgilerini internet üzerinden yayınlamaktı. O tarihteki teknolojide, günümüzdeki gibi gelişmiş web tasarım yazılımlarının bulunmamasından dolayı, kişisel web sayfası yapmak çok daha zordu. Buradan yola çıkarak, kişisel web sayfası yapmak için bir yazılım hazırladı ve adına Personal Home Page (PHP) adını verdi. PHP, Perl dili üzerine kurulu bir dil olarak geliştirilmeye başlanmıştır. PHP?nin çok tutulması üzerine web tasarımcılarının çok ihtiyacı olan, yani form yoluyla ziyaretçiden gelen bilgileri işlemeyi sağlayan eklemeler yapılarak adına PHP/FI (Form Interpreter) adını aldı. Kimileri tarafından programın bu versiyonu PHP2 olarak adlandırıldı. 1995 yılının ortalarında PHP Lerdorf?un kurmuş olduğu bir grup tarafından daha da geliştirildi. Bu sefer Perl dilindeki fonksiyonlardan tamamen arındırılmış ve Object Oriented (Nesneye Dayalı) bir dil haline getirildi.
PHP Nasıl Çalışır?
PHP dosyaları temelde web sunucusunda yer alan metin dosyalarından başka bir şey değildir. Web sunucusunun ayarına bağlı alarak .php3, .phtml ya da .php uzantısıyla tanımlanırlar. Bu metin dosyasında PHP komutları ve HTML yer alır.
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki işlemler yapılmaktadır.
1- İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser) ile çağrılır.
2- Web Server (Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar.
3- PHP yorumlayıcısı ilgili dosya içindeki scriptleri çalıştırarak geriye döndürdüğü sonucu Web Server? a tekrar gönderir.
4- Web Server’a ulaştırılan sonuç İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır.
PHP derleyicisi kendisine ulaşan metin dosyasında ?<?php? ile ??>? işaretleri arasındaki komutlarını işleterek çıkan sonuçları web sunucusuna iletir. Bir PHP dosyası sadece HTML ya da sadece PHP komutlarından ya da her ikisinden oluşabilir.
PHP Script’lerinizi çalıştırabilmek için bu dili bilen bir programa ihtiyacınız vardır. Bu programın tek başına (komut istemci penceresinde veya terminal ekranında) çalışması mümkün olduğu gibi, Web Server tarafından da çalıştırılabilir olması gerekir. Başka bir deyişle Web Sunucu programının PHP anlar hale getirilmesini sağlamak zorundayız.
Apache Nedir?
Apache Web Server dünyada en çok kullanılan server programıdır. Dünyada bilinen web Serverların %60?ı Apache kullanmaktadır.
MySql Nedir?
MySql bir veri tabanı sunucusudur. Teknik itibariyle sunucuda daimi olarak çalışır ve arzu eden programa, bildireceği veri tabanı dosyasından veri çekerek sunar.
Php genellikle mysql veritabanını kullanmaktadır. Bunun başlıca nedenleri;
1- Php gibi mysql?in de açık kaynak koduyla dağıtılması ve ücretsiz temin edilebilmesi
2- Apache-Php-mysql üçlüsünün bir arada kullanılması tıpkı tek yazılım gibi çalışır. Bu yüzden değer programlama dillerine ve SQL programlarına hız açısından üstünlük sağlaması
3- Değişik işletim sistemlerini desteklemesi
4- Çoklu kullanıcı desteği sağlaması
mysql?i çalıştırırken verilerin giriş-çıkışının, herhangi bir işlemi DOS ortamında yapılması bazı dezavantajıdır. Fakat mysql ile tüm işlemleri browser ekranından çalıştırabilecek phpMyAdmin adında bir yazılım geliştirilmiştir.
Php?nin yaygınlaşmasındaki kuşkusuz en büyük yardımcılardan biri de mysql oldu.
Bilgilerin bir veritabanında depolanması gerektiği durumlarda ya bir metin dosyasından yararlanırız, ya da SQL (Structured Query Language (Yapısal Sorgu Dili)) programları ile verilerimizi depolarız SQL dili temel bir standarda kavuşmuştur. Ama tıpkı HTML bir standart olmasına rağmen, değişik browser firmalarının kendilerine göre değişik komutlar çıkartmaları gibi, farklı SQL programı yazılımcıları kendilerine özgü komutlar çıkartmışlardır. Onun için, mysql ile kullanılan tüm komutlar bütün SQL programlarında çalışmayabilir.
MySql VERİ TÜRLERİ
TinyInt [(m)] [unsigned] : Çok küçük tamsayıdır. -128 ile 127 arası değerler alır. İşaretsiz olarak tanımlanırsa 0 ile 255 arası değer alır. 1 byte yer kaplar.
SmallInt [(m)] [unsigned] : Küçük tamsayıdır. -32.768 ile 32.767 arasında değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 65.535 arasıdır. 2 byte yer kaplar.
MediumInt [(m)] [unsigned] : Orta büyüklükte tamsayıdır. -8.388.608 ile 8.388.607 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 16.777.215 arasıdır. 3 byte yer kaplar.
Int [(m)] [unsigned] : Normal tamsayıdır. -2.147.483.648 ile 2.147.483.647 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 4.294.967.295 arasıdır. 4 byte yer kaplar.
BigInt [(m)] [unsigned] : Büyük tamsayıdır. -9.223.372.036.854.775.808 ile 9.223.372.036.854.775.807 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 18.446.744.073.709.551.615 arasıdır. 8 byte yer kaplar.
Float [(m,d)] : Küçük reel sayıdır. -1.175494351E-38 ile 3.402823466E+38 arası değer alır. 4 byte yer kaplar.
Double [(m,d)] : Normal büyüklükte reel sayıdır. -2.2250738585072014E-308 ile 1.7976931348623157E+308 arası değer alır. 8 byte yer kaplar.
Date : Tarih saklama tipidir. YYYY-MM-DD, YY-MM-DD yada YYMMDD formatında tarih saklayabilir. Değer aralığı 0000-00-00 ile 9999-12-31 arasındadır. 4 byte yer kaplar.
Time : Saat saklama tipidir. HH:MM:SS, HHMMSS, HHMM yada HH formatında saati saklayabilir. Değer aralığı 00:00:00 ile 23:59:59 arasındadır. 3 byte yer kaplar.
DateTime : Tarih ve zaman bilgilerini birlikte depolamakta kullanılır. Formatı YYYY-MM-DD HH:MM:SS şeklindedir. 8 byte yer kaplar.
TimeStamp : O anki saati YYMMDDHHMMSS şeklinde veritabanında saklar.
Char (m) [binary] : Veritabanında kesinlikle belirtilen 1-125 arası olan m sayıda karakter saklar. Binary parametresi ile girilirse büyük küçük harf ayırımı vardır. m byte yer kaplar.
VarChar (m) [binary] : Veritabanında belirtilen 1-125 arası olan m sayıda karakter saklar. Binary parametresi ile girilirse büyük küçük harf ayırımı vardır. m+1 byte yer kaplar.
TinyText ve TinyBlob : En fazla 255 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+1 byte yer kaplar.
Text ve Blob : En fazla 65.535 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+2 byte yer kaplar.
MediumText ve MediumBlob : En fazla 16.777.216 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+3 byte yer kaplar.
LongText ve LongBlob : En fazla 4.294.967.295 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+4 byte yer kaplar.
Enum (’değer1 ’,’değer2’,...) : Aynı anda doğru olmayacak bilgileri depolar. Radio düğmelerindeki gibi tek bir seçenek için kullanılır. Ne kadar değer olursa olsun 1 yada 2 byte yer kaplar.
Set (’değer1 ’,’değer2’,...) : Aynı anda birden fazla seçeneği seçilebilen bilgileri depolar. 1 ile 8 byte arası yer kaplar.
MySql KOMUTLARI
* Show databases : Mevcut veritabanlarını listeler.
* Create database veritabanı adı : Yeni bir veritabanı oluşturmak için kullanılır.
Örnek: create database sigorta
Açıklama: sigorta isimli bir veritabanı oluşturur.
Not : Bu komutu verdiğimizde ?mysql\\data dizini içerisinde verdiğimiz isimde bir klasör oluşur. Bu dizinde yeni bir klasör oluşturarak Windows ortamında yeni bir veritabanı oluşturabiliriz.
* Use veritabanı adı : Var olan bir veritabanını kullanmamız için aktif hale getirir.
Örnek: use sigorta
Açıklama: sigorta isimli bir veritabanı aktif hale getirir.
* Show tables : Aktif veritabanındaki mevcut tabloları listeler.
* Describe tablo adı veya * Show columns from tablo ad: Belirtilen tablodaki alanları listeler.
Örnek: describe kasko veya show columns from kasko
Açıklama: kosko tablosunun alanlarını listeler.
* Create table tablo adı (alan1 alan1tipi, alan2 alan2tipi, ...) : Aktif veritabanı içerisinde belirtilen isimde ve belirtilen alanları ve tiplerini içeren yeni bir tablo oluşturur.
Örnek: create table kasko (adi varchar(15), soy varchar(15), kasdeger int)
Açıklama: 15 karakterlik adi ve soy ile integer tipli kasdeger alanlarına sahip kasko isimli bir tablo oluşturur.
Not : Bu komutu verdiğimizde ?mysql\\data\\veritabanı adı dizinini içinde verilen tablo adında frm, MYD ve MYI uzantılı üç adet dosya oluşur.
* Drop table tablo adı : Adi verilen tabloyu siler.
Örnek: drop table kasko
Açıklama: kasko isimli tabloyu siler.
* Alter table tablo adı add yeni alan alan tipi : Adi verilen tabloya belirtilen alanı ekler.
Örnek: alter table kasko add adr varchar(30)
Açıklama: kasko isimli tabloya adr isimli yeni bir alan ekler.
* Alter table tablo adı drop alan adı : Adi verilen tablodaki belirtilen alanı siler.
Örnek: alter table drop soy
Açıklama: kasko isimli tablodan soy isimli alanı siler.
* Insert into tablo adı (alan1,alan2, ?) values (alan1 değeri, alan2 değeri, ?) : Verilen isimli tabloya verilen alanlara ve sıralarına bağlı olarak verilen değerlerde bir kayıt ekler.
Örnek: insert into kasko (adi,soy,kasdeger) values (’Mustafa’,’Gündüz’,1200000000)
Açıklama: kasko tablosunda adi alanına ?Mustafa?, soyadı alanına ?Gündüz?, kasdeger alanına ?1200000000? değerlerini ekleyerek yeni bir kayıt oluşturur.
Not: İstenirse tablonun sahip olduğu alanların sırası değiştirilebilir veya bazı alanlar yazılmayabilir.
Örnek: insert into kasko (soy,adi) values (’Fidan’,’Emir’)
Açıklama: kasko tablosunda soy alanına ?Fidan?, adi alanına ?Emir?, varsa diğer alanlara NULL değerlerini ekleyerek yeni bir kayıt oluşturur.
* Insert into tablo adı values (alan1 değeri, alan2 değeri, ?) : Verilen isimli tabloya verilen değerlere sahip bir kayıt ekler. Verilen değerlerin alanlarla uyuşması gerekir.
Örnek: insert into kasko values (’Ferudun’,’Us’,1550000000)
Açıklama: kasko tablosunda Ferudun Us 1550000000 kaydını oluşturur.
* Select * from tablo adı : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları alır ve listeler.
Örnek: select * from kasko
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları listeler.
* Select alan1,alan2, ? from tablo adı : Verilen isimli tablodaki belirtilen kayıtları alır ve listeler.
Örnek: select adi, soy from kasko
Açıklama: kasko tablosundaki kayıtların adı ve soyadı alanlarını listeler.
* Select * from tablo adı order by alan adı : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları küçükten büyüğe sıralı olarak listeler.
Örnek: select * from kasko order by kasdeger
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları kasdeger alanına göre küçükten büyüğe sıralı olarak listeler.
* Select * from tablo adı order by alan adı desc : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları büyükten küçüğe sıralı olarak listeler.
Örnek: select * from kasko order by kasdeger desc
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları kasdeger alanına göre büyükten küçüğe sıralı olarak listeler.
* Select * from tablo adı where şart : Verilen isimli tablodaki verilen şartı sağlayan tüm kayıtları listeler.
Örnek: select * from kasko where kasdeger >1000000000
Açıklama: kasko tablosundaki kasdeger alanının 1000000000?den büyük olduğu tüm kayıtları listeler.
* Select * from tablo adı limit başlangıç no, kayıt say : Verilen isimli tablodaki verilerden başlangıç değerinden başlayarak belirlenen sayı kadarını listeler. 1. kayıtın indisi 0?dır.
Örnek: select * from kasko limit 3,10
Açıklama: kasko tablosunda 4. kayıttan başlayarak 10 kayıt listeler.
* Select max veya min veya sum veya avg(alana adı) from tablo adı : Verilen isimli tablodaki alanın;
max = en büyük, min = en küçük, sum = toplam, avg = ortalama değerlerini listeler.
Örnek: select sum(kasdeger)
Açıklama: tüm kayıtlardaki kasdeger alanlarının toplamını listeler.
* Select işlem1, işlem2, ? : Belirtilen işlemlerin sonuçlarını ekrana yazar.
Örnek: select sin(30)+1, 40+30*3
Açıklama: 0.11968 ve 130. Çıktısı mysql programına göre değişir.
* Select version() : mysql’in versiyonunu görüntüler.
* Select now() : yyyy-mm-dd hh:mms formatında tarihi ve zamanı görüntüler.
* Update tablo adi set alan adı = yeni değer : Tüm kayıtların belirtilen alanını verilen değer olarak günceller.
Örnek: update kasko set adi = ’İsmail’
Açıklama: Tüm kayıtların adi alanını İsmail olarak günceller.
* Update tablo adi set alan adı = yeni değer where şart : Verilen şartın sağlandığı tüm kayıtların belirtilen alanını verilen değer olarak günceller..
Örnek: update kasko set kasdeger = 1700000000 where adi=’Uğur’ and soy=’Gürkan’
Açıklama: adi alanı Uğur, soy alanı Gürkan olan tüm kayıtların kasdeger alanının değeri 1700000000 olarak günceller.
* Delete tablo adı where şart : Şartın sağlandığı tüm kayıtları siler.
Örnek: delete from kasko where adi=?Nadir? and soy=’Çayan’
Açıklama: adi alanı Nadir, soy alanı Çayan olan tüm kayıtları siler.
Apache-Php-MySql’in Kurulumu
Apache, PHP, PHPMyAdmin ve mysql programlarını internetten ücretsiz olarak indirebiliriz ve bu programları bilgisayarımıza ayrı ayrı kurabiliriz. Fakat daha sonra Apache-Php-mysql üçlüsünü birbirlerinden anlar hale getirmemiz gerekir. Ama;
kurulum dosyası PHP, Apache Web Server , mysql ve PHPMyAdmin programlarını içermektedir. Program bilgisayara kurulduğunda C sürücüsünde Apache isimli bir klasör oluşmaktadır. Daha sonra programların yeni sürümlerini indirerek programlarımızı güncelleyebiliriz.
MySql PROGRAMLARI
WİNmysqlADMİN
mysql dizinindeki bin dizininin içindeki winmysqladmin programı çalıştırılır. Bu program aynı zamanda mysql’i de çalıştırır. Program ilk çalıştırıldığında aşağıdaki gibi kullanıcı adı ve şifre girilmesini isteyen bir ekran gelir. Burada girilen kullanıcı adı ve şifresi ileride mysql’e bağlanırken kullanılacaktır.
Php ile çalışırken bu programın aktif olması gerekir. systemtray ikonu winmysqladmin programının çalıştığı anlamına gelir. İkon üzerinde sağa tıklayıp Show me butonuna tıkladığımızda winmysqladmin programının arayüzü ekrana gelir.
İlk olarak Environment sekmesi aktiftir. Burada mysql’in versiyon bilgileri ile bilgisayarla ve serverla ilgili bazı bilgiler bulunmaktadır. Önemli olarak my.ini Setup sekmesinde mysql’in ayarlarını içeren c:\\windows\\my.ini adındaki dosyadaki bilgiler görüntülenir. Buradaki bilgiler değiştirilerek kaydedilebilir. Databases sekmesinde ise var olan veritabanları ve tablolarla ilgili bilgiler görülebilir. Databases çerçevesinde sağa tıkladığımızda karşımıza gelen popup menüden yeni veritabanı oluşturma, veritabanı silme gibi işlemleri yapabiliriz. Create Database komutunu verdiğimizde ekrana yandaki pencere çıkar. Veritabanı adını yazıp Create the Database butonuna bastığımızda yeni veritabanımız oluşturulur. Drop Database komutu ile belirtilen veritabanı silinebilir.
DOS‘ta MySql
mysql dizinindeki bin dizininin içindeki mysql programı çalıştırdığımızda ekrana aşağıdaki DOS ekranı gelir.
MySql komutları bölümündeki komutların hepsini burada kullanılabilir. Komutlardan sonra noktalı virgül koyularak komut işletilir.
PHPMYADMIN
Browser’ın adres çubuğuna https://tik.lat/il1Qd yazılarak PHPMyAdmin programı çalıştırılır. Apache server’ın ve winmysqladmin programlarının çalışıyor olması gerekmektedir. Yaptığımız veritabanlarını gerçek ortam olan internet’te yayımlamak için bu program kullanılır. Tamamen PHP ile yazılmıştır ve çoklu dil desteği sağlamaktadır. mysql’ de istenilen tüm işlemler herhangi bir kod yazmadan görsel bir şekilde yapılabilir.
Sol taraftaki frame’de mevcut veritabanları listelenmektedir. Sağ taraftaki frame’de ise yeni bir veritabanı oluşturma, dil değiştirme gibi bazı işlemleri içermektedir.
PhpMyAdmin İle Yeni Bir Veritabanı ve Tablo Oluşturma İşlemleri
Giriş sayfasında yeni veritabanı oluştur kutusuna veritabanı ismi yazılır ve git butonuna basılır. Ekrana veritabanı yaratıldı mesajı veren ve yeni bir tablo oluşturulmasını isteyen bir sayfa gelir.
Yeni bir tablo oluşturmak için yukarıda görüldüğü gibi isim kutusuna tablo adı, alanlar kutusuna alan sayısı girilir. Git butonuna basıldığında aşağıdaki pencere ekrana gelir.
Yukarıdaki penceredeki alanları doldurarak kaydet butonuna bastığımızda aşağıdaki pencere ekrana gelir. Burada musno alanında ayrıca bölümü auto_increment olarak belirtilmiştir. Bu yeni kayıt eklendiğinde o alana otomatik olarak artarak bir değer verilmesini sağlar. Varsayılan bölümüne değer girildiğinde o değerden başlayarak otomatik olarak değer verilir.
Yukarıdaki pencere sigorta veritabanı içerisinde belirtilen alanlarda kasko isimli bir tablo oluşturuldu manasına gelmektedir. Bu işlemi gerçekleştiren mysql komutları ve oluşturulmuş alanlar görüntülenir. İstenirse bu alanlarda değişiklik yapılabilmektedir.
Tablo İle İlgili İşlemler
Ana menüden veritabanı ismi seçilir ve git butonuna basılır.
Yukarıda görüldüğü gibi ekrana seçilen veritabanına ait tablo bilgileri gelir. Buradan istenilen tablo ismi seçilir. Git butonuna basıldığında o tablo ile ilgili alan bilgileri ekrana gelir. Ekle sekmesine tıklandığında ekrana aşağıdaki kayıt ekleme penceresi gelir.
Yukarıdaki penceredeki gibi kayıt değerleri girilir. Burada musno alanı boş bırakılmıştır. Çünkü bu alan otomatik olarak artırılmaktadır. Sayfanın altında bulunan yeni kayıt ekle radyo butonu seçilirse kayıt eklendikten sonra eklenen kayıtla ilgili mysql komutu ekrana gelir ve yeni kayıt girilmesi için form oluşturulur.
Tara sekmesine tıklandığında aktif veritabanı ve tablodaki alanlar listelenir. Kayıtların yanlarındaki Düzenle ile kayıtın istenilen kısmı düzeltilir. Bu update mysql komutunu çalıştırır. Sil ise belirtilen kaydı siler. Bu da delete mysql komutuna denktir.
Seç sekmesinde tablo ile ilgili alanları belli şartlara göre listeleyebileceğimiz aşağıdaki pencere gelir.
Yukarıdaki pencerede istenen alanlar seçilir ve şartlar belirlenerek kayıtların listelenmesi istenir. Git butonuna basıldığında aşağıdaki gibi bir pencere ekrana gelir.
İşlemler sekmesinde tablo kopyalama, ismini değiştirme gibi işlemlerin yapıldığı pencere gelir.
Boşalt sekmesi aktif tablodaki tüm kayıtları siler.
Kaldır sekmesi aktif tabloyu siler.
MySql Manager
MySql dizinindeki bin dizininin içindeki mysqlManager programı çalıştırdığımızda ekrana aşağıdaki ekranı gelir.
Yukarıdaki pencerede görüldüğü gibi veritabanlarımızı, tablolarımızı ve tablolarımızdaki alanları görebiliriz. Sağa tıkladığımızda çıkan popup menüden SQL Query?yi tıklayarak aşağıdaki pencereyi ekrana getiririz.
Query sekmesine istediğimiz mysql komutunu yazarak tuşuna basarak komutu işletiriz. Yukarıda yazılan komutu işlettiğimizde karşımıza sorgumuzun sonucu aşağıdaki gibi Result sekmesinde ekrana gelir.
PHP’nin sağladığı en büyük kolaylıklardan biri HTML kodunun içine gömülebilir olmasıdır. PHP kodu, kullanıcının tarayıcısına gitmeden önce sunucu tarafından işlenir ve geriye % 100 HTML kodu gönderilir. Aşağıdaki örneğe bakarsak:
<HTML>
<?php
echo ("PHP ile yaratılmış yazı");
?>
</HTML>
Normal .html uzantılı dosyalar, web sunucusu tarafından işlenmeden direk tarayıcıya gönderilir. Sunucu HTML kodundan kaçmaya yarayan "<?" veya "<?php" gibi bir tag ile karşılaştığında ise PHP moduna girer ve bu bilgiler sunucu tarafında işlenir. HTML’den kaçmak ve PHP moduna geçmek için:
<? echo ("Bu SGML kullanımına örnektir."); ?>
<?php echo ("Bu XML ile ilgili özellikleri de kullanmanızı sağlar."); ?>
<SCRIPT LANGUAGE=’php’> echo ("Bu kullanımı tavsiye etmem."); </SCRIPT>
<% echo ("PHP 3.0.4 ile beraber ASP tipi kaçışı da kullanabilirsiniz."); %>
Yukardaki örnek kodu test.php3 (veya .php) olarak kaydedin ve tarayıcınızda deneyin. Daha sonra tarayıcınızı kullanarak sayfanın kaynağını inceleyin.
PHP ve Client-Side (Kullanıcı-Taraflı) Kod
PHP’yi client-side kodunu dinamik biçimde yaratmak için kullanabiliriz. Bu işi yazıyı yazdığımız yöntemin aynısını kullanarak yapacağız:
<HTML>
<?php
echo ("<SCRIPT LANGUAGE=’JavaScript’> alert (’Dikkat!’); </SCRIPT>");
?>
</HTML>
Sunucu echo komutunu çalıştırdığında, tarayıcıya:
<SCRIPT LANGUAGE=’JavaScript’> alert (’Dikkat!’); </SCRIPT>
satırını gönderecektir. Tarayıcı da bu kodu yorumlayıp alert kutusunu ekrana çıkartacaktır.
PHP Değişkenleri
Bütün programlama dillerinde olduğu gibi PHP de verileri saklamak için değişkenleri kullanır. PHP’de bütün değişken isimleri ’$’ ile başlar. Java veya Visual Basic’in tersine değişkenleri declare etme zorunluluğu yoktur. Bir değişkeni ona bir değer atayarak yaratabilirsiniz:
<?php
$username = "Türkiye PHP Grubu";
echo $username;
?>
Kullanıcıyla İletişim
Değişkenler kullanıcının girdiği bilgileri formdan alıp işlemek amacıyla da kullanılır. Eğer bir sayfa "name" değeri "username" olan bir "textbox" içeriyorsa, buraya girilen değer otomatik olarak "$username" değişkenine atanır:
<HTML>
<FORM action="<? echo $PHP_SELF ?>">
Lütfen kullanıcı adınızı yazın:<BR>
<INPUT TYPE=TEXT NAME=username><BR><BR>
<INPUT TYPE=SUBMIT VALUE="Gönder">
</FORM>
<BR><BR>
Kullanıcı adınız: <?php echo ("$username"); ?>
</HTML>
Bu kodu yazıp "Gönder" tuşuna bastığınızda yazmış olduğunuz ismi göreceksiniz. Tarayıcınızın URL bölümüne dikkat ederseniz, "dosyaadı.php3?username=yazdığınız_isim" olduğunu göreceksiniz. Bu formdaki bilgilerin URL kullanılarak bir sayfadan diğer sayfaya taşınmasında kullanılan yöntemlerden biridir.
Veri Toplamak ve Web Sunucusundan İstekte Bulunmak
Web programlarında ilk adım genellikle kullanıcından birtakım bilgiler toplamaktır. Bu işlem HTML formları aracılığıyla sağlanır. Kullanıcı bilgilerini girer ve "Submit" tuşuna basar. Tarayıcı verilen bilgileri düzenler ve web sunucusuna gönderir. Web sunucusunun gönderilen bilgileri anlaması için, tarayıcının bilgileri Web sunucusunun anlayabileceği hale getirmesi ve "HTTP Request" yani istekte bulunması gerekir.
Her "request" hangi metodla çalışacağını belirlemek zorundadır. Bunu <FORM METHOD="POST"> örneğindeki gibi yapabilirsiniz. En çok kullanılan üç metod HEAD,GET ve POST’tur.
HEAD dokümanın kendisini değil dokümanla ilgili bilgi almak için kullanılır.
GET ve POST web programlarını çalıştırmak için kullanacağınız metodlardır. Her ikisi de aynı görevi görür fakat çalışma biçimleri farklıdır.
GET Metodu
GET ile bir "request" yapıldığında, bütün form verileri tek bir "string" haline getirilir ve key=value (degişken-ismi=degişken-değeri) biçimine sokulur:
https://tik.lat/oKVSA
Bu satır "userform.php" scriptini çalıştırır ve bu scripte "username" değişkenini ve bu değişkenin değeri olarak eşitliğin sağ tarafındaki değeri geçirir.
https://tik.lat/yH4wJ -> "request"i işleyecek olan sunucu
/php/userform.php -> Sunucudaki dosyanın adı ve yeri
? -> Dosyanın yerini verilerden ayırır
key=value -> Değişken isimleri ve değerleri
& -> key=value çiftlerini ayırmak için kullanılır
+ -> Boşluk karakterinin yerine geçer
GET bütün web request’lerinde default olarak kullanılır. Kullanıcı bir sayfa istediğinde, tarayıcı GET komutunu kullanır. GET ile çağrılan bir sayfa, eğer tarayıcının hafızasında mevcutsa tarayıcı sayfanın eski halini gösterebilir. GET ile yaşanan bir diğer problem, URL ile taşıyabileceğiniz veri miktarının sınırlı olmasıdır.
POST Metodu
POST Metodu, form bilgilerini sayfanın bir parçasıymış gibi oluşturur. Sunucu verileri dosyadan okuyarak alır. Bu metod daha çok verinin transfer edilebilmesine izin verir, ve tarayıcının cache’deki eski bilgileri göstermesi sorununu ortadan kaldırır.
Scriptin (ya da Programın) Çalıştırılması
Kullanıcıdan gelen isteği web sunucusu alır ve işlenmesi gereken programa gönderir. Daha önce web sunucularının kurulumunu anlatırken konfigürasyon dosyalarına bazı satırlar eklemiştik, web sunucusu bu satırlar sayesinde hangi dosyaları hangi programlarla çalıştırması gerektiğini bilir ve ona göre davranır.
Form Verilerinin İşlenmesi
İlk örnekte forma girilen bilgiler tekrar aynı dosyaya dönüyordu. Bu bilgileri rahat biçimde kullanabilmek için başka bir dosyaya göndermemiz gerekir. Örneğin .html olarak hazırladığımız formdaki bilgilerin .php olarak hazırladığımız dosyaya gitmesini sağlayabiliriz. Bu hem kodumuzun temiz olması hem de kontrolü kaybetmememiz için gereklidir:
<HTML>
<!-- userform.html -->
<FORM ACTION="formisle.php3" METHOD=POST>
Lütfen kullanıcı adınızı yazın:<BR>
<INPUT TYPE=TEXT NAME="username"><BR><BR>
<INPUT TYPE=SUBMIT VALUE="Gönder">
</FORM>
</HTML>
Kullanıcı "Gönder" tuşuna bastığında, POST metodu kullandığımız için, formdaki veriler formisle.php3 dosyasına "HTTP Header" yoluyla taşınacaktır. Metodu "GET" ile değiştirerek ikisi arasındaki farkı görebilirsiniz:
<HTML>
<!-- formisle.php3 -->
<?php
echo ("Merhaba, " . $username . "!");
?>
</HTML>
Değişkenin nasıl kullanıldığına dikkat edin. Formda <INPUT> tag’i içerisinde "NAME"’in aldığı değer ile değişkeninizin ismi aynıdır, ve bunu PHP kodu içinde kullanmak için ekstra bir komut kullanmanız gerekmez, değişken otomatik yaratılır. Bu özellik sadece <INPUT> tag’i için değil NAME özelliği olan bütün tag’ler için geçerlidir.
Artık PHP ile form bilgilerini nasıl alıp işleyebileceğiniz ve kullanıcıya geri bildirim yapabileceğiniz hakkında fikir sahibisiniz. Böylece verilerin veritabanına kaydedilene kadar hangi yollardan geçtiğini, ya da formdan alınan bilgilerin e-posta ile gönderilmek için nasıl hazırlandığını da öğrenmiş oldunuz.
Bundan sonra alıştırma olması için küçük programlar yazmaya başlayacağız, size de tavsiyem kendinizi geliştirebilmeniz için, kendinize ait küçük projeler yaratmanız ve kodlar yazmanız. Başkalarının kodları ne kadar açıklayıcı ve bilgi verici olursa olsun, her programcının tekniği farklıdır, kendi tekniğinizi geliştirebilmeniz için kendinize ait programlar yazmanız gerekir.
Son olarak formdan aldığınız bilgileri formatlayıp e-posta yoluyla size gönderen ufak bir script örneği vereceğim, böylece nette en çok aranan scriptlerden birine sahip olmuş olacaksınız ;o)
<!-- formmail.php3 -->
<?php
$kimden = ""Admin" <[email protected]>;
$mesaj = "İsim: " . $isim;
$mesaj .= "Soyisim: " . $soyad;
$mesaj .= "Telefon: " . $telefon;
$header .= "From: " . $kimden;
$header .= "Reply-To: " . $reply-to;
$header .= "Content-Type: text/plain; charset=iso-8859-9";
$header .= "Content-Transfer-Encoding: 8bit";
$kime = "[email protected]";
$konu = "Formdan Maile Programı";
mail ($kime, $konu,$mesaj,$header);
?>PHP ve MySql
PHP (Personel Home Page Tool)
PHP, özellikle dinamik web sayfaları yaratmak amacıyla geliştirilmiş, sunucu tarafında çalışan html içine gömülebilir bir programlama dilidir. Bir ziyaretçi sayfanıza girdiğinde, sunucu PHP komutlarını çalıştırır ve o anda bir HTML çıktısı üretir. Ziyaretçinin bütün görebileceği bu çıktı olur. PHP kodunu göremez. Dinamik sayfa kavramı da buradan gelmektedir. Ziyaretçinin kullandığı tarayıcıya, günün saatine ve akla gelebilecek her türlü değişkene bağlı olarak farklı bir sayfa yaratılıp gönderilebilir.
PHP, dil yapısının önemli bir kısmını C, Java ve Perl gibi dillerden almış, kendisine has özelliklerle bu yapıyı pekiştirmiştir script dilidir. Yani kodları düz yazı dosyaları halinde kaydedilir ve kullanılacağı ortamda bir yorumlayıcı tarafından yorumlanır. Bu, PHP ile yazacağınız programları, derlemek yani ortaya bir EXE veya çalıştırılabilir başka bir dosya çıkartmaya gerek olmadığı anlamına gelmektedir.
Web?in dili olan HTML ilk çıkışından sonra günümüzün ihtiyaçlarını karşılayamaz duruma gelmiştir. Bu arada web sayfalarını bilhassa görünüm açısından etkileşimli kılmak için JavaScript dili geliştirildi. JavaScript browser?da çalışan bir script diliydi ve HTML?in durağan kalıbı yerine etkileşimli sayfalar yaratılmasına olanak sağladı. Sonraları web sayfalarında veritabanlarına giden yolda başı çekmiştir.
Şirketlerin müşterilerin kayıtlarını gereken veritabanlarını web?e aktarmak için programlama dilleri geliştirildi. Bunlar;
ASP ?Active Server Page?
JSP ?Java Server Page?
CFML ?ColdFusion?
PHP ?Personel Home Page?
Yapılacak herhangi bir çalışmayı bu programlama dilleri ile gerçekleştirmemiz mümkündür. Yalnız bu programlama dillerinin kendi çaplarına göre bazı avantaj ve dezavantajları vardır.
ASP, Microsoft firmasının geliştirdiği bir script dilidir ve ücretsiz dağıtılmaktadır. Yalnız bu programın bazı kütüphanelerinden yararlanmak istenirse ücret ödenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda SQL programı olarak genelde yine aynı şirketin ürettiği MsSQL programı lisanslı alarak temin edilmektedir.
JSP, Sun firmasının ürettiği açık kaynak koduna dayanan yeni bir teknoloji olarak nitelenebilir. Bu script dili hakkında kaynak yeterince bulunmamaktadır. programcılar tarafından da dile getirildiği gibi henüz gelişme sürecini tamamlayamamıştır.
CFML, ise Allaire Firmasının çıkardığı bir script dilidir. Macromedia Firmasının Allaire Firmasını satın almasından sonra iki şirketin mühendisleri Cold Fusion?un 5 versiyonunu çıkardı. Yalnız bu programın en büyük eksikliği büyük rakamlarla pazarlanması ve fazla bir SQL programına destek vermemesidir.
PHP ise çekirdekten yani Linux İşletim Sisteminden itibaren bedava edinilmektedir. Hız açısından en büyük rakibi olarak gösterilen ASP?ye % 400?lere varan bir fark atmıştır. Neredeyse tüm veritabanlarıyla çalışabilmesi, SQL programı olarak mysql ve PostgreSQL programlarının ücretsiz olarak dağıtılması, internette bol miktarda dokümanlarının bulunması Microsoft`un ASP`si gibi işletim sistemine bağımlı olmaması ve 95/98/NT, Unix ve Linux türevleri üzerinde çalışabilmesi en büyük avantajıdır.
PHP nin Tarihçesi
PHP, ilk olarak 1990?lı yılların ortalarında Rasmus Lerdorf tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. Lerdorf?un amacı kişisel bilgilerini internet üzerinden yayınlamaktı. O tarihteki teknolojide, günümüzdeki gibi gelişmiş web tasarım yazılımlarının bulunmamasından dolayı, kişisel web sayfası yapmak çok daha zordu. Buradan yola çıkarak, kişisel web sayfası yapmak için bir yazılım hazırladı ve adına Personal Home Page (PHP) adını verdi. PHP, Perl dili üzerine kurulu bir dil olarak geliştirilmeye başlanmıştır. PHP?nin çok tutulması üzerine web tasarımcılarının çok ihtiyacı olan, yani form yoluyla ziyaretçiden gelen bilgileri işlemeyi sağlayan eklemeler yapılarak adına PHP/FI (Form Interpreter) adını aldı. Kimileri tarafından programın bu versiyonu PHP2 olarak adlandırıldı. 1995 yılının ortalarında PHP Lerdorf?un kurmuş olduğu bir grup tarafından daha da geliştirildi. Bu sefer Perl dilindeki fonksiyonlardan tamamen arındırılmış ve Object Oriented (Nesneye Dayalı) bir dil haline getirildi.
PHP Nasıl Çalışır?
PHP dosyaları temelde web sunucusunda yer alan metin dosyalarından başka bir şey değildir. Web sunucusunun ayarına bağlı alarak .php3, .phtml ya da .php uzantısıyla tanımlanırlar. Bu metin dosyasında PHP komutları ve HTML yer alır.
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki işlemler yapılmaktadır.
1- İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser) ile çağrılır.
2- Web Server (Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar.
3- PHP yorumlayıcısı ilgili dosya içindeki scriptleri çalıştırarak geriye döndürdüğü sonucu Web Server? a tekrar gönderir.
4- Web Server’a ulaştırılan sonuç İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır.
PHP derleyicisi kendisine ulaşan metin dosyasında ?<?php? ile ??>? işaretleri arasındaki komutlarını işleterek çıkan sonuçları web sunucusuna iletir. Bir PHP dosyası sadece HTML ya da sadece PHP komutlarından ya da her ikisinden oluşabilir.
PHP Script’lerinizi çalıştırabilmek için bu dili bilen bir programa ihtiyacınız vardır. Bu programın tek başına (komut istemci penceresinde veya terminal ekranında) çalışması mümkün olduğu gibi, Web Server tarafından da çalıştırılabilir olması gerekir. Başka bir deyişle Web Sunucu programının PHP anlar hale getirilmesini sağlamak zorundayız.
Apache Nedir?
Apache Web Server dünyada en çok kullanılan server programıdır. Dünyada bilinen web Serverların %60?ı Apache kullanmaktadır.
MySql Nedir?
MySql bir veri tabanı sunucusudur. Teknik itibariyle sunucuda daimi olarak çalışır ve arzu eden programa, bildireceği veri tabanı dosyasından veri çekerek sunar.
Php genellikle mysql veritabanını kullanmaktadır. Bunun başlıca nedenleri;
1- Php gibi mysql?in de açık kaynak koduyla dağıtılması ve ücretsiz temin edilebilmesi
2- Apache-Php-mysql üçlüsünün bir arada kullanılması tıpkı tek yazılım gibi çalışır. Bu yüzden değer programlama dillerine ve SQL programlarına hız açısından üstünlük sağlaması
3- Değişik işletim sistemlerini desteklemesi
4- Çoklu kullanıcı desteği sağlaması
mysql?i çalıştırırken verilerin giriş-çıkışının, herhangi bir işlemi DOS ortamında yapılması bazı dezavantajıdır. Fakat mysql ile tüm işlemleri browser ekranından çalıştırabilecek phpMyAdmin adında bir yazılım geliştirilmiştir.
Php?nin yaygınlaşmasındaki kuşkusuz en büyük yardımcılardan biri de mysql oldu.
Bilgilerin bir veritabanında depolanması gerektiği durumlarda ya bir metin dosyasından yararlanırız, ya da SQL (Structured Query Language (Yapısal Sorgu Dili)) programları ile verilerimizi depolarız SQL dili temel bir standarda kavuşmuştur. Ama tıpkı HTML bir standart olmasına rağmen, değişik browser firmalarının kendilerine göre değişik komutlar çıkartmaları gibi, farklı SQL programı yazılımcıları kendilerine özgü komutlar çıkartmışlardır. Onun için, mysql ile kullanılan tüm komutlar bütün SQL programlarında çalışmayabilir.
MySql VERİ TÜRLERİ
TinyInt [(m)] [unsigned] : Çok küçük tamsayıdır. -128 ile 127 arası değerler alır. İşaretsiz olarak tanımlanırsa 0 ile 255 arası değer alır. 1 byte yer kaplar.
SmallInt [(m)] [unsigned] : Küçük tamsayıdır. -32.768 ile 32.767 arasında değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 65.535 arasıdır. 2 byte yer kaplar.
MediumInt [(m)] [unsigned] : Orta büyüklükte tamsayıdır. -8.388.608 ile 8.388.607 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 16.777.215 arasıdır. 3 byte yer kaplar.
Int [(m)] [unsigned] : Normal tamsayıdır. -2.147.483.648 ile 2.147.483.647 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 4.294.967.295 arasıdır. 4 byte yer kaplar.
BigInt [(m)] [unsigned] : Büyük tamsayıdır. -9.223.372.036.854.775.808 ile 9.223.372.036.854.775.807 arası değer alır. İşaretsiz değeri 0 ile 18.446.744.073.709.551.615 arasıdır. 8 byte yer kaplar.
Float [(m,d)] : Küçük reel sayıdır. -1.175494351E-38 ile 3.402823466E+38 arası değer alır. 4 byte yer kaplar.
Double [(m,d)] : Normal büyüklükte reel sayıdır. -2.2250738585072014E-308 ile 1.7976931348623157E+308 arası değer alır. 8 byte yer kaplar.
Date : Tarih saklama tipidir. YYYY-MM-DD, YY-MM-DD yada YYMMDD formatında tarih saklayabilir. Değer aralığı 0000-00-00 ile 9999-12-31 arasındadır. 4 byte yer kaplar.
Time : Saat saklama tipidir. HH:MM:SS, HHMMSS, HHMM yada HH formatında saati saklayabilir. Değer aralığı 00:00:00 ile 23:59:59 arasındadır. 3 byte yer kaplar.
DateTime : Tarih ve zaman bilgilerini birlikte depolamakta kullanılır. Formatı YYYY-MM-DD HH:MM:SS şeklindedir. 8 byte yer kaplar.
TimeStamp : O anki saati YYMMDDHHMMSS şeklinde veritabanında saklar.
Char (m) [binary] : Veritabanında kesinlikle belirtilen 1-125 arası olan m sayıda karakter saklar. Binary parametresi ile girilirse büyük küçük harf ayırımı vardır. m byte yer kaplar.
VarChar (m) [binary] : Veritabanında belirtilen 1-125 arası olan m sayıda karakter saklar. Binary parametresi ile girilirse büyük küçük harf ayırımı vardır. m+1 byte yer kaplar.
TinyText ve TinyBlob : En fazla 255 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+1 byte yer kaplar.
Text ve Blob : En fazla 65.535 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+2 byte yer kaplar.
MediumText ve MediumBlob : En fazla 16.777.216 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+3 byte yer kaplar.
LongText ve LongBlob : En fazla 4.294.967.295 olacak şekilde değişen miktarda karakter barındırır. Kesinlikle büyük küçük harf ayırımı vardır. Karakter sayısı+4 byte yer kaplar.
Enum (’değer1 ’,’değer2’,...) : Aynı anda doğru olmayacak bilgileri depolar. Radio düğmelerindeki gibi tek bir seçenek için kullanılır. Ne kadar değer olursa olsun 1 yada 2 byte yer kaplar.
Set (’değer1 ’,’değer2’,...) : Aynı anda birden fazla seçeneği seçilebilen bilgileri depolar. 1 ile 8 byte arası yer kaplar.
MySql KOMUTLARI
* Show databases : Mevcut veritabanlarını listeler.
* Create database veritabanı adı : Yeni bir veritabanı oluşturmak için kullanılır.
Örnek: create database sigorta
Açıklama: sigorta isimli bir veritabanı oluşturur.
Not : Bu komutu verdiğimizde ?mysql\\data dizini içerisinde verdiğimiz isimde bir klasör oluşur. Bu dizinde yeni bir klasör oluşturarak Windows ortamında yeni bir veritabanı oluşturabiliriz.
* Use veritabanı adı : Var olan bir veritabanını kullanmamız için aktif hale getirir.
Örnek: use sigorta
Açıklama: sigorta isimli bir veritabanı aktif hale getirir.
* Show tables : Aktif veritabanındaki mevcut tabloları listeler.
* Describe tablo adı veya * Show columns from tablo ad: Belirtilen tablodaki alanları listeler.
Örnek: describe kasko veya show columns from kasko
Açıklama: kosko tablosunun alanlarını listeler.
* Create table tablo adı (alan1 alan1tipi, alan2 alan2tipi, ...) : Aktif veritabanı içerisinde belirtilen isimde ve belirtilen alanları ve tiplerini içeren yeni bir tablo oluşturur.
Örnek: create table kasko (adi varchar(15), soy varchar(15), kasdeger int)
Açıklama: 15 karakterlik adi ve soy ile integer tipli kasdeger alanlarına sahip kasko isimli bir tablo oluşturur.
Not : Bu komutu verdiğimizde ?mysql\\data\\veritabanı adı dizinini içinde verilen tablo adında frm, MYD ve MYI uzantılı üç adet dosya oluşur.
* Drop table tablo adı : Adi verilen tabloyu siler.
Örnek: drop table kasko
Açıklama: kasko isimli tabloyu siler.
* Alter table tablo adı add yeni alan alan tipi : Adi verilen tabloya belirtilen alanı ekler.
Örnek: alter table kasko add adr varchar(30)
Açıklama: kasko isimli tabloya adr isimli yeni bir alan ekler.
* Alter table tablo adı drop alan adı : Adi verilen tablodaki belirtilen alanı siler.
Örnek: alter table drop soy
Açıklama: kasko isimli tablodan soy isimli alanı siler.
* Insert into tablo adı (alan1,alan2, ?) values (alan1 değeri, alan2 değeri, ?) : Verilen isimli tabloya verilen alanlara ve sıralarına bağlı olarak verilen değerlerde bir kayıt ekler.
Örnek: insert into kasko (adi,soy,kasdeger) values (’Mustafa’,’Gündüz’,1200000000)
Açıklama: kasko tablosunda adi alanına ?Mustafa?, soyadı alanına ?Gündüz?, kasdeger alanına ?1200000000? değerlerini ekleyerek yeni bir kayıt oluşturur.
Not: İstenirse tablonun sahip olduğu alanların sırası değiştirilebilir veya bazı alanlar yazılmayabilir.
Örnek: insert into kasko (soy,adi) values (’Fidan’,’Emir’)
Açıklama: kasko tablosunda soy alanına ?Fidan?, adi alanına ?Emir?, varsa diğer alanlara NULL değerlerini ekleyerek yeni bir kayıt oluşturur.
* Insert into tablo adı values (alan1 değeri, alan2 değeri, ?) : Verilen isimli tabloya verilen değerlere sahip bir kayıt ekler. Verilen değerlerin alanlarla uyuşması gerekir.
Örnek: insert into kasko values (’Ferudun’,’Us’,1550000000)
Açıklama: kasko tablosunda Ferudun Us 1550000000 kaydını oluşturur.
* Select * from tablo adı : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları alır ve listeler.
Örnek: select * from kasko
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları listeler.
* Select alan1,alan2, ? from tablo adı : Verilen isimli tablodaki belirtilen kayıtları alır ve listeler.
Örnek: select adi, soy from kasko
Açıklama: kasko tablosundaki kayıtların adı ve soyadı alanlarını listeler.
* Select * from tablo adı order by alan adı : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları küçükten büyüğe sıralı olarak listeler.
Örnek: select * from kasko order by kasdeger
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları kasdeger alanına göre küçükten büyüğe sıralı olarak listeler.
* Select * from tablo adı order by alan adı desc : Verilen isimli tablodaki tüm kayıtları büyükten küçüğe sıralı olarak listeler.
Örnek: select * from kasko order by kasdeger desc
Açıklama: kasko tablosundaki tüm kayıtları kasdeger alanına göre büyükten küçüğe sıralı olarak listeler.
* Select * from tablo adı where şart : Verilen isimli tablodaki verilen şartı sağlayan tüm kayıtları listeler.
Örnek: select * from kasko where kasdeger >1000000000
Açıklama: kasko tablosundaki kasdeger alanının 1000000000?den büyük olduğu tüm kayıtları listeler.
* Select * from tablo adı limit başlangıç no, kayıt say : Verilen isimli tablodaki verilerden başlangıç değerinden başlayarak belirlenen sayı kadarını listeler. 1. kayıtın indisi 0?dır.
Örnek: select * from kasko limit 3,10
Açıklama: kasko tablosunda 4. kayıttan başlayarak 10 kayıt listeler.
* Select max veya min veya sum veya avg(alana adı) from tablo adı : Verilen isimli tablodaki alanın;
max = en büyük, min = en küçük, sum = toplam, avg = ortalama değerlerini listeler.
Örnek: select sum(kasdeger)
Açıklama: tüm kayıtlardaki kasdeger alanlarının toplamını listeler.
* Select işlem1, işlem2, ? : Belirtilen işlemlerin sonuçlarını ekrana yazar.
Örnek: select sin(30)+1, 40+30*3
Açıklama: 0.11968 ve 130. Çıktısı mysql programına göre değişir.
* Select version() : mysql’in versiyonunu görüntüler.
* Select now() : yyyy-mm-dd hh:mms formatında tarihi ve zamanı görüntüler.
* Update tablo adi set alan adı = yeni değer : Tüm kayıtların belirtilen alanını verilen değer olarak günceller.
Örnek: update kasko set adi = ’İsmail’
Açıklama: Tüm kayıtların adi alanını İsmail olarak günceller.
* Update tablo adi set alan adı = yeni değer where şart : Verilen şartın sağlandığı tüm kayıtların belirtilen alanını verilen değer olarak günceller..
Örnek: update kasko set kasdeger = 1700000000 where adi=’Uğur’ and soy=’Gürkan’
Açıklama: adi alanı Uğur, soy alanı Gürkan olan tüm kayıtların kasdeger alanının değeri 1700000000 olarak günceller.
* Delete tablo adı where şart : Şartın sağlandığı tüm kayıtları siler.
Örnek: delete from kasko where adi=?Nadir? and soy=’Çayan’
Açıklama: adi alanı Nadir, soy alanı Çayan olan tüm kayıtları siler.
Apache-Php-MySql’in Kurulumu
Apache, PHP, PHPMyAdmin ve mysql programlarını internetten ücretsiz olarak indirebiliriz ve bu programları bilgisayarımıza ayrı ayrı kurabiliriz. Fakat daha sonra Apache-Php-mysql üçlüsünü birbirlerinden anlar hale getirmemiz gerekir. Ama;
kurulum dosyası PHP, Apache Web Server , mysql ve PHPMyAdmin programlarını içermektedir. Program bilgisayara kurulduğunda C sürücüsünde Apache isimli bir klasör oluşmaktadır. Daha sonra programların yeni sürümlerini indirerek programlarımızı güncelleyebiliriz.
MySql PROGRAMLARI
WİNmysqlADMİN
mysql dizinindeki bin dizininin içindeki winmysqladmin programı çalıştırılır. Bu program aynı zamanda mysql’i de çalıştırır. Program ilk çalıştırıldığında aşağıdaki gibi kullanıcı adı ve şifre girilmesini isteyen bir ekran gelir. Burada girilen kullanıcı adı ve şifresi ileride mysql’e bağlanırken kullanılacaktır.
Php ile çalışırken bu programın aktif olması gerekir. systemtray ikonu winmysqladmin programının çalıştığı anlamına gelir. İkon üzerinde sağa tıklayıp Show me butonuna tıkladığımızda winmysqladmin programının arayüzü ekrana gelir.
İlk olarak Environment sekmesi aktiftir. Burada mysql’in versiyon bilgileri ile bilgisayarla ve serverla ilgili bazı bilgiler bulunmaktadır. Önemli olarak my.ini Setup sekmesinde mysql’in ayarlarını içeren c:\\windows\\my.ini adındaki dosyadaki bilgiler görüntülenir. Buradaki bilgiler değiştirilerek kaydedilebilir. Databases sekmesinde ise var olan veritabanları ve tablolarla ilgili bilgiler görülebilir. Databases çerçevesinde sağa tıkladığımızda karşımıza gelen popup menüden yeni veritabanı oluşturma, veritabanı silme gibi işlemleri yapabiliriz. Create Database komutunu verdiğimizde ekrana yandaki pencere çıkar. Veritabanı adını yazıp Create the Database butonuna bastığımızda yeni veritabanımız oluşturulur. Drop Database komutu ile belirtilen veritabanı silinebilir.
DOS‘ta MySql
mysql dizinindeki bin dizininin içindeki mysql programı çalıştırdığımızda ekrana aşağıdaki DOS ekranı gelir.
MySql komutları bölümündeki komutların hepsini burada kullanılabilir. Komutlardan sonra noktalı virgül koyularak komut işletilir.
PHPMYADMIN
Browser’ın adres çubuğuna https://tik.lat/ZpBvk yazılarak PHPMyAdmin programı çalıştırılır. Apache server’ın ve winmysqladmin programlarının çalışıyor olması gerekmektedir. Yaptığımız veritabanlarını gerçek ortam olan internet’te yayımlamak için bu program kullanılır. Tamamen PHP ile yazılmıştır ve çoklu dil desteği sağlamaktadır. mysql’ de istenilen tüm işlemler herhangi bir kod yazmadan görsel bir şekilde yapılabilir.
Sol taraftaki frame’de mevcut veritabanları listelenmektedir. Sağ taraftaki frame’de ise yeni bir veritabanı oluşturma, dil değiştirme gibi bazı işlemleri içermektedir.
PhpMyAdmin İle Yeni Bir Veritabanı ve Tablo Oluşturma İşlemleri
Giriş sayfasında yeni veritabanı oluştur kutusuna veritabanı ismi yazılır ve git butonuna basılır. Ekrana veritabanı yaratıldı mesajı veren ve yeni bir tablo oluşturulmasını isteyen bir sayfa gelir.
Yeni bir tablo oluşturmak için yukarıda görüldüğü gibi isim kutusuna tablo adı, alanlar kutusuna alan sayısı girilir. Git butonuna basıldığında aşağıdaki pencere ekrana gelir.
Yukarıdaki penceredeki alanları doldurarak kaydet butonuna bastığımızda aşağıdaki pencere ekrana gelir. Burada musno alanında ayrıca bölümü auto_increment olarak belirtilmiştir. Bu yeni kayıt eklendiğinde o alana otomatik olarak artarak bir değer verilmesini sağlar. Varsayılan bölümüne değer girildiğinde o değerden başlayarak otomatik olarak değer verilir.
Yukarıdaki pencere sigorta veritabanı içerisinde belirtilen alanlarda kasko isimli bir tablo oluşturuldu manasına gelmektedir. Bu işlemi gerçekleştiren mysql komutları ve oluşturulmuş alanlar görüntülenir. İstenirse bu alanlarda değişiklik yapılabilmektedir.
Tablo İle İlgili İşlemler
Ana menüden veritabanı ismi seçilir ve git butonuna basılır.
Yukarıda görüldüğü gibi ekrana seçilen veritabanına ait tablo bilgileri gelir. Buradan istenilen tablo ismi seçilir. Git butonuna basıldığında o tablo ile ilgili alan bilgileri ekrana gelir. Ekle sekmesine tıklandığında ekrana aşağıdaki kayıt ekleme penceresi gelir.
Yukarıdaki penceredeki gibi kayıt değerleri girilir. Burada musno alanı boş bırakılmıştır. Çünkü bu alan otomatik olarak artırılmaktadır. Sayfanın altında bulunan yeni kayıt ekle radyo butonu seçilirse kayıt eklendikten sonra eklenen kayıtla ilgili mysql komutu ekrana gelir ve yeni kayıt girilmesi için form oluşturulur.
Tara sekmesine tıklandığında aktif veritabanı ve tablodaki alanlar listelenir. Kayıtların yanlarındaki Düzenle ile kayıtın istenilen kısmı düzeltilir. Bu update mysql komutunu çalıştırır. Sil ise belirtilen kaydı siler. Bu da delete mysql komutuna denktir.
Seç sekmesinde tablo ile ilgili alanları belli şartlara göre listeleyebileceğimiz aşağıdaki pencere gelir.
Yukarıdaki pencerede istenen alanlar seçilir ve şartlar belirlenerek kayıtların listelenmesi istenir. Git butonuna basıldığında aşağıdaki gibi bir pencere ekrana gelir.
İşlemler sekmesinde tablo kopyalama, ismini değiştirme gibi işlemlerin yapıldığı pencere gelir.
Boşalt sekmesi aktif tablodaki tüm kayıtları siler.
Kaldır sekmesi aktif tabloyu siler.
MySql Manager
MySql dizinindeki bin dizininin içindeki mysqlManager programı çalıştırdığımızda ekrana aşağıdaki ekranı gelir.
Yukarıdaki pencerede görüldüğü gibi veritabanlarımızı, tablolarımızı ve tablolarımızdaki alanları görebiliriz. Sağa tıkladığımızda çıkan popup menüden SQL Query?yi tıklayarak aşağıdaki pencereyi ekrana getiririz.
Query sekmesine istediğimiz mysql komutunu yazarak tuşuna basarak komutu işletiriz. Yukarıda yazılan komutu işlettiğimizde karşımıza sorgumuzun sonucu aşağıdaki gibi Result sekmesinde ekrana gelir.
PHP’nin sağladığı en büyük kolaylıklardan biri HTML kodunun içine gömülebilir olmasıdır. PHP kodu, kullanıcının tarayıcısına gitmeden önce sunucu tarafından işlenir ve geriye % 100 HTML kodu gönderilir. Aşağıdaki örneğe bakarsak:
<HTML>
<?php
echo ("PHP ile yaratılmış yazı");
?>
</HTML>
Normal .html uzantılı dosyalar, web sunucusu tarafından işlenmeden direk tarayıcıya gönderilir. Sunucu HTML kodundan kaçmaya yarayan "<?" veya "<?php" gibi bir tag ile karşılaştığında ise PHP moduna girer ve bu bilgiler sunucu tarafında işlenir. HTML’den kaçmak ve PHP moduna geçmek için:
<? echo ("Bu SGML kullanımına örnektir."); ?>
<?php echo ("Bu XML ile ilgili özellikleri de kullanmanızı sağlar."); ?>
<SCRIPT LANGUAGE=’php’> echo ("Bu kullanımı tavsiye etmem."); </SCRIPT>
<% echo ("PHP 3.0.4 ile beraber ASP tipi kaçışı da kullanabilirsiniz."); %>
Yukardaki örnek kodu test.php3 (veya .php) olarak kaydedin ve tarayıcınızda deneyin. Daha sonra tarayıcınızı kullanarak sayfanın kaynağını inceleyin.
PHP ve Client-Side (Kullanıcı-Taraflı) Kod
PHP’yi client-side kodunu dinamik biçimde yaratmak için kullanabiliriz. Bu işi yazıyı yazdığımız yöntemin aynısını kullanarak yapacağız:
<HTML>
<?php
echo ("<SCRIPT LANGUAGE=’JavaScript’> alert (’Dikkat!’); </SCRIPT>");
?>
</HTML>
Sunucu echo komutunu çalıştırdığında, tarayıcıya:
<SCRIPT LANGUAGE=’JavaScript’> alert (’Dikkat!’); </SCRIPT>
satırını gönderecektir. Tarayıcı da bu kodu yorumlayıp alert kutusunu ekrana çıkartacaktır.
PHP Değişkenleri
Bütün programlama dillerinde olduğu gibi PHP de verileri saklamak için değişkenleri kullanır. PHP’de bütün değişken isimleri ’$’ ile başlar. Java veya Visual Basic’in tersine değişkenleri declare etme zorunluluğu yoktur. Bir değişkeni ona bir değer atayarak yaratabilirsiniz:
<?php
$username = "Türkiye PHP Grubu";
echo $username;
?>
Kullanıcıyla İletişim
Değişkenler kullanıcının girdiği bilgileri formdan alıp işlemek amacıyla da kullanılır. Eğer bir sayfa "name" değeri "username" olan bir "textbox" içeriyorsa, buraya girilen değer otomatik olarak "$username" değişkenine atanır:
<HTML>
<FORM action="<? echo $PHP_SELF ?>">
Lütfen kullanıcı adınızı yazın:<BR>
<INPUT TYPE=TEXT NAME=username><BR><BR>
<INPUT TYPE=SUBMIT VALUE="Gönder">
</FORM>
<BR><BR>
Kullanıcı adınız: <?php echo ("$username"); ?>
</HTML>
Bu kodu yazıp "Gönder" tuşuna bastığınızda yazmış olduğunuz ismi göreceksiniz. Tarayıcınızın URL bölümüne dikkat ederseniz, "dosyaadı.php3?username=yazdığınız_isim" olduğunu göreceksiniz. Bu formdaki bilgilerin URL kullanılarak bir sayfadan diğer sayfaya taşınmasında kullanılan yöntemlerden biridir.
Veri Toplamak ve Web Sunucusundan İstekte Bulunmak
Web programlarında ilk adım genellikle kullanıcından birtakım bilgiler toplamaktır. Bu işlem HTML formları aracılığıyla sağlanır. Kullanıcı bilgilerini girer ve "Submit" tuşuna basar. Tarayıcı verilen bilgileri düzenler ve web sunucusuna gönderir. Web sunucusunun gönderilen bilgileri anlaması için, tarayıcının bilgileri Web sunucusunun anlayabileceği hale getirmesi ve "HTTP Request" yani istekte bulunması gerekir.
Her "request" hangi metodla çalışacağını belirlemek zorundadır. Bunu <FORM METHOD="POST"> örneğindeki gibi yapabilirsiniz. En çok kullanılan üç metod HEAD,GET ve POST’tur.
HEAD dokümanın kendisini değil dokümanla ilgili bilgi almak için kullanılır.
GET ve POST web programlarını çalıştırmak için kullanacağınız metodlardır. Her ikisi de aynı görevi görür fakat çalışma biçimleri farklıdır.
GET Metodu
GET ile bir "request" yapıldığında, bütün form verileri tek bir "string" haline getirilir ve key=value (degişken-ismi=degişken-değeri) biçimine sokulur:
https://tik.lat/DNQrC
Bu satır "userform.php" scriptini çalıştırır ve bu scripte "username" değişkenini ve bu değişkenin değeri olarak eşitliğin sağ tarafındaki değeri geçirir.
https://tik.lat/QoOpB -> "request"i işleyecek olan sunucu
/php/userform.php -> Sunucudaki dosyanın adı ve yeri
? -> Dosyanın yerini verilerden ayırır
key=value -> Değişken isimleri ve değerleri
& -> key=value çiftlerini ayırmak için kullanılır
+ -> Boşluk karakterinin yerine geçer
GET bütün web request’lerinde default olarak kullanılır. Kullanıcı bir sayfa istediğinde, tarayıcı GET komutunu kullanır. GET ile çağrılan bir sayfa, eğer tarayıcının hafızasında mevcutsa tarayıcı sayfanın eski halini gösterebilir. GET ile yaşanan bir diğer problem, URL ile taşıyabileceğiniz veri miktarının sınırlı olmasıdır.
POST Metodu
POST Metodu, form bilgilerini sayfanın bir parçasıymış gibi oluşturur. Sunucu verileri dosyadan okuyarak alır. Bu metod daha çok verinin transfer edilebilmesine izin verir, ve tarayıcının cache’deki eski bilgileri göstermesi sorununu ortadan kaldırır.
Scriptin (ya da Programın) Çalıştırılması
Kullanıcıdan gelen isteği web sunucusu alır ve işlenmesi gereken programa gönderir. Daha önce web sunucularının kurulumunu anlatırken konfigürasyon dosyalarına bazı satırlar eklemiştik, web sunucusu bu satırlar sayesinde hangi dosyaları hangi programlarla çalıştırması gerektiğini bilir ve ona göre davranır.
Form Verilerinin İşlenmesi
İlk örnekte forma girilen bilgiler tekrar aynı dosyaya dönüyordu. Bu bilgileri rahat biçimde kullanabilmek için başka bir dosyaya göndermemiz gerekir. Örneğin .html olarak hazırladığımız formdaki bilgilerin .php olarak hazırladığımız dosyaya gitmesini sağlayabiliriz. Bu hem kodumuzun temiz olması hem de kontrolü kaybetmememiz için gereklidir:
<HTML>
<!-- userform.html -->
<FORM ACTION="formisle.php3" METHOD=POST>
Lütfen kullanıcı adınızı yazın:<BR>
<INPUT TYPE=TEXT NAME="username"><BR><BR>
<INPUT TYPE=SUBMIT VALUE="Gönder">
</FORM>
</HTML>
Kullanıcı "Gönder" tuşuna bastığında, POST metodu kullandığımız için, formdaki veriler formisle.php3 dosyasına "HTTP Header" yoluyla taşınacaktır. Metodu "GET" ile değiştirerek ikisi arasındaki farkı görebilirsiniz:
<HTML>
<!-- formisle.php3 -->
<?php
echo ("Merhaba, " . $username . "!");
?>
</HTML>
Değişkenin nasıl kullanıldığına dikkat edin. Formda <INPUT> tag’i içerisinde "NAME"’in aldığı değer ile değişkeninizin ismi aynıdır, ve bunu PHP kodu içinde kullanmak için ekstra bir komut kullanmanız gerekmez, değişken otomatik yaratılır. Bu özellik sadece <INPUT> tag’i için değil NAME özelliği olan bütün tag’ler için geçerlidir.
Artık PHP ile form bilgilerini nasıl alıp işleyebileceğiniz ve kullanıcıya geri bildirim yapabileceğiniz hakkında fikir sahibisiniz. Böylece verilerin veritabanına kaydedilene kadar hangi yollardan geçtiğini, ya da formdan alınan bilgilerin e-posta ile gönderilmek için nasıl hazırlandığını da öğrenmiş oldunuz.
Bundan sonra alıştırma olması için küçük programlar yazmaya başlayacağız, size de tavsiyem kendinizi geliştirebilmeniz için, kendinize ait küçük projeler yaratmanız ve kodlar yazmanız. Başkalarının kodları ne kadar açıklayıcı ve bilgi verici olursa olsun, her programcının tekniği farklıdır, kendi tekniğinizi geliştirebilmeniz için kendinize ait programlar yazmanız gerekir.
Son olarak formdan aldığınız bilgileri formatlayıp e-posta yoluyla size gönderen ufak bir script örneği vereceğim, böylece nette en çok aranan scriptlerden birine sahip olmuş olacaksınız ;o)
<!-- formmail.php3 -->
<?php
$kimden = ""Admin" <[email protected]>;
$mesaj = "İsim: " . $isim;
$mesaj .= "Soyisim: " . $soyad;
$mesaj .= "Telefon: " . $telefon;
$header .= "From: " . $kimden;
$header .= "Reply-To: " . $reply-to;
$header .= "Content-Type: text/plain; charset=iso-8859-9";
$header .= "Content-Transfer-Encoding: 8bit";
$kime = "[email protected]";
$konu = "Formdan Maile Programı";
mail ($kime, $konu,$mesaj,$header);
?>
