- 11 Şub 2013
- 238
- 0
SCR (Silicon Controlled Rectifier) / Tristör
SCR ya da daha sık kullanılan adıyla tristör 4 silikon katmanından oluşmaktadır. PNP transistörde olduğu gibi üç katmana ek olarak bir N katmanı daha eklenmiştir.
Şekilde bir tristörün yapısını ve sembolünü görüyorsunuz. Sembolünden de anlaşılacağı gibi tristör diyotlara benzemektedir ancak tristörde Gate ucu bu Anot ve Katot arasından geçen akımı kontrol eder. Yani bu akımın geçişi ancak tristörün gate ucuna bir tetikleme sinyali verilmesiyle mümkündür.
Bir kez Gate ucuna uygun akım uygulandığında Anot-Katot akım geçişi başlar ve Gate ucundaki akım kesilse bile Anot-Katot akımı akmaya devam eder. Anot-Katot akımını durdurmak için bu uçlara uygulanan gerilimin kesilmesi gereklidir. Tristörler diyotlarda olduğu gibi sadece tek yönde akımın geçişine izin verirler. Bu nedenle bu elemanlar Silicon Controlled Rectifier adıyla da bilinirler.
Örnek devremizde SCRnin Gate ucuna bağlı iki tane dirençle bir voltaj bölücü kurulduğunu görüyorsunuz. S1 butonu sembolünden de anlaşılacağı gibi normalde açık bir push butondur. S2 ise normalde kapalı bir push butondur. S1 butonuna anlık olarak basıldığında SCRnin Gate tetikleme akımı oluşacağından SCRnin Anot ve Katotu iletken hale geçer ve devreye bağlı yük çalışmaya başlar. S1 Butonundan elimizi çekerek Gate akımını kessek bile Anot ile Katot arasında akım geçmeye devam edecektir. Yükün çalışmasını durdurmak için S2 butonuna basılarak Anot-Katot arasındaki akımı kesmek gereklidir. Tristörler AC ve DC motorların hız ayarları ve dönüş yönlerinin kontrol edilmesi, AC güç anahtarlaması, faz açısı kontrollü ve güç kaynaklarının aşırı gerilimden korunması gibi alanlarda kullanılırlar. SCR ya da tristörün bir dezavantajı bu devre elemanlarının sadece tek yönde akım geçişine izin vermeleridir. DC devrelerde bu bir sorun teşkil etmese de AC devrelerde AC akım sinyalinin sadece pozitif yarısının geçişine izin verdiğinden AC gücün sadece yarısının kullanılabilmesi soruna yol açar.
