Merhabalar, elimden geldiğince size TCP/IP MİMARİSİ VE KATMANLARI nı anlatmaya çalışacağım.
İnternet ağ mimarisi, katmanlı bir yapıya sahiptir. Eğer uygulama katmanını saymaz isek temelde 4 katmanlı bir yapıya sahip olan TCP/IP Mimarisi günümüzün temel ağ protokolü halini almıştır. Her katmanda gerçekleştirilecek işin protokoller tarafından paylaşıldığı bu sistem, aslına bakıldığında TCP ve IP dediğimiz iki ana katmandan ve altındaki 4 katmandan oluşmaktadır. Fakat iki ana protokol birlikte çalıştığından TCP/IP diye bilinmektedir.
1-UYGULAMA KATMANI PROTOKOLLERİ
Bu katman, bir üstünde bulunan katmanda yer alan işletim sisteminin kullanıcı ara yüzlerinin sunumunda görev almaktadır. Uygulama katmanında bulunan farklı protokoller, kullanıcıya verdikleri hizmetlerine göre değişiklik göstermektedirler.
1.1-FTP Protokolü
FTP, sık kullanılan protokoller(HTTP, SMTP, DNS vs) arasında en sorunlu protokoldür. Diğer protokoller tek bir TCP/UDP portu üzerinden çalışırken FTP birden fazla ve dinamik portlarla çalışır. Bu portlardan biri Command port diğeri DATA port olarak adlandırılır.
Command portu üzerinden ftp iletişimine ait gerekli temel bilgiler aktarılır. Temel bilgiler; ftp sunucuya gönderilecek kullanıcı adı ve parola bilgileri, ftp sunucuya hangi porttan bağlanılacağı, hangi ftp çeşidinin kullanılacağı gibi bilgiler olabilir.
Data portu ise veri transferi amaçlı kullanılır.
FTP Çeşitleri
FTP iki çeşittir: pasif ve aktif FTP. Her ikisininde farklı amaçlı kullanımları mevcuttur. Hangi FTP çeşidinin kullanılacağı ftp istemcisi tarafından belirlenir.
Aktif FTP
Bu FTP çeşidinde istemci aktif rol alır. Bilinenin aksine orjinal ftp aktif ftpdir fakat günümüz internet altyapısında çeşitli sorunlara yol açtığı için pasif ftp daha fazla tercih edilmektedir. Aktif ftp de çıkan sorunlar pasif ftpnin geliştirilmesini sağlamıştır.
Pasif FTP
Pasif FTP, günümüz internet dünyasında kullanılan güvenlik duvarı, nat cihazları gibi trafikte değişiklik yapan sistemlerden kaynaklanan ftp problemlerini sunucu tarafında halledebilmek için çıkarılmıuş FTP çeşididir. Pasif FTP de istemci pasif roldedir, sunucu aktif roldedir.
1.2-HTTP PROTOKOLÜ
Http internet iletişim kurallarının kısa adıdır. Bir web tarayıcısından bir sunucuya gönderilen istek http protokollerine göre gerçekleştirilir. Sunucu http protokolüne göre web tarayıcısına bir cevap verir. Bu cevapta header ( üst bilgi) ve body ( gövde) bilgisi bulunur. Header alınan bilginin türünün barındırıldığı kısımdır. Bu tür bilgisinin içinde içerik tipi, server tipi, Get, Put, Post, içerik boyutu gibi iletişim yöntemleri ve bilgiler bulunur.
1.3-SMTP PROTOKOLÜ
SMTP kısaltması, internet üzerinden e-posta akışı arkasındaki prosedür olan Simple Mail Transfer Protocol (Basit Posta Aktarım Protokolü) anlamına gelir.
Bir e-posta gönderdiğiniz zaman ne olur? E-posta dağıtım işlemi aslında klasik postaya oldukça benzer: organize bir sistem zarfınızı önemser ve bir dizi adımlar sonunda alıcınızın gelen kutusuna düşer. Bu işlemde, SMTP sunucusu sadece SMTP çalıştıran ve aşağı yukarı postacı gibi davranan bir bilgisayardır. İletiler alındıktan sonra somut olarak e-postaların alıcılarına teslimi ile ilgilenen bu sunucuya gönderilir.
1.4-DNS
Öncelikle kısaca DNS nedir onu anlatalım. DNS (Domain Name System) tarayıcınızın adres çubuğuna girdiğiniz site ismini, girmek istediğiniz sitenin gerçekte ikamet ettiği IP adresine çeviren ve internette gezinmeyi tahmin edemeyeceğiniz kadar kolaylaştıran oldukça yararlı bir sistemdir. Örneğin hiç kimse şu anda Googleın ikamet adresi olan 74.125.224.83 adresini tarayıcısına yazmaz. Onun yerine Google yazar ve DNS sunucusu, bu adresi IP adresine yönlendirir.
2-ULAŞIM KATMANI PROTOKOLLERİ
Bir üst katmandan gönderilen verinin paketlenmesini sağlayan ve ardından paketlenmiş veriyi bir alt katmana ileten protokoldür. Verinin boyutunun çok fazla olması durumunda, veri bir alt katmana parçalar halinde gönderilir, gönderilirken karışıklığa engel olmak amacıyla bu parçaların her birine sıra numarası verilir. Bu işlemleri genellikle TCP üstlenmektedir. Sorgulama işlemlerini ise UDP yapmaktadır.
2.1-TCP PROTOKOLÜ
Geçiş Kontrol Protokolü (Transmission Control Protocol) yani TCP, bir ağ üzerindeki iletişimin nasıl kurulduğu ve sürdürüldüğüyle alakalı olan standarttır ve veri aktarımını sağlamaktadır. TCP, IP (Internet Protocol) ile çalışır ve bu da bilgisayarların birbirine veri gönderimini tanımlar.
2.2-UDP PROTOKOLÜ
Kullanıcı Veri Birimi Protokolü (User Datagram Protocol) yani UDP, TCP standartına alternatif bir iletişim protokolüdür ve genellikle internet üzerindeki uygulamalar arasındaki bağlantıda düşük gecikme ve az kayıp oranı için tercih edebilir.
3-YÖNLENDİRME KATMANI PROTOKOLÜ
İçerisinde IP ve ICMP olmak üzere iki tip protokolün tanımlandığı bu katman, bir üst katmandan aldığı segmentleri alıcıya, uygun yoldan ve hatasız bir şekilde iletmekten sorumludur. Bu amaçla IP katmanında, katmana gelen her segmente bir IP numarası verilmektedir. ICMP protokolü ise sistemler arasındaki iletişimi, kontrol mesajları göndererek denetleme yapmaktadır.
3.1-IP PROTOKOLÜ
Konuyu teknik terimlere boğdurmadan şunu söyleyebiliriz. Bugün İnternet'e doğrudan bağlı her bilgisayarın bir kimlik numarası vardır. Buna IP adresi (Internet Protokol Adresi) denilir. Nasıl ki insanlar birbirlerini kimlikleriyle tanıyorsa, bilgisayarlar da birbirlerini IP numaralarıyla tanırlar.
3.2-ICMP PROTOKOLÜ
Internet Kontrol Mesaj İletişim Kuralı, ICMP(Internet Control Message Protocol), hata mesajları ve TCP/IP yazılımının bir takım kendi mesaj trafiği amaçları için kullanılır. Kontrol amaçlı bir protokoldür. Genel olarak sistemler arası kontrol mesajları IP yerine ICMP üzerinden aktarılır. ICMP, IP ile aynı düzeyde olmasına karşın aslında kendisi de IPyi kullanır. ICMP TCP/IP nin işlemesine yardımcı olan bir protokoldür. Her hostta mutlaka ICMP protokolü çalışır. Hata durumunda host tarafından geri bilgilendirmeyi sağlar.
4-FİZİKSEL KATMAN
Bu katmanda herhangi bir protokol tanımlı değildir. IP başlığı eklenmiş bir segment aynı zamanda hem kaynak bilgisayarın IP numarasını hem de hedef bilgisayarın IP numarasını taşımaktadır. Yerel ağ içerisinde işlem yapılacağı zaman, hedef bilgisayarın Ethernet kartının MAC (Media Access Control-Ortama Erişim Adresi) adresinin biliniyor olması gerekmektedir. Bu işlemi gerçekleştirmek için ise ARP (Adress Resolution Protocol-Adres Çözümleme Protokolü) kullanılmaktadır. İletişime geçeceği makinenin IP adresini bilen bir bilgisayar ARP protokolü ile IP adresini ağdaki bütün bilgisayarlara gönderir. Ağda bulunan tüm bilgisayarlar bu mesajı alırken, mesajdaki IP adresine sahip olan bilgisayar kendi MAC adresini karşı bilgisayara iletirler ve böylece iletişim sağlanmış olur
İnternet ağ mimarisi, katmanlı bir yapıya sahiptir. Eğer uygulama katmanını saymaz isek temelde 4 katmanlı bir yapıya sahip olan TCP/IP Mimarisi günümüzün temel ağ protokolü halini almıştır. Her katmanda gerçekleştirilecek işin protokoller tarafından paylaşıldığı bu sistem, aslına bakıldığında TCP ve IP dediğimiz iki ana katmandan ve altındaki 4 katmandan oluşmaktadır. Fakat iki ana protokol birlikte çalıştığından TCP/IP diye bilinmektedir.
1-UYGULAMA KATMANI PROTOKOLLERİ
Bu katman, bir üstünde bulunan katmanda yer alan işletim sisteminin kullanıcı ara yüzlerinin sunumunda görev almaktadır. Uygulama katmanında bulunan farklı protokoller, kullanıcıya verdikleri hizmetlerine göre değişiklik göstermektedirler.
1.1-FTP Protokolü
FTP, sık kullanılan protokoller(HTTP, SMTP, DNS vs) arasında en sorunlu protokoldür. Diğer protokoller tek bir TCP/UDP portu üzerinden çalışırken FTP birden fazla ve dinamik portlarla çalışır. Bu portlardan biri Command port diğeri DATA port olarak adlandırılır.
Command portu üzerinden ftp iletişimine ait gerekli temel bilgiler aktarılır. Temel bilgiler; ftp sunucuya gönderilecek kullanıcı adı ve parola bilgileri, ftp sunucuya hangi porttan bağlanılacağı, hangi ftp çeşidinin kullanılacağı gibi bilgiler olabilir.
Data portu ise veri transferi amaçlı kullanılır.
FTP Çeşitleri
FTP iki çeşittir: pasif ve aktif FTP. Her ikisininde farklı amaçlı kullanımları mevcuttur. Hangi FTP çeşidinin kullanılacağı ftp istemcisi tarafından belirlenir.
Aktif FTP
Bu FTP çeşidinde istemci aktif rol alır. Bilinenin aksine orjinal ftp aktif ftpdir fakat günümüz internet altyapısında çeşitli sorunlara yol açtığı için pasif ftp daha fazla tercih edilmektedir. Aktif ftp de çıkan sorunlar pasif ftpnin geliştirilmesini sağlamıştır.
Pasif FTP
Pasif FTP, günümüz internet dünyasında kullanılan güvenlik duvarı, nat cihazları gibi trafikte değişiklik yapan sistemlerden kaynaklanan ftp problemlerini sunucu tarafında halledebilmek için çıkarılmıuş FTP çeşididir. Pasif FTP de istemci pasif roldedir, sunucu aktif roldedir.
1.2-HTTP PROTOKOLÜ
Http internet iletişim kurallarının kısa adıdır. Bir web tarayıcısından bir sunucuya gönderilen istek http protokollerine göre gerçekleştirilir. Sunucu http protokolüne göre web tarayıcısına bir cevap verir. Bu cevapta header ( üst bilgi) ve body ( gövde) bilgisi bulunur. Header alınan bilginin türünün barındırıldığı kısımdır. Bu tür bilgisinin içinde içerik tipi, server tipi, Get, Put, Post, içerik boyutu gibi iletişim yöntemleri ve bilgiler bulunur.
1.3-SMTP PROTOKOLÜ
SMTP kısaltması, internet üzerinden e-posta akışı arkasındaki prosedür olan Simple Mail Transfer Protocol (Basit Posta Aktarım Protokolü) anlamına gelir.
Bir e-posta gönderdiğiniz zaman ne olur? E-posta dağıtım işlemi aslında klasik postaya oldukça benzer: organize bir sistem zarfınızı önemser ve bir dizi adımlar sonunda alıcınızın gelen kutusuna düşer. Bu işlemde, SMTP sunucusu sadece SMTP çalıştıran ve aşağı yukarı postacı gibi davranan bir bilgisayardır. İletiler alındıktan sonra somut olarak e-postaların alıcılarına teslimi ile ilgilenen bu sunucuya gönderilir.
1.4-DNS
Öncelikle kısaca DNS nedir onu anlatalım. DNS (Domain Name System) tarayıcınızın adres çubuğuna girdiğiniz site ismini, girmek istediğiniz sitenin gerçekte ikamet ettiği IP adresine çeviren ve internette gezinmeyi tahmin edemeyeceğiniz kadar kolaylaştıran oldukça yararlı bir sistemdir. Örneğin hiç kimse şu anda Googleın ikamet adresi olan 74.125.224.83 adresini tarayıcısına yazmaz. Onun yerine Google yazar ve DNS sunucusu, bu adresi IP adresine yönlendirir.
2-ULAŞIM KATMANI PROTOKOLLERİ
Bir üst katmandan gönderilen verinin paketlenmesini sağlayan ve ardından paketlenmiş veriyi bir alt katmana ileten protokoldür. Verinin boyutunun çok fazla olması durumunda, veri bir alt katmana parçalar halinde gönderilir, gönderilirken karışıklığa engel olmak amacıyla bu parçaların her birine sıra numarası verilir. Bu işlemleri genellikle TCP üstlenmektedir. Sorgulama işlemlerini ise UDP yapmaktadır.
2.1-TCP PROTOKOLÜ
Geçiş Kontrol Protokolü (Transmission Control Protocol) yani TCP, bir ağ üzerindeki iletişimin nasıl kurulduğu ve sürdürüldüğüyle alakalı olan standarttır ve veri aktarımını sağlamaktadır. TCP, IP (Internet Protocol) ile çalışır ve bu da bilgisayarların birbirine veri gönderimini tanımlar.
2.2-UDP PROTOKOLÜ
Kullanıcı Veri Birimi Protokolü (User Datagram Protocol) yani UDP, TCP standartına alternatif bir iletişim protokolüdür ve genellikle internet üzerindeki uygulamalar arasındaki bağlantıda düşük gecikme ve az kayıp oranı için tercih edebilir.
3-YÖNLENDİRME KATMANI PROTOKOLÜ
İçerisinde IP ve ICMP olmak üzere iki tip protokolün tanımlandığı bu katman, bir üst katmandan aldığı segmentleri alıcıya, uygun yoldan ve hatasız bir şekilde iletmekten sorumludur. Bu amaçla IP katmanında, katmana gelen her segmente bir IP numarası verilmektedir. ICMP protokolü ise sistemler arasındaki iletişimi, kontrol mesajları göndererek denetleme yapmaktadır.
3.1-IP PROTOKOLÜ
Konuyu teknik terimlere boğdurmadan şunu söyleyebiliriz. Bugün İnternet'e doğrudan bağlı her bilgisayarın bir kimlik numarası vardır. Buna IP adresi (Internet Protokol Adresi) denilir. Nasıl ki insanlar birbirlerini kimlikleriyle tanıyorsa, bilgisayarlar da birbirlerini IP numaralarıyla tanırlar.
3.2-ICMP PROTOKOLÜ
Internet Kontrol Mesaj İletişim Kuralı, ICMP(Internet Control Message Protocol), hata mesajları ve TCP/IP yazılımının bir takım kendi mesaj trafiği amaçları için kullanılır. Kontrol amaçlı bir protokoldür. Genel olarak sistemler arası kontrol mesajları IP yerine ICMP üzerinden aktarılır. ICMP, IP ile aynı düzeyde olmasına karşın aslında kendisi de IPyi kullanır. ICMP TCP/IP nin işlemesine yardımcı olan bir protokoldür. Her hostta mutlaka ICMP protokolü çalışır. Hata durumunda host tarafından geri bilgilendirmeyi sağlar.
4-FİZİKSEL KATMAN
Bu katmanda herhangi bir protokol tanımlı değildir. IP başlığı eklenmiş bir segment aynı zamanda hem kaynak bilgisayarın IP numarasını hem de hedef bilgisayarın IP numarasını taşımaktadır. Yerel ağ içerisinde işlem yapılacağı zaman, hedef bilgisayarın Ethernet kartının MAC (Media Access Control-Ortama Erişim Adresi) adresinin biliniyor olması gerekmektedir. Bu işlemi gerçekleştirmek için ise ARP (Adress Resolution Protocol-Adres Çözümleme Protokolü) kullanılmaktadır. İletişime geçeceği makinenin IP adresini bilen bir bilgisayar ARP protokolü ile IP adresini ağdaki bütün bilgisayarlara gönderir. Ağda bulunan tüm bilgisayarlar bu mesajı alırken, mesajdaki IP adresine sahip olan bilgisayar kendi MAC adresini karşı bilgisayara iletirler ve böylece iletişim sağlanmış olur
