Türklüğün Başkenti: Ötüken ve Orhun Nehri
Ötüken Türk, Moğol ve Orta Asya tarihlerinde kutsal başkenttir. Ötügen olarak da söylenir. Çince kaynaklarda U-te-kien şeklinde geçtiği ve Çin kaynaklarında dağ ismi olarak geçen Tu-kin, Yü-tü-kiün ile ilişkili olabileceği belirtilmektedir. Ötügen (Ötüken) Türklerin yeryüzünde ilk var olduğu ve oradan Dünya’ya dağıldığı yerin adı olarak da kabul edilmektedir. Orhun Nehri kaynaklarını bu bölgeden alır ve Göktürk Devleti’nin de başkenti yine bu yörede kurulmuştur. İnanca göre bütün büyük devletlerin başkenti burada kurulmalı idi. Gerçekten de pek çok Türk ve Moğol Devleti biraz genişledikten sonra başkentlerini bu bölgeye taşımışlardır. Ötüken dağının Nama (Namı veya Namu) adında bir koruyucu ruhu vardı.
Ötüken eski Türklerin (Göktürk vb.) geleneksel inancı Tengricilikte Toprak Ana'ya verilen isimlerden biridir. Moğollarda Etugen, Itügen ya da Odigan gibi şekillerine de rastlanır. Ötüken-Kültü, Tengri-Kültü ile birlikte özellikle Göktürk Kağanlığı sırasında büyük önem kazanmıştır.
Köktürkler, Uygurlar ve Kırgızların merkezleri, uzun süre, kutsal kabul edilen, Ötüken ormanı olmuştur. Ötüken Ormanı'nın merkez olmasını ve buraya adeta kutsallığın verilmesi, Orhun Yazıtlarında da göze çarpmaktadır. Ötüken ormanı, adeta; dışarıdaki kötülüklere karşı, sığınılacak güvenli bir ev olarak tasvir edilir.
Eski inanca göre, Toprak Ana'nın keyfi ağaçların durumundan belli olur. Eğer ağaçlar sağlıklı ve güçlü yetişiyor ve bol meyve veriyorlarsa, Toprak Ana'nın insanlardan memnun olduğuna inanılır. Toprak Ana'ya edilen bir dua, güçlü ve büyük bir ağaca doğru yöneltilir.
Ötüken Konumu Haritada;
Natıkay
Natıkay veya Natıgay - Türk ve Moğol mitolojisinde Toprak Tanrısı. Ötüken'in eşi olarak görülür. Çocukları, hayvanları ve bitkileri korur. Marko Polo’nun Seyahatnamesinde adı geçer. Moğollar tarafından saygı gösterilen bir Tanrı olduğundan bahsedilir. Onun için keçeden ve kumaştan bir saygı alanı yapılırdı. Erkekler sağ, kadınlar sol ve çocuklar önüne dizilirdi.
Bilge Kağan Yazıtı
Bilge Kağan, Orhun Yazıtları'nda Ötüken Dağı'nın 'Türk memleketinin yüreği' olarak önemini dile getirmiştir. Hatta yazıtlarda, Çinlilerin oyunlarına karşı koyup direnebilmek için "Ötüken Ormanı'nından ayrılmayın." öğüdü verilmiştir. Ötüken şu an Rusya ve Moğolistan arasında bir yerde, yani Orhun Nehri'nin kaynaklarına yakındır.
Divânu Lügati't-Türk
Kaşgarlı Mahmud, Divânu Lügati't-Türk'te; "اتوكان Ötüken" "Tataristan çöllerinde bir yer adı. Uygur iline yakındır." şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca Kaşgarlı, çizdiği haritada, Basmıl bozkırlarının altında, "Feyafi-yi Tatar" (فإيافي تتار) Tatar bozkırlarını İli Nehri'nin sol tarafında (batısında) göstermiştir.
Çin Kaynaklarında
Ötüken (Eski Türkçe: , Ötüken yiş, Çince: 於都斤山, 都尉揵山 , 烏德鞬山/乌德鞬山, 都斤山, 大斤山, 郁督軍山/郁督军山; "Ötüken Dağı", , Ötüken yer; "Ötüken Yeri") adı verilen, ormanlarla kaplı bir dağ, eski Türkler için çok kutsal sayılır.
Etimoloji
(Öt/Öd) ve (Ed/Et) kökünden türemiştir. Ötümek (dua etmek), etmek (gücü yetmek) ve utağan (döl yatağı) anlamlarını içerir. Etmek (yapmak) fiili ile de bağlantılıdır. Ötög Moğolcada ayı demektir ve ayının yuvası toprağın içinde olup aynı zamanda kutlu sayılan bir hayvandır.
Benzer yer adları
Günümüzde Ötüken toponomisi ile ilgili Tıva Cumhuriyeti'nde Ödügen Tayga (orman) bulunmaktadır. Eskiden Türklerin yaşadığı yörelerden Buryatya'nın başkenti ise Ulan Ude olup Ude sözü aslında Öde olup anlamı da vakit, zaman anlamındadır.
Ötüken ile alakalı görseller;
Ötüken Hakkında Belgesel - Faydalı Videolar;
Ötüken Hakkında Kitaplar;
Ötüken
Atatürk'ün Sırrı Ötüken
Ötüken ile alakalı görseller;
Ötüken Hakkında Belgesel - Faydalı Videolar;
Ötüken Hakkında Kitaplar;
Ötüken
Atatürk'ün Sırrı Ötüken
Orhun Nehri
Orhun Nehri (Moğolca: Орхон гол, Orhon gol, Çince: 鄂爾渾河, È ěr hún hé) Moğolistan'da uzunluğu 1.124 kilometre, tarihi ve kültürel önemi çok olan bir nehirdir.
Çince okunuşu Pinyin ěr-hún olarak (鄂爾渾河) söylenmekte, çamurlu su anlamına gelmektedir.
Orhun Nehri boyunca iki tane çok eski şehir kalıntıları bulunur, bunlar çok eski Uygur Kağanlığına ve eski Moğol İmparatorluğuna başkentlik yapmış Ordu-balık ve Karakurum'dur.
Hangay Dağlarından doğan Orhun, kıvrılarak kuzeye doğru akar, daha Rusya sınırına gelmeden Selenge Nehri ile birleşir ve Baykal Gölüne dökülür.
Nehrin yan kolları
Sarin (Сарингол)
Tamir (Хойд Тамир гол)
Nehre batısından katılan sol kaynak koludur.
Tola (Туул гол)
Nehre doğusundan katılan en önemli sağ kaynak koludur.
Eröö (Эрөө гол)
Doğal yapısı
Kış aylarında buzla kaplıdır, Mayıs ve Eylül aylarında Orhun Nehrinin ortalama 175 kilometrelik bölümü gemi ile geçilebilir ama az trafik vardır.
Balık türleri
Orhun Nehrinde, Turna balığı (Esox lucius, Esox reichertii), Sazan balığı (Cyprinus carpio carpio, Cyprinus carpio haematopterus, Cyprinus rubrofuscus), Tatlısu levreği (Perca fluviatilis, Perca schrenkii), Salmonidae familyasından Hucho taimen, ve Amur yayın balığı (Silurus asotus) gibi tatlı su balıkları yaşarlar.
Kültür tarihi
1220 km2 alanı kaplayan Orhun Vadisi 2004 yılında UNESCO tarafından Dünya Miras Listesi'ne alınmış ve böylece tüm dünya için önemli bir değer taşıdığı için bölgede bulunan doğal ve kültürel varlıklar korunma altına alınmıştır.
Orhun Nehri boyunca tarihi önemli yerler;
Orhun Yazıtları, 8. yüzyılda Göktürk Kağanlığı zamanında dikilen Bilge Kağan Yazıtı, Kül Tigin Yazıtı ve Bilge Tonyukuk yazıtı.
İlk Uygur Kağanlığı başkenti Ordu-balık.
13. yüzyılda Moğol İmparatorluğu başkenti Karakurum.
13. ve 14. yüzyıldan geriye kalan, Öğedi Kağan'ın ikametgâhı sanılan toprak tepede Moğol palası.
1586 yılında Moğolistan'da ilk defa yapılan Karakurum şehrindeki Erdene Zuu Budist Manastırı.
Orhun Nehrinin yukarı havzasında 2600 metre yükseklikte bulunan Tuvçun Manastırı.
Ayrıca Orhun Nehri boyunca Hunlar'dan ve daha eski uygarlıklardan varsayılan pek çok eski mezarlar bulunur.
Orhun Nehri İçin Uzaydan Görüntü;
Google Maps
Nehirin yakınında bulunan yerler;
Kültigin Kitabesi;
Göktürk Müzesi;
Orhun Nehri İle Alakalı Videolar;
Orhun Yazıtları ile Moğolistan - Bilge Kağan Karayolu - TRT Avaz
ORHUN IRMAĞI - Nurşen Karakaş
Görsellere müteakiben tavsiye ettiğim videolar;
Emir Timur ve Yıldırım Bayezid KarÅılaÅması || 1402 Ankara Muharebesi TEK PARÃA Belgesel
Emir Timur ve Yıldırım Bayezid Karşılaşması || 1402 Ankara Muharebesi TEK PARÇA Belgesel💥Site Linki: https://360sosyal.com 💥Android Uygulama Linki: https:/...
www.youtube.com
Bozkırdaki En Güçlü Kurt - EMİR TİMUR
Tarihçiler 3 büyük liderden bahseder. Büyük İskender, Cengiz Han ve Emir Timur . Sıfırdan gelen bir adamın Çin'den Akdeniz'e uzanan bir imparatorluk kurması...
www.youtube.com
Bozkırın Altın ÃocuÄu: EMÄ°R TÄ°MUR || DFT Tarih Belgesel
KANALA ÜYE OLMAK İÇİN: https://www.youtube.com/channel/UC6AdnJAlvHwlWKGC40-nVUg/joinAbone ol: https://www.youtube.com/channel/UC6AdnJAlvHwlWKGC40-nVUg?view_a...
www.youtube.com
Genel olarak Türk Milleti hakkında bilgi için okuyabilirsiniz;
Türk Halkları Okumak İçin Tıkla
Ve son olarak;
"Ey Türk! Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe, senin ilini ve töreni kim bozabilir? Titre ve kendine dön!"
Konuyu hazırlarken pek çok farklı kaynaktan ve görsellerden alıntı yaparak bu konuyu hazırladım. Kullanmış olduğum metinlerin çoğunluğu Wikipedia ait. Orada da Wikipedianın kullanmış olduğu farklı kaynaklar mevcuttur. Okuduğunuz için teşekkürler.