Üç, İkiden İyidir: AMD Phenom X3 8750 (İnceleme)

AMD, Türkiye'de özellikle bilgisayar donanımına meraklı kullanıcı kesimi için yakından izlenen, güvenilen bir firma. Geçtiğimiz yıllarda Athlon XP ile bu kesim içinde oldukça büyük ilgi gören AMD, Athlon 64 ve X2 modelleriyle de başarılı oldu. 2006 yılından itibaren tekrar güçlenen Intel karşısında ciddi oranda gerileyen AMD, şimdi Phenom işlemci ailesiyle tekrar işlemci pazarında varlığını arttırmak amacında.
Piyasaya sunulması oldukça geciken, en sonunda satışa sunulduğunda da kısa süre sonra işlemcilerde belirlenen bir sorun nedeniyle yaygınlaşması yine aksayan Phenom işlemcileri, artık her yerde bulunur durumdalar. Firma, tüm sorunları giderilmiş, dört çekirdekli Phenom X4'lerin yanı sıra geçen Mart ayında üç çekirdekli Phenom X3'leri de piyasaya sürdü. Phenom ailesinin daha da düşük fiyat düzeylerine kadar erişmesi ve zamanla Athlon'ların bütünüyle yerine geçmesi yolunda çok önemli bir adım olan Phenom X3'ler bugünkü incelememizin ana konusunu oluşturuyor. Phenom X3 8750 modelinin ışığında tüm Phenom X3 ailesine göz attığımız incelememiz içinde ayrıca AMD'nin çok umut beslediği yeni AMD 780G yonga seti ve bu yonga setini kullanan ASUS M3A-H anakart üzerine de bilgiler bulacaksınız.

AMD Phenom İşlemci Ailesi

Öncelikle, AMD Phenom işlemcileri üzerine kısa da olsa biraz bilgi verelim, çünkü sitemizde daha önce bu konuda bir inceleme yayınlamadık. Phenom, AMD'nin masaüstü sistemler için Athlon 64 işlemcisinden sonraki işlemcisi durumunda. Phenom'un içerdiği çekirdek mimarisi K10 koduyla ya da "Barcelona" kod ismiyle anılıyor. Sunucu sistemler için şekillendirilmiş, Barcelona mimarili işlemciler eskiden olduğu gibi Opteron markası altında sunulmaktalar, ama masaüstü işlemcilerde yeni bir isim tercih edilerek Phenom ismi kullanılmakta.
Barcelona mimarisi, en baştan başlayarak dört çekirdekli olarak tasarlanmış bir mimari. İşlemci çekirdeklerinin her biri temelde Athlon 64'den çok çok farklı değiller, ama bazı ek özellikler kazanmışlar. Örneğin, yeni işlemci tek saat çevriminde 128-bit'lik SSE işlemlerini yapabiliyor. İşlemciye eklenen yeni komut setleri arasındaysa SSE3 komut setine Intel'in sonradan eklediği komutlar ve SSE4 komut setinin bir kısmı var. SSE4 komut seti şu anda Intel ve AMD arasında ikiye bölünmüş durumda ve iki firma da bu setin farklı bölümlerini destekliyorlar, tabii ortak desteklenen komutlar da var. Bu yüzden de AMD'nin işlemcilerindeki komut setine SSE4A, Intel'in işlemcilerindekine SSE4I deniyor. Unutmadan belirtelim, SSE4A komut seti piyasaya kısa süre için sürülen ilk seri Phenom'larda yok, model numarasının sonu -50 ile biten günler örneklerde var.
Phenom işlemcisinin en ilginç yönlerinden birisi, içerdiği üçüncü düzey (Level 3) tampon bellek. Aslına bakarsanız AMD işlemcilerinde L3 tampon bellek kullanmaya yabancı bir firma değil, yıllar önce AMD K6-3 işlemcilerinde de işlemciye entegre L3 tampon bellek yer alırdı. Firma şimdi Phenom ile yine bu mimariyi gündeme getiriyor. Bu, Intel'in kapasitesini giderek büyüttüğü L2 tampon belleklerine bir yanıt niteliğinde.

Phenom X4 ve X3 işlemcilerini oluşturan çekirdek
Phenom işlemcilerin her bir çekirdeği kendine özel 128kB (64kB komut + 64kB veri) L1 tampon belleğe sahip. Ayrıca, her çekirdeğin yine kendine özel 512 kB L2 tampon belleği var. Tüm bunlara ek olarak, tüm çekirdeklerin ortak kullandığı bir de 2 MB L3 tampon bellek bulunuyor. Bu üç kademeli tampon bellek mimarisi yüzünden, bellek erişiminde gecikme süresi (latency) ciddi oranda artıyor, ama neyse ki Phenom kendi bellek kontrolcüsünü işlemci içinde bulundurmakta. İşlemcinin bellek kontrolcüsü, işlemci çekirdeklerinden farklı bir hızda çalışıyor, L3 bellek de bu hızda çalışmakta. Güncel Phenom işlemcileri DDR2 bellek destekliyorlar, bellek hızıysa DDR2-533'den DDR2-1066'ya kadar seçilebiliyor. Yalnız, DDR2-1066 bellek desteği için mutlaka AM2+ soketli bir anakart gerekmekte.
Phenom'un bellek kontrolcüsünün ilginç bir yönü, iki kanal üzerinden bellek erişimini farklı modlarda yapabilmesi. Öncelikle, iki kanal bellek erişimi eskiden olduğu gibi 128-bit'lik tek bir veriyolu gibi kullanılabiliyor, buna "ganged" mod deniyor. "Unganged" adı verilen yeni moddaysa iki 64-bit kanal birbirinden bağımsız hareket edebiliyor, biri yazma yaparken diğeri okuma yapabiliyor. Yani bu modda çift kanal bellek erişimi tam anlamıyla birbirinden bağımsız çift kanal haline geliyor. Bu modun detaylarını ve performans testlerini incelememiz içinde bulacaksınız.
65nm üretim teknolojisiyle üretilen ve 463 Milyon transistör içeren Phenom işlemciler, AM2+ adı verilen işlemci soketine takılıyorlar, ama AM2 soketine sahip anakartlarda da Phenom kullanma şansınız büyük. Yazımız içinde bu konu üzerine de bir bölüm bulacaksınız. AM2+ soketinin avantajları arasında HyperTransport 3.0 arayüzü ve Phenom'un sahip olduğu birbirinden bağımsız gerilim olanağı var. AM2+ soketiyle birlikte kullanıldığında, Phenom işlemcinin çekirdeği için farklı, bellek kontrolcüsü için farklı gerilim değerleri uygulanabiliyor. Çekirdeklerin boş durumda kalmaları nedeniyle düşük gerilim düzeyine indikleri durumda, bellek kontrolcü kendi çalışma gerilimini koruyabiliyor. Ayrıca, Phenom'un çekirdekleri üzerlerindeki yük durumuna göre birbirlerinden bağımsız olarak saat hızlarını değiştirebiliyorlar.
AMD, şu anda üç adet Phenom X4, üç adet de Phenom X3 modelini piyasaya sunmuş durumda. Güncel Phenom'ların hepsi, ilk seri işlemcilerde bulunan hatanın düzeltildiği B3 sürümündeler.​

Tablodan da farkedeceğiniz üzere, Phenom işlemcilerinin saat hızı çok yüksek değil. Athlon 64 X2 serisinin son üyelerinde 2.6GHz ve üstü değerleri kolaylıkla yakalayan, hatta serinin son üyesi 6400+'da 3.2 GHz hızına çıkan AMD, Phenom ile birlikte çekirdek sayısını arttırmış ama saat hızı olarak gerilemiş durumda.
Son olarak belirtelim, AM2+ soketiyle AM2 soketi arasında fiziksel bir fark yok, dolayısıyla AM2 soket destekli soğutucularınızı AM2+ ile de kullanabiliyorsunuz. Athlon 64 ile kullandığınız yüksek performanslı bir soğutucu varsa, aynı soğutucuyu Phenom ile de kullanabilirsiniz.
Bir sonraki sayfada, AMD Phenom X3 8750 işlemcisini tüm detaylarıyla incelemeye başlıyoruz.​

AMD Phenom X3 8750

Aslında AMD, üç çekirdekli Phenom X3'leri Mart 2008'den önce de satmaya başlamıştı, ama bu işlemciler sadece sistem üreticilerine veriliyor, perakende satışı yapılmıyordu. Mart ayında Phenom'un tüm problemlerini gideren AMD, X3 serisini de üç modeliyle piyasaya sürdü. Biz bugün, bu üç işlemcinin en üst modeli olan Phenom X3 8750 modelini ele alacağız.

Testimizin yıldızı: Phenom X3 8750
İşlemcinin genel özelliklerini az önce gözden geçirdiğimiz için, aynı bilgileri tekrarlamaya gerek yok. Çok kısaca özetlersek, Phenom X3 8750 içinde üç işlemci çekirdeği içeren, 65nm üretim teknolojisiyle üretilmiş, 64-bit bir işlemci. İşlemci "Toliman" kod adıyla tanınıyor. İşlemci toplam 1.5 MB L2 tampon bellek ve tüm çekirdeklerin paylaştığı 2 MB bir L3 tampon bellek taşıyor. İşlemcinin saat hızı 2.4 GHz, dış dünyayla bağlantısıysa 1.8 GHz'lik HyperTransport arayüzüyle sağlanıyor. Diğer Phenom modelleri gibi bu işlemci de sadece tek işlemcili kurulumlarda çalışacak şekilde düzenlenmiş.

AMD, Phenom işlemcilerin çalışma gerilimini 1.05 - 1.25 Volt arası olarak belirtiyor. Bizim yaptığımız denemelerde, otomatik ayar durumuna bırakılan anakartların elimizdeki işlemciye bu düzeyin üstünde, 1.3 Volt civarı gerilim uyguladıklarını gördük. Bununla birlikte, işlemci sıcaklığı hep oldukça makul düzeylerde dolaştı, genelde 50 dereceli değerleri geçmedi.​

İki işlemcili, dört işlemcili sistemler bilgisayar dünyası için yeni değil. İki ve dört çekirdekli işlemciler artık yaşantımızın parçası, sekiz çekirdekli işlemciler yolda. Peki hem ikinin kartları üzerine kurulmuş bu dünyada, üç çekirdekli bir işlemci kendine nasıl yer buluyor, uyum sorunu oluyor mu? Biz testlerimiz boyunca bu konuya çok dikkat ettik ve her test uygulamasının, işlemcinin üç çekirdeğini nasıl kullandığını inceledik. Elde ettiğimiz veriler şöyle: Görülüyor ki düzgün tasarlanmış her çok iş dizili (multi-threaded) uygulama, üç çekirdeğe sorunsuzca genişliyor ve tüm çekirdekleri çalıştırıyor. Örneğin testlerimizde kullandığımız TMPG Encoder, wPrime, CineBench, 3DMark Vantage, Enemy Territory: Quake Wars ve Crysis oyunları, üç çekirdeği de etkin şekilde kullanabildiler.
Kimi eski uygulamalar, sadece bir ya da iki iş dizisi çalıştıracak şekilde tasarlanmışlar. Bu tür uygulamalar üç çekirdekten sadece ikisini kullanabiliyorlar. Örneğin MP3 sıkıştırma testimizdeki LAME MT ya da sistem kararlılık testlerinde kullanılan Orthos, sadece iki iş dizisi yürütebilmekte. Bu uygulamalar yapıları gereği üç ya da dört çekirdekli işlemcilerden tam yararlanamıyor.

Solda Crysis, sağdaysa Enemy Territory - Quake Wars'da işlemci kullanımı görülmekte.
Dört çekirdekli işlemciler için optimize edildiği iddia edilen Crysis'in işlemciyi çok da etkin kullandığı söylenemez.
Oysa Quake Wars, üç çekirdeği de neredeyse tam yükle çalıştırıyor.
Testlerimiz sırasında gördük ki, bazı uygulamalarınsa üç çekirdeği kullanmak konusunda kozmetik sorunları var, ya da tasarımları sadece ikinin katı sayıda iş dizilerine izin veriyor. Bunlardan ilki Everest. Everest aslında üç çekirdekli işlemcilerde işlemci testlerini üç çekirdeğe de yayabiliyor, ama test ekranının üstündeki "parameters" menüsünde sadece 1, 2, ve 4 çekirdek seçenekleri var. Eğer bu menüye hiç dokunmadan testi başlatırsanız, test üç çekirdeği de kullanıyor ve en alt satırda bu belirtiliyor. Dediğimiz gibi, bu uygulamanın arabirimiyle ilgili, kozmetik bir sorun.
7zip uygulamasındaysa farklı bir durumla karşılaştık. Uygulama, çoklu iş dizilerini sadece ikinin katları olarak çalıştırabiliyor. Dolayısıyla üç çekirdeğe iki, dört ya da altı iş dizisi atanabiliyor.​

Şu anda kullandığınız AM2 soketli anakarta Phenom işlemci takıp takamayacağınızı merak ediyor olabilirsiniz. Biz de bunu merak ettik ve Phenom X3 işlemcimizi, test merkezimizdeki Gigabyte GA-M59SLI-S5 ve DFI LanParty UT NF590 SLI-M2R/G modeli iki AM2 anakartımızda denedik. İkisi de nForce 590 SLI yonga setine sahip bu anakartlardan Gigabyte marka olanı, 2008 yılı Mart ayında yayınlanmış F8 sürümü BIOS'a sahip olmasına rağmen Phenom ile kesinlikle çalışmadı, çeşitli denemeler yapsak da sistem hiç açılmadı. DFI'ın anakartıysa, 2007 yılında yayınlanmış son BIOS sürümünü kullanarak Phenom X3 ile hiç sorunsuz açıldı, hatta BIOS'da daha önce olmayan ganged-unganged bellek erişimi ayarları Phenom ile birlikte ortaya çıktı. Öte yandan, herşey mükemmel değil elbette. DFI NF590'ı Phenom ile kullandığımızda bazı yeni BIOS ayarları eklendi ama işlemciyi overclock yapmak için gerekli olan ayarlar BIOS'dan kayboldu. Dolayısıyla, nForce 5 serisi gibi günümüz için eski sayılacak AM2 anakartlarında Phenom uyumluluğu konusunun belirsiz ve sorunlu olduğunu söyleyebiliriz. Anakartınız Phenom ile sorunsuz çalışabilir de, ama hiç çalışmaması da olası.

Gigabyte M59SLI-S5: Çok güzel bir anakart, ama Phenom desteklemiyor​

Phenom işlemciler 1066 MHz (PC2-8500) DDR2 bellekleri doğrudan destekliyorlar, AM2+ soketli en sıradan anakartta bile BIOS'da size 1066MHz bellek hızı seçeneği sunuluyor. Peki, her yerde karşımıza çıkan 800 MHz bellekler yerine bu daha pahalı bellekleri kullanmak kazançlı mı? Bunu deneyebilmek için anakartımıza OCZ'nin Reaper serisinden PC2-8500 bellekleri taktık ve testleri tekrarladık. Yalnız, 1066 MHz hızında bellekleri 800 MHz'deki gecikmelerle çalıştırmak mümkün değildi. Sistemimiz 1066 MHz belleklerle çalıştığında erişim süreleri 5-5-5-15 ve 2T Command Rate olarak ayarlandı.

Dört ve üç çekirdekli Phenom işlemcilerin içlerindeki bellek kontrolcüsünün bellek kanallarını bağımsız kullanabilme özelliğinden az önce bahsetmiştik. Bu, sistem yapılandırmasında bir esneklik getiriyor. Dilerseniz kontrolcünün anakarta taktığınız iki bellek modülüne ortak şekilde, tek bir 128-bit veriyoluyla erişmelerini sağlayabiliyorsunuz, buna "Ganged" mod deniyor. Bu mod, daha önceki işlemcilerdeki çift kanal erişim modundan farklı değil. Diğer modsa, iki bellek kontrolcünün birbirinden bağımsız çalışıp, her birinin kendi 64-bit veriyolu üzerinden belleğe erişmesini sağlıyor. Bu mod terminolojide "Unganged" olarak adlandırılıyor. Unganged modda çalışırken, bellek kanallarının erişim parametrelerini bağımsız olarak ayarlayabiliyorsunuz. Örneğin bir kanalı 4-4-4-12 gecikme değerleriyle, diğer bellek kanalınıysa 5-5-5-15 gecikme değerleriyle çalıştırabiliyorsunuz. Neden buna gerek duyacağınız tartışılır, ama bu olanak elinizin altında.

Ganged - Unganged mod durumunu en iyi CPU-z içinden görebiliyorsunuz
Peki performanslı kullanım için hangi modu seçeneksiniz? Biz Phenom X3 üzerinde çalışırken tüm test paketimizi hem ganged, hem unganged modunda uyguladık. Elde ettiğimiz sonuç, ganged modda çalışmanın hemen hiç bir kazanç sağlamadığı yönünde. Sadece saf bellek aktarımına dayalı bir kaç testte bu mod yüksek sonuçlar veriyor, ama özellikle birden çok iş yürüten uygulamalarda hiç bir kazancı yok. Üstelik ganged modda çalışırken bellek uyumluluğu konusunda sorunlar yaşadık. İki bellek kontrolcünün bağımsız çalıştığı unganged modda 4-4-4-12 ve 1T Command Rate değeriyle çalışan belleklerimiz, ganged moda geçtiğimizde bu değerlerle kesinlikle çalışmadı ve Command Rate değerini 2T yapmamız gerekti.

Bu veriler ışığında, Phenom işlemcinizi "ganged" olarak ayarlayıp çalıştırmanızda pek bir anlam görülmüyor. Yalnız dikkat edin, anakartlar işlemci "unganged" ayarlandığında açılışta tek kanal bellek kullanıldığından bahsedebilmekteler. Bu değerleri sağlıklı okumak için CPU-z uygulamasını kullanmanızı öneririz.
İşlemcimizi tüm detaylarıyla tanıdık, bir sonraki sayfada bu işlemciyi kullandığımız yonga seti ve anakartı tanıyacağız.​

AMD 780G Yonga Seti

Phenom X3'den bahsederken, AMD'nin geçtiğimiz Mart ayında bu işlemcilerle birlikte duyurduğu AMD 780G yonga setinden de kısaca bahsetmek gerek. 780G, AMD'nin çok öne çıkarttığı, çok güvendiği bir ürün. Hatta AMD açısından bu yonga setinin, daha önce duyurulan performans odaklı 790FX'den daha önemli olduğunu söyleyebiliriz. Zaten firma da tüm tanıtım çalışmalarını 780G üzerine odaklamakta.
AMD 780G yonga setini özel kılan ne? Öncelikle, bu yonga seti dahili olarak DirectX 10 sınıfı bir grafik çekirdeği içeriyor. Ayrıca, bu grafik çekirdeği ATI HD 2000 ve 3000 serisi ekran kartlarında yer alan UVD isimli video hızlandırma bölümünü de içermekte. 1080p çözürlüğe kadar VC-1, H.264 (AVC), WMV ve MPEG-2 formatlarında sıkıştırılmış görüntüler, yonga seti tarafından donanım destekli görüntülenebiliyor.

780G yonga setinin genel diyagramı
Aslına bakarsanız, AMD daha önce Radeon HD 2400 ekran kartında kullanılan RV610 grafik işlemcisini bütünüyle alıp, 780G yonga setinin içine gömmüş. Dolayısıyla 780G, AMD'nin şimdiye kadar sunduğu en gelişmiş özelliklere sahip dahili grafik çekirdeğini içermekte. Artık Radeon HD 3200 adı verilen grafik işlemcisi 500 MHz hızında çalışıyor ve 2 gruba ayrılmış toplam 40 adet işlem ünitesi içeriyor. Grafik işlemcisi 512 MB'a kadar sistem belleğine erişebiliyor.
İlginç bir özellik, yonga setinin sahip olduğu SidePort Memory sistemi. Eğer anakart üreticisi isterse, kuzey köprüsüne 32-bit bellek arabirimiyle ek bir bellek yongası bağlayabiliyor. Bu ek bellek kapasitesi, görüntü işlemleri için ön bellek olarak kullanılıyor ve performansı %15 kadar arttırıyor. Ne yazık ki henüz hemen hiç bir anakart üreticisi bu sistemi kullanmış değil.
AMD'nin 55nm üretim teknolojisiyle ürettiği 780G, 205 Milyon transistör içeriyor ve tam yükte 15 Watt civarı güç tüketiyor, SB700 ise 4.5 Watt tüketmekte. Yonga setinin diğer özellkleri arasında HyperTransport 3.0 ve PCI Express 2.0 var. Kullanıcı eğer dilerse, yonga setinin desteklediği PCI Express x16 yuvasına Radeon HD 3450 ya da 3470 tipi bir ekran kartı takıp, Hybrid Graphics sistemini etkinleştirebiliyor. Bu sistem, anakarta entegre grafik çekirdeği ile ek takılan ekran kartının güçlerini birleştirmesini sağlıyor. Bu konuyu ayrı bir yazıda başlı başına ele alacağız.

SB700 güney köprüsü şemasında gözüken 14 USB portunun 2 tanesi USB 1.1 hızında.
HyperFlash olarak bahsedilen bağlantı, Intel'in "Turbo Memory" sisteminin karşılığı
Pek de başarılı sayılamayan SB600 güney köprüsündeki hataları tekrar etmek istemeyen AMD, 780G yonga setini SB700 güney köprüsüyle sunmakta. İki yonga arasındaki bağlantıya A-Link Express II adı verilmiş. 4 adet PCI Express x1 hattından ibaret olan bu bağlantı saniyede 2 GB aktarabiliyor. SB700'de 12 adet USB 2.0 portu ve 6 SATA portu var. SATA bağlantıları RAID 1, 0 ve 10 destekliyor ama RAID 5 desteği yok. Ethernet bağlantısıysa harici olarak sağlanmakta.
Bu arada unutmadan belirtelim, 780G yonga setinin özellik olarak oldukça hafifletilmiş bir 780V sürümü de var. Bu sürümde grafik işlemci hızı 500 MHz'den 350 MHz'e çekilmiş ve adına Radeon HD 3100 denilmiş. Üstelik bu modelde UVD bölümü ve Surround View ve Hybrid CrossFire özellikleri de yer almıyor. 780G'nin dizüstü bilgisayarlara yönelik sürümüyse 780M adıyla sunulacak.
Test Platformumuz: ASUS M3A-H/HDMI

AMD Phenom X3 8750 testimizi, ASUS'un orta düzey anakartlarından M3A-H/HDMI modelini kullanarak yaptık. Her ne kadar bu yazımızın konusu Phenom X3 olsa da, kısaca kullandığımız anakartı da sizlere tanıtmakta fayda var.

AMD 780G anakartımız: ASUS M3A-H/HDMI
ATX formundaki M3A-H, AMD 780G yonga setini kullanan anakartlar arasında, biraz üst uçta yer alıyor. Bütün ürün AMD 780G kuzey köprüsü ve SB700 güney köprüsü üzerinde şekillendirilmiş, ek kontrolcülere gerekli olmadıkça yer verilmemiş. 780G yonga setinin dahili grafik çekirdeği sayesinde anakartın analog VGA ve HDMI çıkışları bulunuyor. Kendi ekran kartını kullanmak isteyenler içinse bir adet PCI Express x16 yuvası mevcut. Diğer genişleme yuvaları iki adet PCI Express x1 ve 3 adet de PCI yuvasından ibaret. Anakartın 6 adet SATA bağlantı noktası, bir adet IDE bağlantısı ve 4 tanesi arka panelde, kalan 8 tanesi anakart üzerinde bağlantı noktası olarak toplam 12 USB 2.0 bağlantısı var. Anakart üzerindeki disket sürücü bağlantısının yeriyse olabilecek en kötü noktada ve kablolamada çok sorun çıkarmaya aday. İşlemci soketinin çevresinde boyca yüksek devre elemanlarının olmaması, büyük boy soğutucuların sorunsuz monte edilmesini sağlıyor.
Yüksek düzey anakartlarında ses çözümü olarak Analog Devices firmasının SoundMax ürünlerini kullanan ASUS, orta düzey ürünlerde daha ucuz olan Realtek yongalarını kullanıyor. Bu anakartta da ses sistemi Realtek ALC1200 yongasına emanet edilmiş. Realtek'in ASUS'a özel ürettiği bu yonga, firmanın sitesinde ürünleri arasında gözükmüyor. Anakartın tek ethernet bağlantısıysa Atheros-Attansic ürünü bir kontrolcüye dayanıyor. Anakart genel olarak orta düzey bir model olsa da, görünüşe göre ASUS üretimde aluminyum temelli katı kondansatörler kullanmış.

Bellek yuvaları ve güç regülatörüne yakından bakış
Güç bağlantılarının yerlerini çok ideal durumda bulmadığmız anakartın BIOS'una girdiğimizde, orta düzey bir anakarttan beklediğimizin üstünde detaylılıkta bir ayar yelpazesiyle karşılaşıyoruz. Bellek erişim ayarları oldukça detaylı, overclock için gerekli temel ayarlar da yerli yerinde. Anakart temelde bir overclock anakartı değil, ama işlemcinize %10-20 gibi makul bir overclock uygulamak isterseniz, gerekli olanaklar mevcut. Hatta yonga setinin dahili grafik çekirdeğinin çalışma hızıyla bile oynayabiliyorsunuz. BIOS'daki en özelliklerse sistemi boot etmeden internete erişebilmenizi sağlayan ExpressGate Lite sistemi ve belirlenen overclock ayarlarının kaydedilebilmesi sayılabilir. Ayrıca ASUS'un otomatik overclock ve Q-Fan gibi özellikleri de anakartta yer almaktalar.
Testlerimiz boyunca M3A-H bize herhangi bir sorun çıkartmadan işini yaptı ve üzerimize olumlu izlenim bıraktı. Anakart olarak formatının MicroATX olmaması ev sineması sistemi gibi uygulamalarda kullanılırlığını azaltıyor, ama ortanın üstü güçte güncel bir Phenom PC'si için rahatlıkla kullanılabialecek, sorunsuz bir anakart.
İşlemciyi ve anakartın tüm detaylarıyla tanıdığımıza göre, bir sonraki sayfada performans testlerine geçelim...​

Test Platformlarımız ve Yöntemlerimiz

Yepyeni bir işlemci ve yepyeni bir platformu test etmek, heyecan verici olduğu kadar uğraştırıcı da, çünkü testlere başlamadan önce bu platformla biraz haşır neşir olup, özelliklerini çözmek, detaylarını denemek gerekiyor. Örneğin bu testte, performans karşılaştırmalarına geçmeden önce az önce ele aldığımız ganged-unganged bellek erişimi ve 1066 MHz bellek desteği konularını inceleyip çözmek gerekiyordu, gördüğünüz üzere bunu yaptık. Kullanılacak anakartın inceliklerine de hakim olunca, testlere başlamak zamanı geldi.
Phenom X3 8750 modelini, aynı fiyattaki rakipleriyle karşılaştırmak istedik. Phenom X3 ülkemizde henüz satışa sunulmadı, ama yakında sunulacak. Ürün henüz raflarda yerini almadığından fiyatını da belirlemek olanaksız. Öte yandan, AMD bu işlemciyi tüm dünyada hep Phenom X4 9550 ile aynı fiyatta sunuyor. Bu nedenle biz ülkemizde de X3 8750'nin X4 9550 fiyatından sunulacağını varsaydık ve buna göre bir hazırlığa giriştik. Phenom X4 9550 şu anda ülkemizde 220$ civarı fiyatla satılıyor, X3 8750 için de beklediğimiz fiyat bu.​

Elimizde Phenom X4 işlemci olmadığından, X4 serisiyle bir karşılaştırma olanağımız yoktu. Bununla birlikte, Athlon X2 serisinin en son ve en yüksek üyesi 6400+ Black Edition işlemciyi temin ettik ve karşılaştırma olanağı yaratması için testimize ekledik. Bu işlemci ülkemizde 180-190$ civarı fiyatla satılıyor.
Bu iki işlemci karşısına Intel cephesinden de aynı fiyatta bir şeyler koyalım istedik. Fiyat temelli yaptığımız araştırma sonucunda, bir önceki Core 2 Duo neslinden olmasına rağmen hala popülerliğini koruyan Core 2 Duo E6750 modelini (fiyatı 190-195$ civarı) ve güncel bir işlemci olan Core 2 Duo E8400'ü (fiyatı 215-220$ civarı) testimize dahil etmeye karar verdik.
Phenom X3 işlemci, AMD 780G yonga setli ASUS M3A-H anakart ile test edildi. Athlon X2 6400+ için nForce 590 SLI yonga setli Gigabyte GA-M59SLI-S5 anakartı kullandık. Core 2 Duo işlemcilerse çok güncel ve çok başarılı bir anakart olan DFI LP DK X48 ile test edildiler. Tüm testler toplamda 2GB kapasiteli OCZ Reaper PC2-8500 bellek modülleriyle, DDR2-800 hızında yapıldı, gecikme değerleri 4-4-4-12 ve CR1 olarak kullanıldı.​

Testler boyunca ekran kartı olarak Sapphire'in HD 3870 serisinin standart bir örneği olan ekran kartını kullandık. Bazı testlerde Windows XP daha yüksek sonuçlar sağlıyor, ama Windows Vista'dan da kaçış yok. Dolayısıyla, biz de gerçeği kabul edip, test platformumuzu Vista'ya güncelledik. DarkHardware'de yer alacak tüm testler artık Vista SP1 işletim sistemiyle yapılacaklar.
Performans

Öncelikle işlemcilerimizin, bağlı oldukları DDR2-800 belleklerden ne şekilde verim elde ettiklerini görelim:

Merak etmeyin, sonuçlarda bir yanlışlık yok. Athlon X2 6400+, düşük gecikmeli DDR2-800 belleklerle birlikte kullanıldığında bu gördüğünüz yüksek değerleri kolaylıkla elde ediyor, zaten sonuçlar, Everest'in kendi içinde gelen referans sonuçlarla örtüşmekte. Bellek kontrolcüsünü içinde taşımasına rağmen, Phenom X3 bellek hızı konusunda o kadar iddialı değil. Tabii bunda, işlemcinin saat hızının düşük olması da ciddi rol oynamakta.

Her ne kadar belli bir camia için vazgeçilmez kriter olsa da, çok çekirdekli işlemcilerden yararlanmayan, tarihi Super Pi uygulamasından artık vazgeçmek gerekiyor. wPrime, işlev olarak benzer bir testi çok çekirdekli işlemcileri kullanarak yürütüyor ve günümüz için çok daha gerçekçi sonuçlar üretiyor. Grafikte sonuçlar dakika:saniye cinsinden verildiğinden kısa olan grafik daha iyi anlamına geliyor. Görüldüğü üzere, üç çekirdek de işi yüklenince bu testte Phenom X3 avantaj kazanıyor.

7-Zip, basit arayüzü ve başarılı sıkıştırma oranları sayesinde son yıllarda gittikçe daha fazla karşılaştığımız bir sıkıştırma formatı. Uygulamanın içindeki benchmark modülü, 1, 2, 4 ve katları sayıda iş dizisi çalıştırarak işlemcinin ortaya koyduğu işlem gücünü MIPS (Million Instructions per Second) olarak belirliyor. Tek bir iş dizisi yürütüldüğünde, Phenom X3 düşük saat hızı nedeniyle geride kalıyor, ama 4 iş dizisine çıkıldığında Phenom X3 üç çekirdek avantajını ortaya koyuyor.

Benzer bir durum CineBench için de geçerli. Tek iş dizisi çalıştırıldığında en önemli faktör saat hızı, ama birden çok iş dizisine görev verildiğinde Phenom X3 kendine geliyor. E8400'ün iki çekirdeğine rağmen daha yüksek performans göstermesinin nedenlerinden birisi, 6 MB tampon bellek içermesi.

Ünlü LAME MP3 sıkıştırıcısının, çoklu iş dizisi yürütebilen bir sürümü olan LAME MT ile yaptığımız testte, Dream Theater grubunun CD'den aktardığımız 23 dakikalık "A Change of Seasons" parçasını WAV formatından yüksek kaliteli ve VBR olarak MP3'e dönüştürdük. Testi tek ve iki iş dizisi üzerinden tekrarladık, ne yazık ki LAME MT şu anda ikiden fazla iş dizisi çalıştıramıyor. Bu da Phenom X3 için bir dezavantaj oldu elbette, ilk denemede zaten düşük saat hızı nedeniyle ağır kalan işlemci, ikinci denemede de üç çekirdeğinden biri boşta kaldığı için gücünü gösteremedi.

Ses sıkıştırmayı deneyip de görüntü sıkıştırma üzerine bir deneme yapmamak olmaz. Görüntü sıkıştırma testleri için eskiden olduğu gibi TMPGEnc Xpress uygulamasını kullandık. Çok çekirdekli ve çok işlemcili sistemlere destek veren bu uygulama komut seti olarak da SSE'den SSE4'e kadar tüm ek setleri destekliyor.
Testlerimizde önce MPG formatında bir video görüntüsünü MP4 AVC formatına dönüştürdük, ikinci testteyse WVV HD formatındaki Quake 4 tanıtımını Sony PSP'de izlenebilecek boyut ve formata dönüştürdük. İşlemciyi daha fazla yoran bu ikinci testte, Phenom X3 özellikle daha iyi sonuç verdi. Athlon X2 6400+, yüksek saat hızına rağmen artık yaşlanmış bir işlemci olduğunu iki testte de belli etti.
Bir sonraki sayfada oyun ve grafik testleri yer alıyorlar...​

Performans - Oyun ve Grafik Testleri

Sadece işlemciye bağlı testlerin sonuçlarından sonra, gelin işin içine biraz da ekran kartını katalım ve neler değişiyor, görelim.

Yeni kullanıma sunulan 3DMark Vantage, çoklu iş çalıştırmak konusunda eski 3DMark'lardan daha başarılı. Phenom X3 bu testte rakiplerine karşı sağlam duruyor ve tatmin edici sonuçlar sağlıyor. Öte yandan, sonuçlardan da gördüğünüz üzere 3DMark Vantage'ın genel puanı, işlemci performansından oldukça bağımsız.


Eski dostlarımız 3DMark06 ve 05'e baktığımızda durum değişiyor. İşlemci gücüne daha bağımlı olan bu uygulamalar (özellikle 3DMark05), çoklu iş çalıştırmak konusunda pek başarılı değiller. Gerçi dikkat ederseniz, 3DMark Vantage ile 3DMark06'nın genel puan sıralamasındaki manzaranın ne kadar benzer olduğunu farkedeceksiniz. 3DMark05 ise genel puanını daha çok tek bir çekirdekten elde ettiğim performansla belirliyor, bu yüzden de 3.2 GHz'lik Athlon X2 6400+ öne çıkmakta.



Crysis ve Company of Heroes, Phenom X3'ün hayal kırıklığı yarattığı iki oyun. Güncel oyunlar olmalarına rağmen her iki oyun da çok çekirdekli işlemcilerden öyle adam akıllı yararlanmıyor. Crysis'in iş yükünü 3 çekirdeğe dağıtmak konusunda başarısızlığını zaten geçen sayfalarda size grafik olarak da göstermiştik. Company of Heroes'u bir yana bırakabiliriz ama Crysis'i bu konuda bayağı bir eleştirmek gerekiyor, çünkü oyun daha açılışında bile ekrana Intel Quad Core logosunu koyuyor. Geçtiğimiz yıl her türlü işlemci gösterisinde de bu oyun, 4 çekirdek desteklediği belirtilerek öne çıkartıldı. Oysa şimdi görüyoruz ki Crysis'in çok çekirdekli işlemcilerden pek yararlandığı falan yok.


Crysis'deki manzara, tüketicinin yanıltılıyor olması açısından bizi kızdırdı, yukarıda sunduğumuz grafik de söylemlerimizde ne kadar haklı olduğumuzu ispat edecek. İş yükünü işlemci çekirdeklerine dengeli dağıtamayan Crysis karşısında, Enemy Territory - Quake Wars tüm işlemci çekirdeklerini tam performansla çalıştırıyor ve bu sayede de Phenom X3'ün hakkını veriyor. Demek ki üç çekirdekli işlemcilerin oyunlarda bir avantaj sağlamaları olası, ama oyunun doğru düzgün yazılması gerek.
Güç Tüketimi

Performansı yorumladıktan sonra, test sistemlerimizin çeşitli durumlarda prizden çektikleri gücü de gözden geçirelim. Daha önce benzer testlerde belirttiğimiz üzere, bu değerler sadece işlemcinin değil, tüm test sisteminin çektiği toplam gücü göstermekteler.

Intel'in elinde 45nm gibi bir koz varken, güç tüketimi açısından AMD'nin geliştirdiği teknolojiler çok da bir şey ifade etmiyorlar. 90nm ile üretilmiş eski 6400+ ile karşılaştırdığımızda, Phenom X3 daha az güç tüketiyor, ama Core 2 Duo'lar karşısında herhangi bir güç avantajı sunduğu söylenemez. Yalnız şunu unutmamak lazım, burada üç çekirdekli bir işlemciyle, iki çekirdekli işlemcileri karşılaştırıyoruz. Yani, biraz abartılı bir benzetme olsa da bir anlamda 3 işlemciyle, 2 işlemciyi karşılaştırıyoruz. Dolayısıyla, Phenom X3'ün zaten maça kalesinde bir golle çıktığını söylemek şart. Hatta değerlere bu açıdan bakarsak, Phenom X3'ün güç tüketimi konusunda gayet başarılı olduğunu bile söyleyebiliriz. Öte yandan, açıkla belirtmek gerek ki AMD'nin rekabeti sürdürebilmek için Phenom ailesini bir an önce 45nm üretim teknolojisine geçirmesi gerekiyor.
Boşta bekleme sırasında AMD'nin Cool 'n Quiet sisteminin, Intel'deki eşdeğerlerinden daha üstün olduğunu söyleyebiliriz, çünkü Intel işlemcilerde güç tasarruf teknolojilerini açmak ya da kapamak bekleme durumundaki tüketimi çok değiştirmiyor.
Yorumlar

Phenom X3 serisi, AMD'nin Phenom işlemcilerini her fiyat düzeyine yayması ve hala satmakta olduğu 90nm işlemcilerinden kurtulabilmesi için çok önemli bir ürün. Phenom X4'ün çok fazla ucuzlaması zor, zaten AMD'de dört çekirdekli bu işlemcinin sırf rekabet hatırına sudan ucuza satılmasına razı olmayacaktır. Gördüğümüz kadarıyla Phenom X3, AMD'nin elinde bir anlamda joker işlemci olacak ve firma bu işlemciyi, Core 2 Duo'yu sıkıştırmakta kullanacak. Şu andaki fiyatlandırma politikasına bakarsak, X3'ün en yüksek modelinin X4'ün en alt modeliyle aynı fiyatta olduğunu görüyoruz. AMD büyük olasılıkla bunu olabildiğince böyle tutacak ve X3 ile X4 serilerinin çakışmasını engelleyecek.
Intel'in elinde şu anda üç çekirdekli bir ürün yok, bildiğimiz kadarıyla yakın vade için böyle bir plan da yok. Öte yandan, tek çekirdek performansı bazında bakarsak Core 2 Duo, Phenom mimarisinden daha başarılı ve daha yüksek saat hızında gözüküyor. Bu durumda, AMD, Intel'in pazardaki müthiş baskısına "aynı fiyata biz bir çekirdek fazla veriyoruz" diyerek yanıt verecek.
Bizce Phenom X3'ün rekabet şansı var, ama fiyat olarak daha da cazip bir noktada olması gerek. Hadi Core 2 Duo E6750'yi bir kenara bırakalım, ama şu andaki fiyat konumuyla Phenom X3 8750'nin tam karşısına E8200 ve E8400 çıkıyor, bunların ikisi de özellikle oyunların çoğunluğunda Phenom X3'ü geçecektir.
Elinizdeki anakart AM2+ destekliyse, yani Phenom çalıştırabileceği kesinse, Phenom X3 biraz daha cazip bir seçenek, bir upgrade olanağı olarak ortaya çıkıyor. Sıfırdan sistem kurma noktasındaysa işler o kadar net değil.
AMD'yi kolay günler beklemiyor, ama her şey de bitmiş değil. Piyasaya bol miktarda verilecek, uygun fiyatlı Phenom X3'ler biraz da reklam-tanıtım desteğiyle Intel'in pazar payından çalabilir. Daha önce söylediğimiz gibi, biraz daha iyi fiyatlar Phenom X3'ü çok daha cazip kılacak.​